معرفی بی کربنات سدیم:
بی کربنات سدیم یکی از پرکاربردترین ترکیبات شیمیایی در زندگی روزمره است. نام دیگر این ترکیب شیمیایی جوش شیرین است و در تولید محصولات بهداشت دهان و غذاهای پخته کاربرد بسیاری دارد. بیکربنات سدیم نمکی است که با ترکیب یون های سدیم و بی کربنات تولید می شود.
فرمول بی کربنات سدیم NaHCO3 و با نام هایی دیگری مانند سدیم هیدروژن کربنات یا بی کربنات سودا نیز شناخته می شود. نقطه جوش این ترکیب 851 درجه سانتی گراد و نقطه ذوب آن 50 درجه سانتی گراد است.
بیکربنات سدیم توانایی خنثی کردن اسید معده را دارد و به همین دلیل می تواند مشکلات معده مانند سوء هاضمه و سوزش سر دل را تسکین دهد. برای این منظور، بیکربنات سدیم معمولاً به عنوان داروی ضد اسید OTC فروخته می شود.
برخی از انواع خمیر دندان ها نیز حاوی بیکربنات سدیم هستند زیرا این ترکیب شیمیایی می تواند با پوسیدگی دندان مبارزه کرده و بوی بدن دهان را نیز از بین ببرد. این ترکیب شیمیایی به خوبی با فلوراید برای محافظت از دندان ها، از بین بردن باکتری ها و بهبود سلامت کلی دندان ها کار می کند.
تاریخچه کشف بیکربنات سدیم:
بی کربنات سدیم برای اولین بار توسط نیکلاس لبلانک، شیمی دان فرانسوی در سال 1791 کشف شد که در آن زمان به خاکستر سودا نیز معروف بود. در اواخر قرن 18 بی کربنات سدیم به عنوان یک عامل ور آمدن خمیر توسط نانوا جان دوایت در نیویورک کشف شد. اولین کارخانه توسط این نانوا در ایالات متحده برای تولید جوش شیرین از دی اکسید کربن و کربنات سدیم تأسیس شد.
این ترکیب شیمیایی یک ماده محبوب برای تهیه و پخت کیک و نان است. بی کربنات سدیم در غذاها بافت ایجاد می کند، اسیدیته را کاهش می دهد و به عنوان عامل افزایش دهنده حجم و مخمر نیز عمل کند.
این ترکیب شیمیایی مصارف خانگی نیز دارد و از آن می توانید برای کنترل آفات، کنترل بوهای بد و حتی به عنوان یک محصول برای خاموش کردن آتش به صورت اضطراری استفاده کنید.
فرآیند تولید بیکربنات سدیم:
این ترکیب شیمیایی مهم به دو روش تولید می شود که عبارتند از:
فرایند سلوی (Solvay):
بیکربنات سدیم عمدتا توسط فرآیند سلوی تولید می شود. فرایند سلوی شامل واکنش بین ترکیبات کلرید سدیم، آمونیاک و واکنش دی اکسید کربن در آب است. این ترکیب شیمیایی را می توان با واکنش کربن دی اکسید با محلول آبی هیدروکسید سدیم نیز تهیه کرد. این واکنش در ابتدا کربنات سدیم را تولید می کند.
استخراج از معدن:
بی کربنات سدیم به طور طبیعی در کانسارهای فلوریت رودخانه سبز ائوسن در کلرادو و حوضه Piceance یافت می شود. در طول دوره های تبخیر این ترکیب به عنوان بستر ته نشین می شود و با استفاده از تکنیک های استخراج مانند حفاری و غیره استخراج می شود.
اجزا بیکربنات سدیم:
همانطور که از نام آن مشخص است، این ترکیب شیمیایی نمکی است که از سدیم و بی کربنات تشکیل شده است. یون های بی کربنات سدیم هنگام حل شدن در آب از یکدیگر جدا می شوند و با اجزای مجاور مانند هیدروژن آزاد تعامل می کنند.
هیدروژن اضافی باعث افزایش اسیدیته در مایعات می شود و می تواند باعث مشکلات گوارشی و در سطوح بالا باعث اسیدوز شود. بی کربنات سدیم در حد متعادل می تواند هیدروژن اضافی را از محیط حذف کرده و اسیدیته را کاهش دهد.
