مشکلات ناشی از کسری بودجه و هزینه زمان ناشی از بلا استفاده بودن سازه، در اغلب موارد مانع از به کارگیری روش های ابتکاری و نو مقاوم سازی از سوی مهندسین می شود. در این مودر لازم است تا در کمترین زمان بهترین راه حل اتخاذ شود. این گونه راه حل ها که شامل تعمیر نواقص سازه جهت برگرداندن مقاومت سازه به حالن اولیه طراحی و یا تعیمر مسیر بارها به گونه ای که باعث بهبود رفتار ساختمان های بنایی غیر مسلح شود ممکن است در دراز مدت برای مشکلات ساختمان های بنایی غیر مسلح مفید نباشد، ولی با توجه به عوامل ذکر شده به بیان این راه حل ها میپردازیم.
تعمیر سطوح
تعمیر سطوح از روش های متداول مقاوم سازی است. تکنیک های متفاوتی برای تعمیر سطوح وجود دارد که مهم ترین آنها ملات با تور سیمی و بتن پاشی است. این روش های به طور طبعی با پوشش خارجی سطوح بر روی ظاهر معماری و تاریخی بنا تاثر گذارده بوده و از جمله نقاط ضعف این نوع مقاوم سازی است.
بتن پاشی
یکی دیگر از روش های موجود برای مقاوم سازی ساختمان های غیر مسلح پوشش دادن دیوار و یا پایه ها با شاتکریت است. روش کار بدین صورت است که پوشش بتن بر روی شبکه آرماتورهای موجود پاشیده می شود. در این روش اگر طراحی به درستی صورت پذیرد فولادهای استفاده شده برای مسلح سازی ظرفیت بالایی از جذب انرژی را به ساختمان های بنایی غیر مسلح اضافه می نماید.
باید توجه نمود که حداقل آرماتورهای شبکه همان میزان آرماتور افت و حرارت جهت کنترل ترک است. برای اینکه دیوار و بتن پاشیده شده مانند یک جسم مرکب عمل کنند باید اتصالات برشی میان آن دو تعبیه شود. برای پر نمودن سوراخ هایی که برای ثابت نگه داشتن اتصالات برشی ایجاد شده نیز می توان از اپوکسی یا گروت سیمانی استفاده نمود. ضخامت پوشش بتن پاشیده شده نیز با توجه به میزان لرزه خیزی منطقه متفاوت است که حداقل این مقدار 60 میلیمتر است.
جهت ایجاد چسبندگی لازم میان آجر و پوشش شاتکریت باید ابتدا آجر را به حالت اشباع با سطح خشک در آورد تا آب موجود در شاتکریت را جذب نکرده و سبب ایجاد ترک در بتن پاشیده نشود. و سپس لایه ای مانند اپوکسی را بر روی آجر پاشیده و بعد از آن بتن پاشیده شده را بر روی اپوکسی شوت نماییم. اگر بتن پاشی به طریقه بالا صورت پذیرد می تواند مقدار بار نهایی ساختمان های بنایی غیر مسلح را افزایش دهد. هر چند افزایش مقاومت خمشی و برشی ساختمان های بنایی غیر مسلح مقاوم سازی شده به وسیله این روش امری غیر قابل انکار است ولی ترک های ایجاد شده در پوشش بتن پاشیده شده در موقعی که شبکه آرماتور به حد تسلیم می رسد می تواند بر مقاومت های مورد انتظار اثر گذار باشد.
تزریق گروت یا اپوکسی
تزریق گروت از جمله راه های متداول مقاوم سازی بوده که در این روش برای برگرداندن مقاومت ساختمان های بنایی غیر مسلح، ترک ها و حفره های توخالی که به علت تخریب شیمیایی و فیزیکی سطح یا فعالیت های مکانیکی به وجود آمده است توسط گروت یا اپوکسی پر می شود. برتری این روش نسبت به روش تعمیر سطوح عدم تخریب سطح و به تبع آن حفظ زیبایی معماری و بافت تاریخی ساختمان های بنایی غیر مسلح است. موفقیت این روش به تکنیک تزریق و یکسان بودن مقاومت، مدول الاستیسیته و مشخصات حرارتی گروت با مصالح بنایی موجود بستگی دارد.
برای ترک های کوچک تر از 2 میلیمتر از رزین اپوکسی و برای ترک های بزرگ تر و حفره ها می توان از گروت های سیمانی همراه با مساه استفاده نمود. برای سوراخ های بزرگ تر از 0/8 میلیمتر پیشنهاد شده که از گروت سیمانی که دارای سیمان پرتلند تیپ 3 همراه با مواد منبسط کننده و نسبت آب به سیمان 0/75 استفاده شود.مقاوم سازی ساختمان های غیر مسلح در برابر بارهای لرزه ای زمانی می تواند بیشترین اثر را داشته باشد که مقاوم سازی بر اساس مراحل زیر صورت پذیرد.
