مسائل ایمنی کارگاه در حین گودبرداری

تخریب و گودبرداری تحت نظارت مهندس ناظر یا دستگاه نظارت، توسط مهندس مجری ذیصلاح صورت پذیرد.
گودبرداری به صورت مرحله ای به شکلی که در نقشه های اجرایی آمده با استفاد ه از ماشین آلات یا روش دستی انجام پذیرد. هیچ گاه خاک های محل گودبرداری به یکباره و با استفاد ه از ماشین آلات برداشته نشود.جهت گودبرداری می توان ابتدا قسمتی از خاک تا فاصله ی توقف را به وسیله ی ماشین آلات و سپس خاک های فاصله ی توقف گودبرداری به روش دستی برداشته شود.

در این گونه موارد، قبل از گودبرداری با ماشین آلات، چاه ها یا گودال های احتمالی یا خاک دست ریز موجود در ناحیه ی توقف گودبرداری باید به خوبی شناسایی و به وسیله ی بتن مگر پر شود.وجود چاه فاضلاب در فاصله ی توقف گودبرداری یکی از عوامل فوق العاده خطرناک در ریزش دیواره ی گود و آسیب رساندن به ساختمان مجاور است.

عرض فاصله ی توقف و شیب دیواره ی آن به عوامل متعددی از قبیل نوع خاک ساختگاه، عمق گودبرداری، سطح آب زیرزمینی، نوع و تعداد طبقات ساختمان مجاور و وضعیت دیوار مرزی، وجود یا عدم وجود شناژ های افقی و قائم در آن و مدت زمان عملیات گودبرداری و اجرای سازه ی نگهبان بستگی دارد. در هر حال فاصله ی توقف گودبرداری نباید کمتر از یک سوم عمق گودبرداری و شیب دیواره ی آن نباید بیشتر از چهار به یک اختیار شود.

در حین گودبرداری باید روش های مرحله ای طراحی شده عیناً اجرا شود در هیچ مرحله ای از گودبرداری و اجرای سازه ی نگهبان نباید دیواره ی گودبرداری برای مدت زمان طولانی ر ها شود و سرعت پی در پی مراحل انجام کار باید حفظ شود.در هنگام گودبرداری و نصب سازه و پس از آن باید به طور مداوم ساختمان های مجاور و معابر اطراف مورد بازرسی قرار گیرد.

ایجاد ترک یا افزایش ابعاد آن در دیواره، سقف و کف ساختمان های مجاور و معابر اطراف و تحت فشار قرار گرفتن یا رهایی از پیش فشار های درب ها و چهارچوب ها، شکستن یا ترک برداشتن شیشه ها، نشست یا تورم خاک، موزاییک یا کف پوش روی زمین، دیوار یا سقف، ایجاد صدا های شکستگی عناصر سازه ای و غیرساز ه ای ساختمان مجاور گودبرداری ممکن است به دلیل حرکت زمین باشد. در چنین مواردی باید مسأله به فوریت مورد بررسی قرار گیرد.

ضعف عناصری از سازه ی نگهبان که می تواند در بروز این مسأله مؤثر باشد را شناسایی و نسبت به تقویت سازه ی نگهبان از طریق تقویت آن عناصر یا اضافه نمودن عناصر جدید اقدام نمود.چنانچه رنگ خاک بخشی از دیواره ی گودبرداری تیره تر از رنگ بقیه ی خاک ساختگاه باشد، می تواند نشان دهنده ی وجود حفره ها یا چاه های فاضلاب در حوالی مرز گودبرداری باشد و احتمال ایجاد عدم پایداری درآن نواحی بیشتر خواهد بود. لذا بسته به نوع پدیده ی مشاهده شده باید راهکار های پایدارسازی تکمیلی برای آن ناحیه در نظر گرفت.

