تعریف خطوط کشتیرانی منظم (Liner)

خطوط کشتیرانی LINER، به شرکت هایی اطلاق می شود که دارای کشتی و برنامه ی منظم حمل هستند و میان بنادر معینی تردد دارند. در خطوط منظم کشتی دریک مسیر معین و با برنامه ی زمانی از پیش تعیین شده، کالا یا مسافر حمل می کند.

مهم ترین بخش سازمانی در این شرکت ها، «اداره ی خط» است، که در واقع، مسولیت عملیات و سودآوری خط، همین طور، برنامه‌ی تردد کشتی ها، اداره ی نماینده گی ها یا شعب خارج از کشور و وظایفی مشابه را برعهده دارد. اداره‌ی یک خط، وظیفه و کار دشواری است، و مستلزم تبادل انبوهی از اطلاعات، و تهیه‌ی اسناد حمل برای صدها محموله در هر سفر است.

خطوط منظم کشتیرانی حمل کننده عمومی (Common carrier)، به حساب می آیند، و ممکن است، عضو یک کنفرانس، یا اتحادیه ی کشتیرانی باشند.

خط کشتی رانی برنامه ی زمانی خود را آگهی می کند و به طور معمول هر کالای مناسبی را به شرط داشتن فضای خالی قبول می کند. در خطوط منظم باری، بیش تر کشتی های رو-رو (RO-RO)، کانتینربر (Container carrier)، و کالای عمومی (General cargo) فعال هستند.

ویژگی های خطوط کشتیرانی منظم (Liner)

1. بنادر مبدأ، بین سفر و مقصد، از قبل مشخص شده است.
2. برنامه ی سفر، زمان ورود و خروج، به (یا) از بنادر، پیشاپیش پیش بینی، و به عموم اطلاع داده می‌شود.
3. در خطوط منظم، تمام فضای بارگیری به یک صاحب کالا اختصاص نمی یابد، بلکه کالاهای متفاوت متعلق به صاحبان مختلف، فضای انبارهای کشتی را پر می کند.
4. دریک مسیر، اغلب چند کشتی از یک شرکت فعال هستند و یکی پس از دیگری، با فواصل زمانی مشخص، بنادر موردنظر را تحت پوشش قرار می دهند.
5. کشتی های خطوط، در بنادر تحت پوشش، هر دو عمل تخلیه و بارگیری را انجام می دهند.
6. هزینه های جاری خطوط کشتی رانی، به مراتب بیش تر از کشتی های اجاره ی سفری و زمانی است. خطوط کشتیرانی بزرگ، به منظور کاهش هزینه ها سعی می کنند تا تعداد بنادر تحت پوشش خود را کاهش دهند.
7. گردانندگان خطوط کشتیرانی منظم، ممکن است صاحب کشتی، اجاره کننده ی کشتی، از صاحبان دیگر، یا خریدار فضای بارگیری، بر روی کشتی های خطوط دیگر باشند.
8. مشتریان خطوط کشتی رانی، فرستندگان کالا (shippers)، هستند.
9. فرستندگان کالا (shippers)، ممکن است بارفرابر (Freight forwarder)، حمل کنندگان بدون کشتی (NVOC)، یا صاحب کالا باشند.

در مقابل کشتی های دارای برنامه ی منظم (LINER)، کشتی های گذری TRAMP، هستند که برنامه ی منظمی ندارند و بین بنادر مشخص رفت وآمد نمی کنند. از این کشتی ها بیشتر درحالت اجاره یا اجاره ی دربست (CHARTER) استفاده می شود.

اصطلاحات رایج در خطوط کشتیرانی منظم

1ـ حمل کننده (Carrier): به کسی گفته می شود که درقبال دریافت کرایه ی حمل، کالا یا مسافر را، از نقطه ای به نقطه ی دیگر، حمل کند. حمل کننده، به دو زیرمجموعه ی زیر تقسیم می شود.:

• حمل کننده ی عمومی Common carrier
• حمل کننده ی خصوصی Private carrier

2ـ حمل کننده ی عمومی (Common Carrier): حمل کننده ی عمومی، در مسیرهای تحت پوشش خود آگهی می دهد و کالای هر مشتری را که حاضر به خرید خدمات او باشد حمل می کند. حمل کننده ی عمومی، مسئولیت کالا را از زمان تحویل گیری تا تحویل دهی به عهده می گیرد. حمل کنندگان بدون کشتی (NVOC)، حمل کننده ی عمومی هستند.

3ـ حمل کنندگان بدون کشتی Non Vessel Owning Carriers: حمل کنندگان بدون کشتی، خدمات کشتیرانی را بدون داشتن کشتی ملکی ارائه می دهند. بدین شکل که به عنوان فرستنده ی کالا، قسمتی از فضای کشتی را از یک خط کشتی رانی می خرند و سپس به عنوان حمل کننده می فروشند.

حمل کنندگان بدون کشتی، بارنامه ی مجزایی ازطرف شرکت خود، برای مشتری (shipper)، صادر می‌کنند.(NVOC)، از دید مشتری، حمل کننده (Carrier)، و از دید صاحب کشتی، فرستنده ی کالا (shipper) می‌باشد.

4ـ حمل کننده ی خصوص Private Carrier: حمل کننده ای است که با مشتری خود وارد قرارداد خاصی می شود و ممکن است خود را از پاره ای از مسئولیت ها، مبرا سازد. به عنوان مثال مالکی که کشتی خود را به شخصی اجاره ی سفری می‌دهد و در قرارداد، خود را از برخی مسولیت ها مبرا می کند، حمل کننده ی خصوصی می باشد.

5ـ فرستنده ی کالا Shipper: به شخصی گفته می شود که، کالا را برای خود، یا از جانب شخص دیگری، به منظور حمل دریایی، ارسال می کند.

6ـ بارفرابر Freight Forwarder: بارفرابر، یک واسطه، در زنجیره‌ی خطوط حمل و نقل است که، ترتیب حمل کالای شخص دیگری را می دهد. خدمات بارفرابران، می تواند بسیار متنوع، و شامل موارد زیر باشد:

• ارائه‌ی مشاوره، در مورد مسیر، و روش حمل
• رزرو فضا، بر روی کشتی یک حمل کننده
• پرداخت کرایه ی حمل
• تهیه ی اسناد گمرکی
• ترخیص کالا
• بسته بندی
•  انبارداری
• بیمه ی ترانزیت
• حمل کالا
• دسته بندی و باربندی کانتینر

بنابر آن چه گفته شد، می توان نتیجه گرفت که، بارفرابران Freight forwarder، درحقیقت NVOC هستند.

7ـ گیرنده ی کالا Consignee: شخصی است که کالا، برای او ارسال می شود. گیرنده ی کالا، می تواند خریدار، کارگزار، یا نماینده ی خریدار باشد.

8ـ دریافت کننده Receiver: کسی است که در بندر تخلیه، کالا را از حمل کننده ی دریایی، تحویل می گیرد. برخی از صاحبان کالا، این کار را، خود به عهده می گیرند، و برخی دیگر، یک بارفرابر را، به این کار می گمارند.

9ـ Notify Party: این عبارت، در قالب بارنامه های دریایی یافت می شود، و منظور از آن کسی است که باید توسط حمل کننده ی دریایی از زمان ورود کشتی مطلع شود تا ترتیب دریافت کالا را بدهد. این شخص، می تواند گیرنده یا دریافت کننده ی کالا باشد.

10ـ ICD: یک ترمینال کانتینری درون سرزمینی است که به غیر از اسکله و دریا، تمام امکانات یک ترمینال بندری از قبیل گمرک، محوطه ی کانتینری، و مکانی برای باربندی کانتینرها را دارد. به آن بندر خشک هم می گویند.

11ـ LCL: به کانتینری گفته می شود که کالاهای چند صاحب کالا درآن تجمیع شده است.

12ـ FCL: به کانتینری گفته می شود که، فقط حاوی کالای یک صاحب کالا باشد.

13ـ CFS: مکانی است در بندر کانتینری که در آن کالای عمومی، درون کانتینر، باربندی، یا از آن تخلیه می شود. به طور طبیعی، در CFS، امکانات انبارداری، و جابه جایی کالای عمومی نیز، می باید وجود داشته باشد.

14ـ IMS: سیستم مدیریت اطلاعات.

15ـ B/L: بارنامه