روغن لحیم و کاربرد آن در صنایع

روغن لحیم چیست و چه کاربردی دارد؟
اگر با لحیم کاری سر و کار داشته اید، احتمالاً مشاهده کرده اید که گاهی پس از لحیم کاری، لحیم به اندازه کافی محکم نیست تا بتواند دو قسمت را به هم پیوند دهد.

در این موارد، استفاده از روغن لحیم یا فلاکس می تواند از وجود اتصالات ضعیف جلوگیری کند. پس از تنظیم سطح دمای هویه و استفاده از روغن لحیم مناسب، حتی یک فرد مبتدی نیز می تواند در هنگام کار با مدارهای الکترونیکی از این مشکل رایج جلوگیری کند.

در واقع، برای جلوگیری از اکسیداسیون که مانع از شکل گیری پیوند متالورژی می شود، از روغن لحیم مناسب استفاده می شود.

اگر بخواهیم دو بخش رسانا را با لحیم کاری به هم متصل کنیم، اتصال آن ها باید کاملاً تمیز و عاری از هرگونه چربی، رنگ و اکسید باشد.

بنابراین، از آنجا که در زمان لحیم کاری درجه حرارت زیاد است، در سطح مورد نظر لایه ای اکسید به وجود می آید و پس از لحیم کاری ممکن است این لایه اکسید مانع از تماس الکتریکی بین آن دو شود.

برای جلوگیری از چنین اتفاقی، از روغن لحیم استفاده می شود. این روغن از ماده ای به نام کالیفون تشکیل شده و اکسید و مواد زائد را حل می کند.

پیش از لحیم کردن، باید محل اتصال را به روغن لحیم آغشته کرد و پس از آن لحیم کاری را انجام داد.

با این کار، روغن مواد اضافه محل اتصال را در خود حل کرده و هنگامی که هویه داغ به محل اتصال نزدیک شود، روغن کنار می رود و محل را از مواد زائد پاک می کند.

البته، امروزه در داخل برخی سیم های لحیم روغن تعبیه شده و نیازی به استفاده از روغن لحیم جداگانه وجود ندارد.

جایگزین روغن لحیم چیست؟
ﺧﻤﻴﺮ ﻗﻠﻊ ﮐﻪ ﯾﮑﯽ ﺍﺯ ﻣﻮﺍﺩ مورد استفاده در لحیم کاری ﻗﻄﻌﺎﺕ SMD و ترکیبی از ﻓﻼﮐﺲ ﻭ ﭘﻮﺩﺭ ﻗﻠﻊ ﻭ ﺳﺮﺏ است.

در لحیم کاری قطعات SMD با هویه هوای گرم، استفاده از سیم لحیم میسر نیست و از خمیر قلع استفاده می شود.

در این موارد، خمیر در معرض حرارت و اشعه فروسرخ قرار گرفته، ذوب می شود و اتصال قطعات الکترونیکی به فیبر مدار چاپی را برقرار می کند.

امروزه موادی مانند «فلاکس» یا «فلکس» (Flux) که همان خواص روغن لحیم را دارند و ویژگی های مثبت دیگری را نیز ارائه می دهند، مورد استفاده قرار می گیرند. مایع فلاکس برای مقابله با اکسیداسیون روی فیبر مدار چاپی و پایه قطعات استفاده می شود.

فلاکس در اثر تماس با قلع، شکلی کروی به آن می دهد و علاوه بر ظاهر بهتر، موجب اتصالات باکیفیت می شود.

علاوه بر این، فلاکس از اتصال احتمالی بین پایه ها در لحیم کاری ممانعت می کند و با پخش حرارت تحمل گرمایی قطعات را بالا برده و از سوختن آن ها جلوگیری می کند. در کنار این موارد، مایع فلاکس به عنوان خنک کننده نیز استفاده کرد.

فلاکس بدون رنگ و گاهی زرد و به صورت مایع است و برای متمرکز کردن قلع در پایه ها و اغلب در وان قلع به کار می رود، اما خمیر قلع از دانه های کروی خاکستری بسیار ریز قلع و روغن لحیم تشکیل می شود که کاربرد آن در نصب آی سی های BGA است.

البته خمیر قلع در موارد دیگری مانند پایه های کانکتورهای مختلف که به هیچ وجه نمی توان از هویه استفاده کرد، کاربرد دارد.

تفاوت روغن لحیم و فلاکس چیست؟
تفاوت چیزی که در بازار با نام روغن لحیم شناخته می شود و آن چیزی که فلاکس نام دارد، در قابلیت های اضافه فلاکس است.

هم روغن لحیم و هم فلاکس، هر دو، موجب اکسیدزدایی از محل تماس پین قطعات و PCB می شوند و علاوه بر آن، با افزایش رطوبت، موجب حفظ گرما و در نتیجه، شکل مناسب لحیم می شوند.

فلاکس، علاوه بر دو موردی که ذکر شد، زمان لحیم کاری را کاهش داده و از اکسید شدن لحیم در حالت مذاب جلوگیری می کند. البته باید توجه داشت که در اغلب موارد، منظور از روغن لحیم همان فلاکس است.

فلاکس مایع بیشتر در مواردی که لحیم کاری به صورت وان قلع است مورد استفاده قرار می گیرد.

بدین صورت که ابتدا سطح زیرین بورد در مایع فلاکس قرار داده شده تا اکسیداسیون لازم صورت گیرد.

پس از آن، مدار وارد قلع می شود تا همه قطعات روی مدار لحیم شوند. در لحیم کاری با وان قلع، باید توجه داشته باشید که PCBهای لایه دار استفاده کنید.