وینچ به دستگاهی اطلاق می شود که جهت کشیدن یا بلند کردن اجسام بکار می رود. در زبان فارسی و انگلیسی وینچ WINCH به دستگاه کشنده خطی که به طور افقی یا با زاویه جسم را می کشد اطلاق می شود همچنین به این دستگاه در حالی که جسم را به طور عمودی به جهت بلند کردن می کشد بالابر و در زبان انگلیسی Hoist می گویند البته در زبان فارسی به این دستگاه در حال استفاده بالابری نیز وینچ اطلاق می کنند کاربرد این وسیله بقدری زیاد است که لازم به توضیحات جداگانه است برخی از کاربرد های آن عبارتند از:
1- سکوهای حفر چاه نفت و گاز 2- کابل کشی 3- استخراج معادن 4- کشتی ها و شناورهای دریایی 5- صنایع و کارخانه جات 6- خودرو 7- برج های نور 8- انواع جرثقیل ها 9- انواع بالابر و خودروبر ها …
وینچ ها یک سازه هستند که با مکانیزم سیم وقرقره عمل می کنند و در صنعت مصارف گسترده ای دارند. در انواع جرثقیل وینچ یکی از عملگر های پرکار بشمار می رود زیرا با استفاده از مکانیزم قرقره های مرکب می توان مزیت مکانیکی را بالا برد. در جرثقیل های هیدرولیکی نیز با انتقال نیروی پمپ هیدرولیکی به هیدرو موتور و گیربکس قرقره اصلی یا درام وینچ حرکت دورانی در دوجهت فراهم میکند و با متصل کردن یک سیم بکسل به سازه به راحتی می توان یک حرکت خطی به وجود آورد.
برای بالا بردن قدرت کششی در این سیستم از قرقره های مرکب استفاده میکنند. یعنی اینکه سیم را به صورت دولا یا بیشتر به قلاب متصل میکنند این عمل باعث افزایش قدرت می شود. مثلا در جرثقیل 3تن قدرت کشش وینچ درحالت عادی(تک لا) 750 کیلو است و با 4 لا شدن سیم قدرت کشش 4برابر شده و به 3تن می رسد.