کریستاله شدن چیلر جذبی:
کریستاله شدن چیلر جذبی پدیده ای است که در آن ماده لیتیوم بروماید موجود در مدار که به عنوان جاذب استفاده می شود از حالت مایع خارج شده و به شکل بلورهای نمک در می آید که موجب انسداد مسیر حرکت سیال در لوله ها، پمپ و قسمت های مختلف چیلر شده و ضمن مختل شدن فرآیند سرمایش و عدم کارایی دستگاه، به سیستم آسیب جدی وارد می کند.
کریستاله شدن چیلر جذبی زمانی اتفاق می افتد که به هر دلیلی غلظت لیتیوم بروماید از حد مجاز خود بالاتر برود و یا اینکه در غلظت معینی، دمای لیتیوم بروماید از حد مجاز خود کمتر شود.
برای مثال وقتی که حرارت در قسمت ژنراتور (چه ژنراتور از نوع شعله مستقیم باشد چه بخار داغ یا …) بیش از حد به محلول لیتیوم بروماید و آب داده شود، غلظت لیتیوم بروماید بیش از حد شده و زمینه کریستالیزه شدن را فراهم می کند و یا مثلا وقتی که غلظت لیتیوم بروماید در محدوده مجاز خود بوده ولی دمای آب برج خنک کننده که وظیفه کاهش دمای ابزوربر را به منظور به حداکثر رساندن قدرت جذب لیتیوم بروماید بر عهده دارد، بیش از حد کاهش یابد زمینه لازم برای کریستالیزه شدن لیتیوم بروماید فراهم می شود.
مهم ترین نقطه برای کریستالیزاسیون، قسمت خروجی مبدل حرارتی (مبدلی که بین ژنراتور و ابزوربر قرار گرفته و وظیفه دارد که گرمای لیتیوم بروماید غلیظ خروجی از ژنراتور را به لیتیوم بروماید رقیق خروجی از ابزوربر بدهد تا هم دمای لیتیوم بروماید غلیظ برای جذب بهتر بخار آب کمتر شود و هم دمای لیتیوم بروماید رقیق قبل از ورود به ژنراتور افزایش یابد) است.
زیرا در این نقطه، غلظت لیتیوم بروماید بالا بوده و از طرفی حرارت زیادی را در مبدل از دست داده و دمای آن کاهش یافته است. اگر در این نقطه لیتیوم بروماید غلیظ تر از حد معمول یا افت دمای آن بیشتر از حد معمول شود، کریستاله شدن چیلر جذبی اتفاق می افتد.
کریستاله شدن لیتیوم بروماید دلایل مختلفی می تواند داشته باشد که مهم ترین آنها عبارتند از:
تغییرات دمایی زیاد و سریع در دمای آب برج خنک کننده:
همانطور که در بالا اشاره شد، وقتی دمای آب برج خنک کننده یا همان کولینگ تاور بیش از حد کاهش یابد، باعث می شود که حتی وقتی که غلظت لیتیوم بروماید در محدوده مجاز است، کریستاله شده و مسیر جریان را مسدود کند.
نفوذ هوا به داخل چیلر:
همانطور که در متن صفحه چیلر جذبی به آن اشاره کردیم، لیتیوم بروماید در قسمت ابزوربر وظیفه دارد که بخار آب موجود در محفظه اواپراتور را به خود جذب کند تا فشار محفظه اواپراتور همواره در کمترین حد خود باقی بماند و در نتیجه آبی که به عنوان مبرد روی لوله های محفظه اواپراتور ریخته می شود تا گرمای آب درون لوله ها را بگیرد و تبخیر شود بتواند به بهترین شکل ممکن و با حداکثر راندمان، گرمای آب جاری درون لوله ها را بگیرد تا دمای آب برای مصارف ساختمانی یا صنعتی کاهش یابد.
اگر به هر دلیلی هوا بتواند داخل محفظه ابزوربر و اواپراتور نفوذ کند، باعث افزایش فشار محفظه شده و آبی که روی لوله ها ریخته می شد تا گرمای آب درون لوله را به خود جذب کند و تبخیر شود، دیگر نمی تواند به شکل بهینه و با راندمان بالا این کار را انجام دهد (چونکه فشار محفظه بالاست و نقطه تبخیر آب بالاتر می رود) و در نتیجه دمای آب خروجی از چیلر که برای مصارف ساختمانی یا صنعتی است، افزایش می یابد.
