مهم ترین اجزای تابلو برق

مهم ترین اجزای تابلو برق:

اجزای تابلو را به طور خلاصه می توان در موارد زیر بیان کرد:

• بدنه تابلو برق.
• کلیدها.
• شینه و هادی ها.
• تجهیزات اندازه گیری.
• تجهیزات حفاظتی.
• سیستم زمین (ارتینگ).
• سیستم اینترلاک.
• مقره.

بدنه تابلو برق:
تجهیزات مختلف تابلو برق در داخل یا روی بدنه تابلو نصب می شوند و بدنه تابلو علاوه بر محلی برای استقرار تجهیزات، از آن ها در برابر ضربات، گرد و غبار، شرایط آب وهوایی و… محافظت می کند. جنس بدنه تابلو برق از پلاستیک، آهن یا مواد کامپوزیتی است.

عواملی مانند محل قرارگیری تابلو، محل ورود و خروج هادی ها، ساختمان تابلو، نوع دسترسی به اجزای آن و… در ضخامت ورق تابلو مؤثر هستند.

تابلو برق باید به گونه ای باشد که علاوه بر سهولت در دسترسی به تجهیزات و از آن ها در برابر خطرات ممکن جلوگیری کند. علاوه بر این، محل قرارگیری تجهیزات در سلول ها باید به گونه ای باشد که در هنگام تعمیرات مشکلی ایجاد نکنند.

سلول ها بخش هایی از تابلو هستند که به صورت قطعه های مختلف در تابلو از هم مجزا شده اند و تجهیزات در آن ها قرار می گیرند تا فاصله مناسبی از هم داشته باشند و از خطراتی مانند آتش سوزی جلوگیری شود.

یکی از مواردی که باید در بدنه تابلو تعبیه شود، دریچه ای برای گردش هوای تابلو است. تعبیه این دریچه در تابلوهای فشار متوسط معمول تر است و در سقف آن ها تعبیه می شود.

مورد دیگر که درباره بدنه تابلو برق باید به آن اشاره کرد، درجه حفاظت یا آی پی (IP) است. با توجه به محل نصب، الزاماتی برای حفاظت در برابر گرد و غبار و آب وجود دارد که در ساخت بدنه تابلو باید آن ها را در نظر گرفت.

درجه حفاظت به اختصار IP نامیده می شود و از حروف IP و یک عدد دو رقمی تشکیل می شود. طبق استاندارد CEI 6529، آی پیِ یک محصول الکتریکی یا الکترونیکی، درجه حفاظت آن را در برابر ذرات جامد و مایع نشان می دهد. آی پی به صورت IPXY نمایش داده می شود.

رقم اول (X)، درجه حفاظت را در برابر نفوذ ذرات جامد، مشخص می کند. این رقم از 0 شروع می شود که نشان دهنده عدم وجود محافظت است و در 6 پایان می یابد که مشخص می کند محصول در برابر ذرات جامد کاملاً محافظت شده است.

رقم دوم در کد IP، از 0 شروع می شود که به معنای عدم وجود هر گونه حفاظت در برابر آب و رطوبت است و بزرگ ترین رقمش 8 است که مشخص می کند دستگاه در برابر غوطه وری در آب به مدت طولانی مقاومت می کند.

کلید:
کلید یکی از تجهیزات الکتریکی اساسی در تابلو های برق است. کلید ها برای قطع و وصل جریان الکتریکی به کار می روند و باید آن ها را به گونه ای انتخاب کرد که این عملکرد قطع و وصل را به بهترین نحو ممکن و بدون اثر حرارتی و دینامیکی انجام دهد.

کلیدهای تابلو برق را می توان از چند منظر دسته بندی کرد. در حالت کلی، کلیدها را می توان در دو دسته قرار داد که یک گروه از آن ها قطع و وصل را زیر بار انجام می دهند و گروه دیگر که در حالت بدون بار قطع و وصل می کنند.

کلید هایی که در زیر بار قابلیت قطع و وصل ندارند، عمل کلیدزنی را در خطوط و ترانسفورماتورهای بدون بار، برای جداسازی مدار انجام می دهند.

یکی از ویژگی های این کلیدها، قابل مشاهده بودن کنتاکت هایشان است که موجب افزایش سطح ایمنی افراد در هنگام کار تعمیرات و نگهداری می شود. سکسیونر و سوئیچ های چاقویی از این نوع کلیدها هستند.

کلید های قابل قطع و وصل زیر بار، به گونه ای طراحی شده اند که در شرایط ولتاژ و جریان نامی می توانند عمل قطع و وصل را انجام دهند و علاوه بر آن، در مدت زمان کوتاهی قابلیت تحمل جریان خطای بیش از جریان نامی را دارند.

کلید های گردان، کلیدفیوزهای تیغه ای، دژنکتورهای کشویی و تیغه ای فشار متوسط، از این نوع کلیدها هستند.

این کلیدها بر اساس اهدافی که در طراحی مورد نظر است و با توجه به مواردی مانند عمق و ارتفاع نصب، فاصله قطعات، تعمیرات و نگهداری و… در بخش های مختلف تابلو تعبیه می شوند.

با توجه به قیمت پایین تر کلید فیوز نسبت به کلیدهای اتوماتیک، این تجهیزات در تابلوهای فشار ضعیف بیشتر به کار می روند.

دژنکتور تیغه ای از تجهیزات مورد استفاده در تابلوهای فشار متوسط برای کلیدزنی خطوط ورودی و خروجی است و نوع فیوزدار آن در کلیدزنی ترانسفورماتورها مورد استفاده قرار می گیرد.

اما یکی از مهم ترین و کاربردی ترین کلیدهای قطع و وصل در زیر بار، مدارشکن ها یا کلیدهای قدرت هستند که در ولتاژ و جریان نامی ساخته و ارائه می شوند. کلیدهای قدرت که گاهی به آن ها دژنکتور نیز می گویند، نقش مهمی را در قطع و وصل مدار و همچنین، حفاظت از آن بر عهده دارند.

هادی ها:
برا اتصال و ارتباط الکتریکی تجهیزات تابلو، باید از هادی هایی استفاده کرد که معمولاً در دو فرم سیم و شینه هستند. جنس بیشتر این هادی ها مس است و در مواردی از آلومینیوم نیز استفاده می شود.

تجهیزات اندازه گیری:
تجهیزات انداز ه گیری، همان گونه که از نامشان پیداست، بسته به اهداف الزامات مورد نظر، پارامترهای مختلفی از قبیل جریان، ولتاژ، دما و… را اندازه گیری می کنند.

از این تجهیزات می توان به ولت متر، آمپرمتر، فرکانس متر، کسینوس فی متر، وات متر، ترانس جریان و… اشاره کرد.

تجهیزات حفاظتی:
تجهیزات حفاظتی مانند رله، فیوز و… برای حفاظت مدار در مواردی مانند اضافه جریان، اتصال کوتا، خطای فاز و… به کار می روند.

اینترلاک (قفل داخلی):
سیستم قفل داخلی یا اینترلاک، سیستمی برای جلوگیری از رخ دادن حوادث ناخواسته است که در تابلو برق تعبیه می شود.

اینترلاک هم می تواند مکانیکی و هم الکتریکی باشد. اینترلاک ساز و کاری را فراهم می آورد که قطعات نتوانند به گونه ای عمل کنند که در عملکرد سایر قطعات تداخل داشته باشند. برای مثال، سکسیونر همیشه باید پس از مدارشکن یا همان کلید اصلی قطع شود.

اینترلاک مکانیکی معمولاً روی در تابلو برق قرار گرفته و وقتی در باز شود، اتصال به زمین برقرار شده و خطر اشخاص را تهدید نمی کند.

سیستم اتصال زمین:
همان طور که می دانیم، اتصال زمین برای حفاظت جان افراد و موجودات زنده در برابر برق گرفتگی از طریق برق دار شدن بخش های فلزی غیرمداری سیستم به کار می رود.

معمولاً هر سلول تابلو به صورت مجزا به هادی اتصال به زمین متصل می شود. در اتصال به زمین، بخش های فلزی که در مدار الکتریکی قرار ندارند (مانند در تابلو و بدنه فلزی برخی تجهیزات)، باید به هادی زمین اتصال داشته باشند و اصطلاحاً زمین شوند. تجهیزاتی که باید زمین شوند، به شینه اتصال زمین متصل می شوند.

مقره:
از مقره به عنوان یک عایق برای جلوگیری از عبور جریان های ناخواسته به زمین استفاده می شود. در واقع، می توان چنین گفت که مقره یک مسیر بسیار مقاومتی است که عملاً جریانی از آن عبور نمی کند. در سیستم ها و تابلوهای انتقال و توزیع از مقره استفاده می شود.