پر کردن بازشوها
یک روش ساده برای مقاوم سازی در صفحه یک دیوار برشی پر کردن بخشی یا تمام پنجره ها یا درهای غیر ضروری است. این عمل از تمرکز تنش که در گوشه های بازشوها تولید می شود و سبب ایجاد ترک است، جلوگیری می نماید و همچنین باعث افزایش سختی جانبی دیوار می شود. نکته مهم در پر کردن باز شوها این است که قسمت های پر شده با قسمت های موجود به شکل در هم تنیده اجرا شود یا نوعی از اتصالات برشی بین آن دو تعبیه شود. این عمل باعث ایجاد عملکرد واحد دیوارهای موجود با بازشوهای پر شده می شود.
بزرگ کردن بازشوها
متناوباً بزرگ کردن بازشوها به وسیله حذف کردن بخشی از مصالح بنایی نیز یکی از راه حل های پیشنهادی است. در این روش چون شکست برشی دیوار باعث آسیب بیشتر خواهد شد. در بعضی حالات با افزایش نسبت ارتفاع به طول دیوار می توان شکست برشی را تبدیل به شکست خمشی نمود. این تکینیک برای ا فزیش نسبت طول به عرض پایه ها به کار برده و باعث می شود تا رفتار آن از حالت برشی به حالنت خمشی تبدیل شود. این عمل شکل گسیختگی را از حالن شکننده به شکل پذیر تغییر می دهد.
افزایش بارهای قائم
افزودن بارهای قائم به ساختمان بنایی غیر مسلح معمولاً عملکرد دیوار را تحت بارهای داخل و خارج از صفحه بهبود می بخشد. بارهای قائم در کنار هم نگه داشتن ماتریس بنایی کمک می کند و همچنین بعد از وقوع ترک سبب تولید نیروهای اصطکاکی بیشتری می شود. در این روش مقاوم سازی می تواند به سادگی و با افزودن وزن سازه انجام شود یا با اجرای میله و یا کابل های پس تنیده تنش قائم بر روی اجزا دیوار اعمال کرد. البته این روش باید به دقت انجام شود زیرا به مانند نیروهای قائم تنش های روی ساختمان های بنایی غیر مسلح افزایش می یابد و می تواند به گسیختگی شکننده ناشی از خرد شدگی منجر شود. همچنین طراح باید افت کشش ناشی از خزش و انقباض مصالح بنایی را در محاسبات وارد نماید.
تقویت اتصالات (ارتباط) دیوار - دیافراگم
یک مشکل عمده در رابطه با ساختمان های بنایی غیر مسلح ناکافی بودن و یا کاهش یافتن پیوستگی میان دیوار و دیافراگم است. این ارتباط از آنجا که سبب مهار بندی دیوار می شود و در مورد دیافراگم صلب دیوارهای موازی را مجبور می نماید تا با یکدیگر عمل کنند، معیار مهمی در رفتار کلی ساختمان است.
نوارهای فولادی
افزودن نوارهای فولادی عمودی و قطری به سطح خارجی یک دیوار یا سازه بنایی مقاومت لرزه ای و شکل پذیری ساختمان های بنایی غیر مسلح را بالا خواهد برد. اگر این نوارهای به درستی به دیوار مهار شوند فولادها می توانند به شکل یک خرپا عمل نمایند.
اضافه کردن مهاربند
یک روش بدیهی برای بهبود رفتار ساختمان، متصل نمودن اعضای مهار بند فولادی شامل ضفحات و پروفیل های فولادی است برای زیاد کردن سختی ساختمان های بنایی غیر مسلح است. در این حالت سیستم های فولادی به طور مستقیم به دیوار یا دیافراگم سازه بنایی اضافه می شوند. در نظر گرفتن سختی نسبی سازه غیر مسلح از طرفی و از طرف دیگر مهاربند های فولادی در محاسبات فاکتور مهمی است که باید به آن توجه نمود. این روش در مواردی که ساختمان دارای انحراف زیادی باشد قابل استفاده است. همچنین فولادهای اضافه شده شکل پذیری ساختمان را افزایش می دهند. برطبق مطالعات انجام شده مهاربندهای افقی و عمودی مقاومت در صفجه را به میزان 4/5 برابر افزایش می دهد.
افزودن هسته های مرکزی
یک هسته تثبیت شده به وسیله گروت می تواند به یک دیوار ساختمان های بنایی غیر مسلح اضافه شود تا رفتار آن را به یک دیوار مسلح تغییر دهد. گروت باید پیوستگی کافی را میان عناصر تقویتی و مصالح بنایی موجود ایجاد کند تا بتواند نیروی زلزله را منتقل کند. مشخصات مقاومتی و مدول گروت باید با مصالح بنایی موجود سازگار باشد. فولادهای اضافه شده به مقدار زیادی شکل پذیری دیوارهای برشی را اضافه می نماید.