یکی از فرایندهایی که باعث ایجاد تنش پسماند در ساز ه ها می شود، جوشکاری است که به علت گرم و سرد شد ن های متوالی جوش و مناطق نزدیک جوش تنش های پسماند داخلی در فلز جوش و مناطق مجاور آن به وجود می آید. مقدار انبساط و تغییر شکل جسم در مقابل گرما متناسب با درجه حرارت است. اصولاً با افزایش درجه حرارت تا نقطه ذوب فلز انبساط پیدا می کند.
هنگامی که در قسمتی از جسم به دلیل جوشکاری درجه حرارت به طور موضعی افزایش یابد دراطراف آن یک شیب حرارتی به وجود می آید که می خواهد باعث انبساط موضعی بشود، ولی نواحی اطراف موضع جوشکاری که دمای بالایی ندارند تمایل به تغییر شکل ندارند و با تغییر شکل موضع جوشکاری مقابله می کنند.بنابراین در مواضعی که فلز در اثر فرآیند جوشکاری ذوب می شود هنگام انجماد به دلیل انقباض موضعی تنش کششی ایجاد می شود و مناطق نزدیک به فلز جوش تحت تنش فشاری قرار می گیرند.
به این ترتیب تنش های پسماند جوش در جهت موازی با جهت جوش در فلز جوش و نواحی نزدیک به آن از نوع کششی و در حد تنش تسلیم فلز هستند و با افزایش فاصله از مرکز جوش سطح این تنش ها کاهش می یابد. لازم به یادآوری است براساس اصل خود تعادلی متناسب با این گونه تنش ها، تنش های فشاری نیز جهت تعادل جسم در مناطق مجاور جوش به وجود می آیند. همچنین میزان و نحوه توزیع تنش های پسماند جوش وابستگی زیادی به نوع اتصال جوشی و شرایط مهار جسم ناشی از ابعاد کلی قطعه و قید و بندهای دیگر دارد.
بنابراین تنش های پسماند ناشی از جوشکاری روی خواص مکانیکی مثل استحکام و خستگی اتصالات جوشی تأثیر گذار است. به طوری که بر اساس بررسی های صورت گرفته در بعضی از سوانح بزرگ مربوط به ساز ه های جوشکاری ریزش پل های فلزی یا دونیم شدن کشتی های ساخته شده با اتصالات جوشی، تنش های پسماند ناشی از جوشکاری مهم ترین عامل سانحه شناخته شده است.
لذا بهتر است تا حد امکان طول مسیر جوش حداقل باشد و اتصال جوشی طوری طراحی شود که در محل های دور از محل های مرکز تنش یا حتی المقدور در محل های نزدیک با تنش های فشاری قرار گیرند. به طور خلاصه مهم ترین عوامل در تشکیل تنش های پسماند جوشی را می توان به صورت زیر ذکر کرد: