رقابت بين کانال سوئز و پاناما

با توجه به افزایش تجارت بین الملل و هزینه ای که شرکت های کشتیرانی به ارزش 165 تا 300 یورو برای هر یک از کشتی های خود با حداقل ظرفیت 4500 TEU برای تردد از شلوغ ترین راه آبی جهان پرداخت می کنند، جای تعجب نیست که اپراتورهای دو کانال پاناما و سوئز تمایل زیادی برای به حداکثر رساندن تأثیر کانال داشته باشند. سرمایه گذاری در هر دو کانال توانمندی عملیاتی را افزایش داده و می تواند فضای رقابتی قابل توجهی را به وجود آورد.

عملیات سیستم یک کانال پویا تأثیرات مثبتی بر محیط اطراف آن دارد. سرمایه گذاری اقتصادی در توسعه بنادر و زیرساخت های حمایتی در کشورهای مجاور کانال، فرصت های شغلی بسیاری را فراهم آورد.

پیش از آنکه کانال پاناما به منظور تسهیل تردد شناورهای مگاسایز توسعه یابد، شرکت کشتیرانی مرسک دانمارک تصمیم گرفت تا تمامی جابه جایی های بار خود را از طریق کانال سوئز انجام دهد چرا که یک شناور با ظرفیت 9000 TEU به راحتی می توانست از این مسیر عبور کند این در حالی بود که ظرفیت بزرگ ترین شناور ترانزیتی از پاناما 4500 TEU بود.

اما، به نظر می رسد توسعه کانال پاناما یک تغییر اساسی در خطوط کشتیرانی ایجاد کرد به گونه ای که مرسک نیز در میان حمل کنندگانی که خود را متعهد به عبور از کانال پاناما برای انتقال کالاهای بازرگانی خود می دانستند، قرار گرفت.

ظرفیت افزایش یافته در دو کانال، انتخاب مسیرهای تجاری را برای خطوط کشتیرانی ای که در مسیر شرق به غرب در حال انجام عملیات هستند، افزایش داده است. سؤالی که در این زمینه مطرح می شود این است که چگونه خطوط کشتیرانی می توانند مقرون به صرفه ترین مسیر را برگزینند؟ اگرچه کشتی ها ترجیح می‌دهند در سفر خود از آسیا به آمریکا از امکانات کانال سوئز بهره مند شوند، به همین جهت تعدادشان در مقایسه با شناورهای ترانزیتی پاناما پنج درصد بیشتر است. این در حالی است که میزان عوارض پرداختی بین دو کانال به آن معناست که کانال سوئز صرفه اقتصادی بیشتری برای شناورها دارد به ویژه زمانی که نرخ سوخت پایین می‌آید. اما در صورت گران شدن سوخت، کانال توسعه یافته پاناما گزینه مناسب تری به حساب می آید چرا که به واسطه مسافت کمتر جایگزین بسیار خوبی برای رسیدن به مقصد است.

با این حال علی رغم توسعه کانال پاناما، کانال سوئز قادر است شناورهای بزرگ تری را در خود جای دهد اما نمی تواند گزینه مناسبی برای شناورهای کانتینری غول پیکر باشد.

در این بخش نگاهی به میزان جابه جایی بار و عملکرد کانال پاناما در سالی که گذشت خالی از لطف نیست. کانال پاناما در سال مالی 2017 میلادی رکورد جابه جایی بار به میزان 403.8 میلیون تن را ثبت کرد که در تاریخ 103 ساله فعالیت آن بی سابقه بود. این آمار در مقایسه با سال مالی 2016 میلادی افزایش 22.2 درصدی را تجربه کرد که مستقیماً با حجم بار جابه جا شده از این آبراه دریایی در ارتباط بود. ترانزیت شناورها نیز بر حسب تعداد با افزایش 3.3 درصدی در سال 2017 میلادی همراه شد و به 13 هزار و 548 فروند رسید.

همچنین، از نخستین روز ماه دسامبر سال جاری میلادی، اداره کانال پاناما میزان رزرو روزانه مبادلات برای شناورهای پست پاناماکس را از 6 مورد به هفت مورد افزایش داد. با این اقدام، کانال توانست پذیرای ظرفیت بیشتر شناورها در آبراه های جدید باشد. علاوه بر 23 موردی که در مجموع برای شناورهای تزانزیتی کانال از آبراه های جدید در نظر گرفته شده بود، هفت مبادله برای شناورهای پست پاناماکس به ثبت رسید.

از سوی دیگر، شرکت هلدینگ حمل ونقل زمینی و دریایی مصر و اداره کانال سوئز، با حضور مدیران ارشد و عامل ترمینال اپراتور دی.پی.ورلد تفاهم نامه ای سه جانبه را با هدف توسعه تأسیسات در مصر و افزایش حجم جابه جایی بار امضا کردند. دی.پی.ورلد کنسرسیوم مربوطه را مدیریت خواهد کرد و در صورتی که مزایده برنده شود، این اپراتور بندری جایگاه ویژه خود را به عنوان مرکز لجستیکی داخلی پیدا می کند. توسعه زیرساخت تجاری با هدف ارتقاء دسترسی پسکرانه به مرز ها برای ترانزیت بار و به ویژه برای برآوردن نیاز های رو به رشد اقتصاد آفریقا ضروری است.

ترانزیت 18 هزار شناور و یک میلیون تن بار نیز از کانال سوئز در سال 2017 میلادی ثبت شد. این کانال بیشترین میزان درآمدزایی را برای مصر به همراه داشت. افزون بر آن، بنادر دریایی در مصر در حال توسعه هستند و دولت این کشور رود نیل را به عنوان مسیر تجاری استراتژیک توسعه خواهد داد.