روش های قالب بندی

در ساختمان ها و ابنیه بتنی قالب ها که در حقیقت ظروف موقتی با شکل و فرم مورد نظر برای نگهداری میل گردها و بتن خیس تازه هستند، نقش مهمی به عهده دارند. قالب بندی قسمت عمده ای از مخارج ساخت و اجرای اسکلت های بتنی و اجزای بتنی ساختمان را به خود اختصاص می دهند.هزینه مصالح، ساخت و اجرای قالب های بتنی بستگی به شکل قالب و دشواری ساخت آن و نوع مصالح مصرفی دارد. در پاره ای از موارد ممکن است قالب بندی تا بیش از 75 درصد هزینه یک عضو بتنی را به خود اختصاص دهد.یک قالب در عین حال که باید دارای فرم مورد نظر بوده و از نظر اقتصادی قابل قبول باشد باید استحکام و ایمنی کافی داشته باشد.

طرح قالب های بتن که باید استحکام کافی برای نگهداری بتن داشته و در اثر فشارهای وارده مقاوم باشد، در موقع بتن ریزی از فرم اصلی خارج نشده و به اصطلاح شکم ندهد، مسئله ای سازه ای است. این مسئله به جز در مواردی است که از قالب های پیش ساخته با مشخصات معین استفاده شود. در رابطه با طرح قالب های دیوار، ستون یا تاوه ها که از صفحات یا تخته های چوبی ساخته می شوند صادق است.

پس از طرح و محاسبه بارهای وارده هر یک از قسمت های اصلی قالب را ممکن است به عنوان یک تیر تحلیل نموده و حداکثر ممان و برش و خمشی که ممکن است وجود داشته و پیش آید محاسبه نمود. سپس با محاسبه بارهای کششی و فشارهای وارد بر قطعات تقویتی عمودی و تیرهای نگه دارنده خارجی اندازه های لازم آنها را محاسبه می نماید.برای آنکه یک قالب از نظر اقتصادی با صرفه بوده و هزینه های مصرفی برای ساخت آن به حداقل برسد باید به نکات زیر توجه نمود.

مخارج تهیه مصالح و ساخت قالب متناسب با نیازهای مورد مصرف آن باشد.مصالح مصرفی برای ساخت قالب با دقت کافی انتخاب و تهیه شود به نحوی که بین دفعات استفاده از قالب و تداوم فعالیت های کارگاه از نظر اقتصادی تعادل برقرار باشد. به عبارت دیگر هر چقدر امکان تعداد دفعات بیشتر استفاده از قالب وجود داشته باشد به همان میزان در استحکام آن و انتخاب نوع مصالح مرغوب باید توجه بیشتری مبذول داشت.

انتخاب روش ساخت و مصالح مناسب و در صورت لزوم پوشش مناسب سطوح داخلی قالب، به نحوی که امکان دستیابی به نتایج مورد نظر مستقیماً میسر باشد. ترمیم بتن یا تغییر و اصلاح فرم مورد نظر طرح شده قبلی پس از گرفتن بتن و باز کردن قالب ها هم بسیار دشوار و حتی در صورتی امکان داشته باشد، به مراتب از پیش بینی های لازم اولیه گرانتر تمام می شود.روش مناسب و وسایل کافی برای حمل، بلند کردن و سوار نمودن قالب های در محل کار انتخاب و پیش بینی شده باشد.

انواع مصالحی که ممکن است به کار برده شوند نظیر قالب های فلزی یا چوبی باید مورد توجه و بررسی قرار گیرند و هر کدام که برچسب مورد مناسب تر تشخیص داده شد، انتخاب شود. قالب های چوبی معمولاً سبک تر و لذا امکان ساخت قطعات بزرگ تر و استفاده از آنها بیشتر از قالب های فلزی نظیرشان است و در عوض قالب های فلزی را به دفعات بیشتر از قالب های چوبی می توان مصرف نمود.

طراحی قالب باید به نحوی انجام شود که در چهارچوب خواسته های معماری و سازه ای بتوان به تعداد دفعات هر چه بیشتر مصرف کرد و تطبیق و تنظیم آن برای کارهای بعدی تکراری، سهل و راحت باشد. تعادل موارد فوق باید طوری باشد که قبل از شروع قالب بندی امکان محاسبه مخارج آن مقدور بوده و از نظر اقتصادی به صرفه و توجیه پذیر باشد.