چارتر چیست

همه ی ما اصطلاحاتی مانند قرارداد چارتر و بلیط چارتر و چارتر پارتی را شنیده ایم، اما شاید اگر درگیر قراردادهای چارتر نبوده باشیم، تنها چیزی که برایمان تداعی شود، بلیط های چارتر هواپیما است که می گویند چون بلیط چارتر است، پس گرفته نمی شود! اگر چه اصطلاح چارتر (Charter) اصطلاحی قدیمی است و به معنای کاغذی است که به عنوان سند به یک نفر داده می شود، اما چارتر و قرارداد چارتر به معنایی که ما امروزه می شنویم و می شناسیم تنها حدود دویست سال قدمت دارد.

تعریف قرارداد چارتر چیست؟

امروزه در فضای کسب و کار، قرارداد چارتر و مدل کسب و کار مبتنی بر چارتر، به قراردادهایی گفته می شود که یک دارایی یا حق مشخص، برای یک مدت معین یا برای یک انجام یک عمل مشخص، از سوی چارتردهنده به چارترگیرنده اجاره داده می شود. در قرارداد چارتر عموماً (و البته نه همیشه) ظرفیت مورد اجاره نسبتاً بالاست و چارترگیرنده آن را بین متقاضیان، توزیع می کند.با توجه به توضیحات فوق، می توان گفت که قرارداد چارتر می تواند بخشی از استراتژی مدیریت تقاضا باشد.

نخستین کاربردهای قرارداد چارتر

نخستین قراردادهای چارتر تجاری در دوران جدید، برای چارتر کردن کشتی ها منعقد شده اند.در حدی که هنوز خیلی از فعالان صنعت حمل و نقل، قرارداد چارتر را معادل قرارداد اجاره کشتی می دانند. قراردادهای چارتر کشتی معمولاً به یکی از دو شکل چارتر برای مدت مشخص یا چارتر برای سفر مشخص تنظیم می‌شوند.

سایر کاربردهای تجاری قرارداد چارتر چیست؟

امروزه رایج ترین شکلی که در زندگی روزمره در مورد قراردادهای چارتر مشاهده می کنیم، قراردادهای چارتر بلیط هواپیماست. به این شکل که یک شرکت، کل صندلی های هواپیما در یک مسیر پروازی (Full Charter) یا بخشی از صندلی ها را (Seat Charter) اجاره می کند و خود نسبت به فروش بلیط آن صندلی ها اقدام می کند. البته شرکتهایی هم هستند که نیروی انسانی آنها مسافرت های زیادی دارند و ترجیح می دهند با چارتر کردن پروازها، فرایند جستجو و تامین بلیط را ارزان تر و سریع تر کنند ضمن اینکه می توانند در صورت نبودن منع فنی یا قانونی، برای برقراری پروازهایی که در حالت عادی انجام نمی شود، اقدام کنند.

چارتر هتل ها هم نمونه دیگری از کاربرد قرارداد چارتر محسوب می شود. اما مدل چارتر در کسب و کار، کاربردهای فراوان دارد و هتل ها و هواپیما و کشتی، تنها نمونه هایی از آن محسوب می شوند. حتی می توانید فرض کنید یک شرکت اینترنتی که حجم ترافیک خاصی را از اداره زیرساخت کشور خریداری می کند و آن را به مشتریان خود می فروشد، مدل کسب و کار چارتر را برای خود انتخاب کرده است. در کل، می توانید فرض کنید که قرارداد چارتر به معنای اجاره کردن یک دارایی یا خریدن یک ظرفیت مشخص و استفاده از آن یا خرده فروشی آن است.

در یک نمونه قرارداد چارتر چه نکاتی ذکر می شود؟

طبیعتاً بسته به مورد قرارداد، نکاتی که در قرارداد چارتر ذکر می شوند، بسیار متفاوت هستند. طبیعتاً مفاد عمومی قراردادهای چارتر با سایر قراردادها تفاوت چندانی ندارد (مانند مدت قرارداد و شرایط فورس ماژور)

اما چند نکته ی کلیدی وجود دارد که معمولاً در قراردادهای چارتر حائز اهمیت هستند:

• تصمیم گیری در مورد اینکه با ظرفیت مازاد چه باید کرد (عموماً و نه همیشه، فرض قرارداد چارتر بر این است که چارترکننده، هزینه کامل را پرداخت می کند و عرضه یا استفاده از ظرفیت مازاد، دیگر ارتباطی با چارتردهنده نخواهد داشت)
• تصمیم گیری در مورد اینکه قرارداد چارتر صرفاً شامل فروش ظرفیت است یا شامل بهره برداری و فرایندهای عملیاتی هم می شود؟ (مثلاً چارترکننده هواپیما، قرار نیست مسائل فنی و تکنیکی و تیم پرواز را بر عهده بگیرد. بنابراین درگیر فرایندهای عملیاتی نمی شود. اما چارترکننده ترافیک اینترنت، وارد کارهای عملیاتی هم می شود)