هر مولکول بی کربنات سدیم می تواند به 3 مولکول هیدروژن متصل شود. این ترکیب شیمیایی همچنین می تواند یون های سدیم خود را آزاد کند، بنابراین منبع عالی برای تامین الکترولیت در بدن است. سدیم برای کنترل حجم سلول، حفظ سطح اسیدیته مایعات بدن و انتقال تکانه های عصبی بسیار ضروری است.
اسیدوز متابولیک چیست ؟
اسیدوز متابولیک وضعیتی است که در آن خون به دلیل افزایش تولید اسید یا از دست دادن بیکربنات، بیش از حد اسیدی می شود.
انواع اصلی اسیدوز متابولیک عبارتند از:
مصرف بیش از حد پتاسیم (هیپرکالمی):
محلول تزریقی با 4.2-8.4٪ بی کربنات سدیم برای افراد مبتلا به اسیدوز متابولیک ناشی از بیماری مزمن کلیه، هایپرکالمی یا از دست دادن بیش از حد بی کربنات تایید شده است. همچنین به نظر می رسد این ترکیب شیمیایی به اسیدوز ناشی از مصرف بیش از حد آمی تریپتیلین نیز کمک می کند.
فواید و مزایایی استفاده از بیکربنات سدیم:
بهبود رفلاکس اسید معده:
برگشت اسید معده زمانی اتفاق می افتد که اسیدهای معده به داخل مری راه پیدا کنند و پوشش داخلی مری را تحریک می کنند. آنتی اسیدها مانند بی کربنات سدیم با خنثی سازی اسیدهای معده، باعث بهبود سریع این مشکلات می شود. این ترکیب شیمیایی در بسیاری از داروهای OTC برای درمان رفلاکس اسید معده یافت می شود.
به عنوان مثال، Gaviscon یک آنتی اسید حاوی بیکربنات سدیم است که باعث تسکین اسید معده می شود. در یک کارآزمایی بالینی تقریبا به 300 فرد مبتلا به رفلاکس اسید، بیکربنات سدیم داده شد. نتایج نشان داد که این ترکیب سوزش سر دل را طی مدت 24 ساعت از بین می برد.
مسدود کننده های گیرنده هیستامین (مانند رانیتیدین، سایمتیدین و فاموتیدین) و مهارکننده های پمپ پروتون (مانند امپرازول و لانسوپرازول) نیز در دسترس هستند، اگرچه اثرات آنها روی اسیدهای معده کندتر از آنتی اسیدها است. اما دارای اثرات قوی تر و طولانی تری هستند.
در واقع، یک بررسی سیستماتیک نشان داده است که بیکربنات سدیم اضافه شده به امپرازول در مدیریت رفلاکس اسیدی موثرتر از امپرازول نبوده است.
به طور خلاصه، اگرچه بی کربنات سدیم و دیگر آنتی اسیدها در رفع رفلاکس خفیف اسید معده موثر هستند، اما در بهبود زخم های مری کمکی نمی کنند و ممکن است در موارد شدیدتر، حتی بی اثر باشند.
بهبود عملکرد ورزشی:
هنگامی که ماهیچه ها اکسیژن کافی ندارند، به یک فرآیند تولید انرژی جایگزین که اسید لاکتیک را به عنوان یک محصول جانبی تولید می کنند روی می آورند. افزایش سطح اسیدیته خون به دلیل تجمع این مولکول در تامین انرژی ماهیچه ها، در بدن اختلال ایجاد می کند و در نتیجه باعث افزایش خستگی و تاخیر در بهبود می شود.
در یک آزمایش انجام شده بر روی 9 تنیسور مرد، افرادی که بیکربنات سدیم مصرف کرده بودند، خستگی کمتری داشتند و سطح اسید لاکتیک در این افراد پایین تر بود. سدیم بی کربنات عملکرد استقامتی با شدت بالا (زمان خستگی و کل کار انجام شده) را در ورزشکاران بهبود می بخشد.
محققان پس از چندین آزمایش به این نتیجه رسیدند که مصرف مکرر بی کربنات سدیم، ممکن است عملکرد ورزش را کمی بهبود ببخشد. روی هم رفته، شواهد نشان می دهد که مصرف این ترکیب شیمیایی ممکن است به بهبود عملکرد ورزشی کمک کند. بهتر است قبل از مصرف این ترکیب شیمیایی با پزشک خود مشورت کنید.
باعث بهبود بهداشت دهان و دندان می شود:
باکتری های ایجاد کننده حفره دندان، مانند استرپتوکوکوس موتانس و لاکتوباسیل ها با انتشار اسیدها به مینای دندان آسیب می رسانند. محصولات خوراکی حاوی بی کربنات سدیم، ممکن است با خنثی سازی این اسیدها از ایجاد حفره دندان جلوگیری کنند.
این ترکیب شیمیایی ممکن است فعالیت ضد باکتریایی نیز داشته باشد. در آزمایش بالینی بر روی 135 نفر مبتلا به بیماری لثه، خمیردندان حاوی 67٪ بیکربنات سدیم در کاهش خونریزی و التهابات لثه بسیار موثر بوده است.
بی کربنات سدیم همچنین لکه های مایعاتی مانند قهوه، چای و شراب را از دندان ها برطرف می کند. موثر بودن این ترکیب شیمیایی در سفید کردن دندان ها تنها به دلیل اثر ساینده آن نیست، زیرا خمیر دندان حاوی بی کربنات در 2 آزمایش بالینی روی 200 نفر، لکه ها را بهتر از خمیردندانی که دارای مواد ساینده مانند سیلیس بودند، پاک کرد.
بوی بد دهان نیز معمولا در اثر فعالیت های باکتری های تولید کننده گوگرد از ذرات باقی مانده غذا ایجاد می شود. بی کربنات سدیم نه تنها به از بین بردن این باکتری ها به شما کمک می کند، بلکه بوی بد دهان را نیز از بین می برد. در مجموع شواهد نشان می دهد که این ترکیب شیمیایی دارای مزایای متعددی برای بهداشت دهان و دندان است.
بهبود بیماری های کلیوی:
در افراد مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی، کلیه ها نمی توانند به درستی خون را فیلتر کنند. عملکرد ضعیف کلیه ها در بدن باعث تجمع سموم در خون می شود. افراد مبتلا به بیماری مزمن کلیوی، سطح اسیدیته خون بالایی دارند که به نوبه خود با افزایش پیشرفت بیماری نیز مرتبط است.
در افراد مبتلا به بیماری های مزمن کلیوی، مکمل خوراکی حاوی بی کربنات سدیم ممکن است پیشرفت بیماری را کندتر کند. همچنین، شواهد نشان داده است که مکمل های حاوی این ترکیب شیمیایی، ممکن است با کاهش اسیدوز متابولیک به کاهش پیشرفت بیماری های مزمن کلیوی بسیار کمک کند.
از آنجا که بیماری های مزمن کلیوی بسیار جدی هستند هرگز از بی کربنات سدیم به جای آنچه پزشک برای شما توصیه یا تجویز می کند، استفاده نکنید. محاسبه دوز بی کربنات سدیم توسط پزشک صورت می گیرد. قیمت امپول بی کربنات سدیم و قرص بی کربنات سدیم باهم متفاوت است و بر اساس تشخیص پزشک برای فرد بیمار تجویز می شود.
بهبود سلامت پوست:
استحمام در آب بیش از حد اسیدی، می تواند به پوست بسیار آسیب برساند و باعث ایجاد پوسته پوسته شود. به عنوان مثال، آب عمومی در استخرها و جکوزی ها به دلیل افزودن کلر به منظور ایمنی بیشتر، اسیدی است و ممکن است باعث پوسته پوسته شدن پوست شما شود. برخی از پزشکان معتقدند که حمام در آب قلیایی شده با بی کربنات سدیم ممکن است پوسته پوسته ها را بهبود ببخشد.
عوارض بی کربنات سدیم:
این لیست ممکن است تمام عوارض جانبی احتمالی این ترکیب شیمیایی را پوشش ندهد. بنابراین بهتر است در صورت مشاهده هرگونه عوارض جانبی دیگر با پزشک خود تماس بگیرید.
بی کربنات سدیم خوراکی به طور کلی در دوزهای معمولی بی خطر است ولی در موارد نادر ممکن است باعث بروز عوارض جانبی زیر شود:
تجویز سریع یا طولانی مدت داخل وریدی سدیم بی کربنات ممکن است باعث اختلالات متابولیک مانند آلکالوز متابولیک، سطح بالای دی اکسید کربن خون (هایپرکاپنی)، پتاسیم خون پایین (هیپوکالمی)، کلسیم پایین (هیپوکلسمی) و کلرید پایین (هیپوکلرمی) و سدیم خون بالا (هیپرناترمی) شود.
پاسخ زینگ:
سلام. از افراد متخصص در این موضوع خواهشمند است پاسخ خود را درج نمایند (ثبت نام متخصصان)
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