وقتی دمای آب بالا برود، این دستور به سمت ژنراتور چیلر ارسال می شود که لیتیوم بروماید را بیشتر به گردش درآورده و حرارت بیشتری به آن بدهد تا غلظت لیتیوم بروماید را برای جذب بیشتر بخار آب، افزایش دهد و همین امر باعث می شود که لیتیوم بروماید کریستاله شود.
از کار افتادن ژنراتور با وجود فعال بودن بقیه قسمت ها:
وقتی که کار ژنراتور به دلیلی مختل شود و گرمای کافی برای جداسازی بخار آب از لیتیوم بروماید در ژنراتور وجود نداشته باشد، لیتیوم بروماید به همان حالت رقیق و کم دما وارد مبدل حرارتی می شود. از طرفی هم لیتیوم بروماید خروجی از ابزوربر که با آب برج خنک کننده سرد شده، حرارت لیتیوم بروماید خروجی از ژنراتور را به خود جذب می کند و باعث افت دمای بیشتر در آن شده و لیتیوم بروماید کریستاله می شود و کم کم مسیر عبور مبدل را می بندد.
برای این حالت یه مسیر ضد کریستال در چیلر تعبیه می شود که وقتی ژنراتور شروع به کار کرد و لیتیوم بروماید غلیظ و داغ را ایجاد نمود، با وجود بسته بودن مسیر مبدل، لیتیوم بروماید غلیظ که مقدارش هم بالا رفته از مسیر ضد کریستال (لوله سر ریز) عبور کرده و مبدل را bypass (دور زدن) می کند و کم کم این حرارت لیتیوم بروماید غلیظ به لیتیوم بروماید رقیق قبلی منتقل شده و آن را از حالت کریستاله خارج می کند.
از کار افتادن یا وجود اختلال در عملکرد برج خنک کننده (کولینگ تاور):
اگر به هر دلیلی مثلا فن کولینگ تاور از کار بیافتد یا مسیر آب مسدود شود و یا اینکه آب کافی در برج خنک کننده وجود نداشته باشد، دمای قسمت ژنراتور بیش از حد مجاز افزایش یافته و لیتیم بروماید غلیظ تر می شود و کم کم مسیر عبور مبدل را می بندد.
برای چنین مواقعی یک لوله بین خروجی پمپ لیتیوم بروماید غلیظ (پمپی که بعد از ژنراتور قرار گرفته) و ورودی پمپ محلول لیتیوم بروماید و آب (رقیق) تعبیه می شود تا مستقیما لیتیوم بروماید غلیظ به سمت رقیق هدایت شده و در اثر ترکیب از غلظتش کاسته شود.
قطع جریان برق چیلر:
وقتی که چیلر در حالت تمام بار در حال کار است و جریان برق به طور ناگهانی قطع شود، لیتیوم بروماید غلیظ در خروجی ژنراتور، مبدل و ابزوربر جمع شده و زمینه لازم برای کریستاله شدن فراهم می شود.
مهم ترین علائم هشدار و بروز پدیده کریستالیزاسیون چیلر جذبی:
راه های برطرف سازی کریستال شدن چیلر:
تکنسین نگهدار بایستی ضمن یادگیری آموزش های مربوط به جلوگیری از کریستالیزه شدن، دستورالعمل برطرف سازی آن را از طرف شرکت سازنده دریافت کند. به طور کلی به محض مشاهده باید اقداماتی صورت بگیرد تا از گسترش کریستال ها و صدمه به سیستم جلوگیری شود که مهم ترین آنها عبارتند از:
امروزه از سنسورها و سیستم های کنترلی زیادی برای شناسایی و پیشگیری از وقوع پدیده کریستالیزاسیون در چیلرهای جذبی مدرن استفاده می شود.
تمامی راه های ممکن می تواند مورد بررسی قرار گرفته و برای هر یک راه حلی وجود دارد ولی مسئله اینجاست که افزودن سنسورها، عملگرها و سیستم های کنترلی بیشتر و پیچیده تر در نهایت باعث افزایش هزینه تمام شده چیلر می شود و همین عامل باعث کاهش فروش این نوع از چیلرها می گردد و از طرفی اگر به این مسائل به شکل جدی توجه نشود و شرکت تولید کننده و خریدار به آن اهمیتی ندهند، مشکلات کارایی سیستم و هزینه های تعمیر بر عهده مصرف کننده نهایی قرار داده خواهد شد.