چنانچه در طول مدت زمان گودبرداری یا پس از آن درصد رطوبت قسمتی از دیواره ی گود افزایش یابد، نشان دهنده ی وجود منبعی است که عامل ایجاد این رطوبت بوده است. احتمالاً وجود چاه های جذبی، نشت آب از شبکه ی آب یا فاضلاب، وجود باغچه های در حال آبیاری، یا عبور آب های زیرزمینی از میان لایه های درشت دانه بوده به نحوی به منبع آب مرتبط است. در این صورت احتمال کاهش پایداری دیواره ی گود زیاد است و باید راهکار های مناسب در حذف منبع ایجاد رطوبت به کار رود و افزایش فوری ظرفیت سازه ی نگهبان به طور موضعی در همان ناحیه در دستور کار قرار گیرد.

چنانچه در هنگام نصب سازه ی نگهبان یا پس از آن یکی از عناصر سازه ای مانند یک دیوار، مهارت پشت بند، تیر، ستون، شالوده ی ستون ها یا شالوده ی تأمین کننده ی نیرو های فشار مقاوم و یا عناصر افقی کاهش دهنده طول کمانش جانبی پشت بند ها به حالت حدی، کمانش یا گسیختگی خود برسد، نشان دهند ه ی اعمال نیرو های بیش از ظرفیت سازه ی نگهبان است، دراین موارد باید سریعاً مسأله را بررسی و تقویت سازه ی نگهبان به مورد اجرا قرار گیرد.

هنگامی که گودبرداری و ساخت سازه ی نگهبان در تراز زیر سطح آب زیرزمینی مدنظر است باید روش های گودبرداری و ساخت سازه ی نگهبان را متناسب با وضعیت و با در نظر گرفتن روش های زهکشی و پایین انداختن تراز آب، شمع کوبی، سپرکوبی و... اقدام نمود.حتی المقدور باید از روش های اجرای دیوار درجا در چنین مواردی صرف نظر نمود. در این گونه موارد سریعاً افراد ساکن در ساختمان ها باید ساختمان را تخلیه و در اولین فرصت با در نظرگرفتن تمامی جوانب احتیاط لوازم ارزشمند و اثاثیه ی سنگین از نقاط نزدیک به مرز گودبرداری دور شود.

از استقرار اتاقک، کانکس، محل سکونت یا استراحت نگهبان یا کارگران یا انبار مصالح در مجاور گودبرداری اجتناب و برای این موارد مکانی که دارای فاصله ی مناسب از مرز گودبرداری است، در نظر گرفته شود.
سیستم روشنایی کامل برای مکان گودبرداری ساختگاه تأمین شود و در شب تمامی قسمت های کارگاه با نور کافی روشن شود، به نحوی که خرابی احتمالی هر قسمت از سازه ی نگهبان یا دیواره ی گودبرداری را بتوان از بیرون گود، بخوبی مشاهده نمود.

حتی الامکان در زمان شب و هنگام بارندگی از خاکبرداری در مجاور مرز گودبرداری خودداری شود. در صورتی که خاکبرداری در چنین مواردی الزام است، خاکبرداری در حضور و نظارت مهندس ناظر انجام گیرد.عملیات جوشکاری، ساخت و نصب سازه ی نگهبان توسط کارگران دارای مهارت فنی مناسب انجام پذیرد. همواره حتی پس از اتمام اجرای سازه ی نگهبان، تعدادی کارگر دارای مهارت فنی آماده ی کار و مجهز به تمام تجهیزات مورد نیاز جهت نصب یا تقویت عناصر سازه ی نگهبان در دسترس باشند.

در مواقع بارندگی چنانچه بخشی از دیواره ی گود در معرض بارندگی قرار داشته و دیوار توکار سازه ی نگهبان در آن قسمت تکمیل نشده باشد، ضروری است با پوشش آب بند پلاستیکی مناسب تا کف گود تا قسمتی که از نفوذ آب به دیوار و پای آن جلوگیری نماید، پوشانده شود.