شالوده
در ساختمان های خشتی، دیوارهای باربر (دیواری که نسبت طول به ضخامت آن بیش از 3 الی 4 برابر باشد). عمدتاً بر روی شالوده ی شفته آهکی یا شالوده سنگی قرار دارند و به ندرت در تماس مستقیم با زمین دیده شده است. در مناطقی که رطوبت مشکل حادی را ایجاد نمی نماید، عمدتاً از گل به عنوان ملات کرسی چینی استفاده شده است و در نقاط مرطوب، ملات شفته آهک مورد استفاده قرار می گیرد.
عدم اجرای کرسی چینی در برخی موارد در این گونه ساختمان ها باعث شده که بر اثر عوامل مختلف جوی مثل باران و … قسمت های پائینی دیوارها تخریب یا لاغر شوند. این موضوع باعث ناپایداری سازه از یک طرف و افزایش تنش فشاری بر اثر کاهش سطح مقطع دیوار خواهد شد که با اندک بار جانبی، دیوار واژگون خواهد شد.
دیوار
دیوار در خانه های سنتی یا تماماً گلی (به صورت چینه ای) یا با خشت و ملات گل ساخته می شوند. دیوارهای گلی به دلیل سادگی ساخت و در دسترس بودن مصالح یکی از قدیمی ترین سازه های ساخته شده در ایران هستند. دیوارها همچنین ممکن است از سنگ با ملات گل نیز ساخته شوند.برای جلوگیری از فرو ریختن جانبی دیوار، دیوارهای حایل خشتی و گلی بکار گرفته می شوند که تأثیر بسزایی در حفظ پایداری آن دارند.
دیواری که نسبت طول به ضخامت آن کمتر از 3 الی 4 برابر باشد ستون محسوب خواهد شد. اشکال ستون های خشتی آن است که به هنگام وقوع زلزله و بر اثر بارهای جانبی زلزله و خروج از مرکزیت بارهای قائم ستون ها، به همراه نیروی محوری، لنگر خمشی قابل توجهی در ستون ایجاد شده و به دلیل ضعف این اعضا در ناحیه کشش و رفت و برگشت بارهای زلزله، ستون ها به سرعت دچار انهدام کلی خواهند شد.
بازشو
ابعاد و محل قرارگیری بازشوها (پنجره ها، درب ها و طاقچه ها) به شدت تحت تأثیر اقلیم، آب و هوای منطقه، فرهنگ مردم و نوع مصالح در دسترس قرار دارد. ضمناً ابعاد بازشوها تأثیر عمده ای در رفتار لرزه ای و میزان مقاومت برشی دیوارها دارد. ایجاد بازشوهای وسیع در دیوارهای باربر خشتی یکی از عمده ترین ضعف های موجود در ساخت چنین ساختمان هایی است. اما به دلایل معماری و نورگیری ساختمان نمی توان از این بازشوها صرفنظر نمود که ایجاد بازشوها در دیوار باربر اجتناب ناپذیر می نماید. لذا می توان با محدود کردن مقادیر ابعاد بازشوها طبق آئین نامه های مختلف، ابعاد بازشوها را تحت کنترل درآورد.
نعل درگاه
از جمله موارد ضعف که در ساختمان های خشتی ملاحظه می شود، عدم وجود نعل درگاه یا امتداد نیافتن نعل درگاه بر روی دیوارهای طرفین است که در نهایت باعث تقسیم نشدن بار در بنا و تخریب آن خواهد شد.
سقف
یکی از مشکلات اساسی سازه های سنتی، مسأله سقف اینگونه سازه هاست. استفاده از تیرهای چوبی و کاهگل، باعث سنگینی بیش از حد سقف می شود. تقریباً هر دو سال یکبار برای مرمت سقف ها دوباره کاهگل می شوند و این خود باعث افزایش سنگینی سازه خواهد شد، که باعث ریزش سقف در اثر کوچک ترین تکانی می شود. برای جلوگیری از این مشکل راه حل های متفاوتی پیشنهاد شده است: