استارتر یا راه انداز چیست؟
استارتر موتور وسیله ای الکتریکی است که برای راه اندازی و توقف ایمن موتور الکتریکی از آن استفاده می شود.
این تجهیز، همچنین در برابر ولتاژ زیاد و ولتاژ کم از موتور محافظت می کند. از آنجا که موتور القایی به طور گسترده برای انواع مختلفی از صنایع مورد استفاده قرار می گیرد، برای راه اندازی و متوقف کردن مطمئن آن، به استارتر موتور نیاز است.
موتورهای القایی در شروع کار مقدار زیادی جریان می کشند. این به دلیل کم بودن امپدانس سیم پیچ های موتورِ در حال توقف است.
سافت استارتر برای عملکرد ایمن موتور القایی بسیار ضروری است. این به دلیل مقاومت کم روتور موتور در حال توقف است. امپدانس روتور به لغزش (سرعت نسبی بین روتور و استاتور) موتور القایی بستگی دارد. لغزش موتور القایی ثابت نیست و در طول عملکرد آن تغییر می کند، بنابراین مقاومت موتور نیز متفاوت است. مقاومت رابطه عکس با لغزش موتور دارد.
در حالت توقف (موقعیت استراحت)، لغزش موتور القایی برابر با حداکثر مقدار، یعنی 1 است، بنابراین، مقاومت روتور حداقل خواهد بود.
به دلیل همین امپدانس کم، اتصال موتور به منبع تغذیه موجب می شود موتور جریان زیادی در سیم پیچ استاتور بکشد که به «جریان هجومی» (Inrush Current) معروف است. جریان متناوب در استاتور، یک میدان مغناطیسی گردان (RMF) ایجاد می کند که موجب القای جریان در سیم پیچ های روتور می شود.
جریان روتور میدان مغناطیسی مربوط به خود را تولید می کند که مخالف علت به وجود آورنده اش است و در جهت RMF می چرخد.
بنابراین، گشتاور بر روتور اعمال می شود و هرچه سرعت آن افزایش یابد، سرعت لغزش موتور کم می شود (یعنی سرعت RMF روتور به سرعت RMF استاتور نزدیک می شود). از آنجا که لغزش کاهش می یابد، امپدانس روتور افزایش پیدا کرده و موتور جریان عادی می کشد.
جریان ورودی راه اندازی 5 تا 8 برابر بزرگ تر از میزان بار کامل موتور است. موتور القایی نمی تواند چنین جریانی را تحمل کند، زیرا در این صورت به سرعت باعث آسیب دیدن یا سوزاندن سیم پیچ ها و کاهش کارایی و طول عمر موتور می شود.
چنین جریان های زیادی همچنین می تواند باعث افت زیاد ولتاژ خط شود که برای سایر وسایل متصل به همان خط خطرناک است.
برای جلوگیری از چنین جریان ورودی زیادی، از استارتر موتور استفاده می کنیم که جریان اولیه را برای مدت کوتاهی کاهش می دهد.
هنگامی که موتور به سرعت خاصی برسد، تغذیه توسط منبع اصلی از سر گرفته می شود. استارتر همچنین در برابر ولتاژ کم و اضافه جریان از موتور محافظت می کند.
این استارترها معمولاً برای موتورهای دارای توان زیاد استفاده می شوند. موتورهای کوچک زیر یک اسب بخار، به دلیل مقاومت زیاد به استارتر احتیاج ندارند.
با این حال، این موتورها به حفاظت اضافه جریان نیاز دارند که در «استارتر آنلاین مستقیم» (Direct Online Starter) یا به اختصار، DOL، موجود است.
استارتر از تکنیک های مختلفی برای راه اندازی موتور استفاده می کند: