گرچه در دوره پهلوی اول، حضور مهندسان و طراحان خارجی و یا مهندسان ایرانی از فرنگ آمده در طراحی و اجرای آثار معماری این دوره شاخص است، اما آنچه انکار ناپذیر است، این است که تمامی تزیینات این دوره (به ویژه تزیینات آجری)، توسط استادکاران و معماران ایرانی پدید آمده است. این ویژگی در بناهای ساخته شده در نیمه اول حکومت کاملاً صدق می کند.
همچنین در عصر صنعتی و پدیده انتقال صنعت از اروپا به ایران، شکلی از معماری جدید و یا بین المللی به وجود آمد.شروع این انتقال با تأسیس پی در پی کارخانه های کوچک و بزرگ صنعتی بود. در این میان، نقش معماری گذشته و یا معماری سنتی، تطبیق و هماهنگی متناسب و هنرمندانه این احجام بزرگ، صنعتی، خشن و فلزی با محیط و روحیه معماری ایرانی به توسط نماسازی و استفاده از آجر و بعضاً کاشی کاری در ظاهر نما و ورودی آن بود.
در دوره ای که نوع جدید آموزش آکادمیک، اجرا و ساخت نوین بناها و پیدایش معماران دانشگاهی در کشور آغاز به شکل گیری می کند و می رود که کم کم جایگاه سنتی و شیوه های قدیمی را بگیرد، حضور استادکاران قدیمی و آثار آنها در بناهای جدید را می توان دوره منحصر به فرد، قدرتمند و میراث صاحب سبک تلقی نمود.در این دوران مکان و محل تزیینات بر روی آثار، گستردگی قابل توجهی دارند، اما بیشترین موارد به کارگیری تزیینات آجری، در جای بنا و یا به عنوان عناصر معماری در ساختمان این عناصر هستند.
هنر آجرکاری تزیینی (و البته بناهای آجری)، سرآمد دیگر تزیینات معماری در این دوره است. این رویکرد در قیاس با استفاده از مصالح کاشی، چوب، فلز، گچ، سنگ، به مراتب استفاده و کاربرد فراوان تر و اصلی تری داشته است.
هنر آجرکاری تزیینی در این دوره، علیرغم سبک های معماری اصیل ایرانی اسلامی و یا ترکیبی و تلفیقی، توانسته است شیوه ای شاخص و منحصر به فرد در مقطعی از تاریخ ثبت کند. ایجاد طرح ها و شکل های تازه و بدیع از هنر آجرکاری تزیینی، نقش ارزنده ای را در بقای تداوم و غنی تر ساختن این گنجینه الغا کرده است.
طرح ها و نقش های تزیینی و آجری این دوره، چه میراث مستقیم گذشته و چه نقوش جدید و آمیخته با هنر و معماری غربی، همگی توسط استادکاران ایرانی این دو دهه ایجاد شده اند. تطبیق پذیری و تلفیق هنرها که همیشه و در طول تاریخ توسط هنرمندان استادکار معمار به طرح ها و شکل های بدیع منجر شدهاند، در این دوره هم، آفرینش هنری جدید را به خود دیده است.
آنچه در هنر آجرکاری تزیینی گذشته به وجود آمده، به گونه ای هنر آجرکاری مسطح و دو بعدی بوده است و به ندرت از شکل برجسته کاری در آجرکاری تزیینی استفاده شده است (برخلاف گچ بری و گچ کاری که عمدتاً هنر برجسته سازی و حجم سازی در آن شکل غالب است). اما در دوره پهلوی اول، هنر و توانایی استادکاران ایرانی، این شکل از آجرکاری تزیینی را که در آن نقوش و فرم های برجسته بیافریند، در تزیینات معماری ایجاد کرده است.
عمده بناها و آثار مطرح این دوره که آمیخته با آجرکاری تزیینی است، در سا لهای قبل از 1313 ه.ش ساخته شده اند. یعنی در دوره ای که سبک هنر معماری ایرانی، اسلامی و باستانی، سبک اکثر بناهای این دوره است. اندک اندک پس از این سال ها و رویکرد به معماری مدرن و حضور مصالح دیگر همچون سنگ و سیمان، سبک معماری و هنر آجرکاری کم رونق می شود. هر چند این هنر تزیینی تا به امروز از رواج و رونق نیفتاده است.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
