این قبیل ملات ها دارای سابقه دیرینه هستند، به طور کلی مواد پوزولانی به موادی گفته می شود که به تنهایی خاصیت چسبندگی ندارند، ولی با آهک و با وجود آب در درجه حرارت های عادی ترکیب شده و نوعی سیمان تولید می کنند.
نام پوزولان از خاکستر آتشفشانی بسیار فعالی که از ناحیه ای واقع در ایتالیا به نام پوزولی استخراج میشد، گرفته شده است. به جای سیمان پرتلند می توان از سیمان هایی که از آسیاب کردن مواد پوزولانی و اختلاط با سیمان پر تلند یا آهک شکفته ساخته می شوند، استفاده کرد.
این ملات ها در برابر حمله مواد شیمیایی به خصوص سولفات ها پایدار هستند. ملات های سیمان پوزولانی و آهک پوزولانی، دیرگیر بوده و دارای مقاومت چندان زیادی نیستند ولی برای مصرف در نقاطی که احتمال حمله سولفات ها موجود باشد، مناسبند.
سیمان بنایی محصولی است که در کشورهای صنعتی به مقدار زیاد تولید شده و در کارهای بنایی که مقاومت زیاد مورد نظر نیست، مصرف می شود. سیمان بنایی از اختلاط سیمان پرتلند معمولی با جسم پرکننده بی اثر ی (از نظر شیمیایی) مانند گرد سنگ آهک و مواد افزودنی حبابساز، مرطوب کننده و دافع آب به دست می آید.
منظور اصلی از مصرف سیمان بنایی، دستیابی به خاصیت خمیری بهتر، کارآیی و آب نگهداری بیشتر و کاهش جمع شدگی ملات است. اختلاط این نوع ملات در کارهای بزرگ، بهتر و ساده تر انجام می شود. بعضی سیمان های بنایی آمیخته ای از سیمان پرتلند، آهک مرده و مواد مضاف هستند. در ملات سیمانی نیز می توان به جای آهک، سیمان بنایی افزود.