تقسیم بندی انواع اواپراتور:
انواع اواپراتور بر مبناهای مختلفی به دسته های گوناگون تقسیم بندی می شود که مهم ترین آنها تقسیم بندی بر اساس ساختار و نیز هدف از کاربرد آن است.
انواع آن از نظر ساختاری به سه دسته، اواپراتور پوسته و لوله (که به آن اواپراتور آبی یا اواپراتور مرطوب نیز گفته می شود)، صفحه ای (پلیتی) و اواپراتور فن دار (که به آن اواپراتور هوایی یا اواپراتور خشک نیز گفته می شود) تقسیم بندی می شوند.
همچنین انواع اواپراتور از نظر هدف کاربرد به دو دسته سرمایشی (برای کاربرد در دستگاه های تبرید مانند چیلر و …) و تبخیر کننده (برای کاربرد در صنایع مختلف جهت تبخیر مایع) دسته بندی می شود.
انواع اواپراتور پوسته و لوله یا همان اواپراتور آبی (مرطوب):
در اواپراتور پوسته و لوله (که همان اواپراتور آبی یا اواپراتور مرطوب است)، دسته ای از لوله ها (تیوب ها یا کویل) درون یک پوسته جاسازی شده است که معمولا سیال مایع (مبرد و یا هر سیال صنعتی) از داخل لوله ها و آب یا هر سیال دیگری از پیرامون لوله ها (داخل پوسته) حرکت می کند.
سیال مایع با گرفتن حرارت از سیال پیرامون لوله ها، کم کم از حالت مایع به حالت گازی تغییر فاز می دهد. همزمان با آن، دمای سیال پیرامون لوله ها (که معمولا آب است) کاهش پیدا می کند.
همچنین برای مثال کاربرد این دستگاه به عنوان تبخیر کننده یک سیال مایع که وارد کویل می شود و توسط آب داغ وارد شده به پوسته تبخیر می گردد.
اواپراتور آبی یا مرطوب (پوسته و لوله) کاربرد گسترده ای در صنعت سرماسازی و سایر صنایع شیمیایی، غذایی و … دارد که خود در ظرفیت ها و طرح های گوناگون طراحی و ساخته می شود. شبیه اواپراتور پوسته و لوله نوع دیگری تحت عنوان صفحه ای نیز وجود دارد که کارکرد آنها تقریبا شبیه هم است ولی نوع پوسته و لوله ساختار مقاوم، قیمت کمتر و کاربرد بیشتری دارد.
از مزایای اواپراتور مرطوب این است که راندمان انتقال حرارت بسیار بالایی دارد و در ابعاد کوچک تر، ظرفیت بالایی را فراهم می کند و از نظر قیمت نیز نسبت به انواع دیگر ارزان تر است.
اواپراتور صفحه ای (پلیتی):
از دیگر انواع اواپراتور می توان به نوع صفحه ای اشاره کرد که این نوع نیز دقیقا همانند اواپراتور پوسته و لوله ای است و تنها ساختار آنها با یکدیگر متفاوت است.
در نوع صفحه ای به جای لوله ها و پوسته از صفحاتی استفاده شده است که دو سیال بدون تماس فیزیکی با یکدیگر، در فاصله ایجاد شده بین صفحات با الگوی زوج و فرد جریان یافته و از جداره صفحات با یکدیگر تبادل حرارت دارند که این الگو در تصویر زیر نشان داده شده است. این نوع از اواپراتورها ساختاری فشرده دارند که امکان جاسازی آنها در فضاهای کوچک فراهم می شود.
اواپراتور فن دار (هوایی یا همان خشک):
در اواپراتور فن دار (که همان اواپراتور هوایی یا اواپراتور خشک است)، سیال مایع که معمولا مبرد (گاز فریون) است از درون لوله ای پر پیچ و خم عبور می کند و از پیرامون لوله ها، هوا توسط فن جریان می یابد و به همین خاطر به آن اواپراتور هوایی، فن دار و یا خشک گفته می شود.
سیال مایع با گرفتن حرارت از هوا، کم کم به حالت گازی تغییر فاز می دهد. همزمان با تبخیر شدن سیال مایع، هوا نیز سرد می شود. بنابرین از این سرما می توان در سیستم تهویه مطبوع استفاده کرد و آن را به یک وسیله سرمایشی تبدیل نمود.
برای مثال یک اواپراتور سردخانه ای که هوای درون سردخانه را خنک می کند و یا یک اواپراتور یا همان یونیت داخلی موجود در دستگاه داکت اسپلیت که هوا را خنک می کند به همین شکل کار می کنند. از مزایای اواپراتور خشک این است که هزینه نگهداری پایینی دارد و در فضای آزاد نصب می شود. همچنین سیال واسطی مانند آب در آن وجود نداشته و از نظر بهداشتی مشکلی را ایجاد نمی کند.
کاربرد انواع اواپراتور در صنعت که به آن اواپراتور صنعتی نیز گفته می شود فراوان است که برخی از مهم ترین آنها عبارتند از: