تعریف شاخص کیفی سنگ (RQD) و دیگر معیارهای بازیابی مغزه حفاری

شاخص کیفی سنگ (RQD) و دیگر معیارهای بازیابی مغزه حفاری:
پارامترهای مرتبط با «بازیابی مغزه» (Core Recovery) یا اصطلاحاً «CR»، کمیت هایی هستند که کیفیت مغزه بازیابی شده از یک گمانه (چال حفاری) را به صورت درصد بیان می کنند.

توده_سنگ2

در این مقاله، شما را با این پارامترها و نحوه محاسبه آن ها آشنا خواهیم کرد.

شاخص کیفی سنگ:
«شاخص کیفی سنگ» (Rock Quality Designation) یا اصطلاحاً «RQD»، معیاری تقریبی برای تعیین میزان درزه داری یا تعداد شکستگی های درون توده سنگ محسوب می شود.

این معیار، درصد مغزه های بزرگ تر از 10 سانتی متر را نشان می دهد.

به عنوان مثال، RQD سنگ های با کیفیت بیشتر از 75 درصد و سنگ های کم کیفیت، پایین تر از 50 درصد است.

شاخص کیفی سنگ تعاریف مختلفی دارد. پرکاربردترین تعریف این معیار در سال 1964 توسط «دان دیر» (Don Deere) ارائه شد.

این تعریف، درصد بازیابی مغزه های سخت با طول بزرگ تر از 100 میلی متر را نسبت به طول کل حفاری نشان می دهد.

به این ترتیب، قطعاتی که سخت نباشند (حتی با طولی بیش از 100 میلی متر) در این محاسبات در نظر گرفته نمی شوند.

RQD در اصل برای مغزه هایی با قطر 54.7 میلی متر ارائه شده است. این معیار اهمیت بسیار بالایی در تخمین نگهداری مورد نیاز برای تونل های سنگی دارد.

RQD، از مؤلفه های اصلی برخی از سیستم های پرکاربرد طبقه بندی توده سنگ نظیر «رده بندی توده سنگ» (Rock Mass Rating) یا «RMR» و «سیستم کیو» (Q-System) به حساب می آید.

رابطه RQD به صورت زیر نوشته می شود:

l∑: جمع طول قطعات بزرگ تر از 100 میلی؛ lt: طول کل حفاری (چال)

جدول زیر طبقه بندی کیفی توده سنگ بر اساس مقدار RQD را نشان می دهد:

RQD و کیفیت توده سنگ:

کمتر از %25 سنگ کاملا هوازده (خرد شده).
50%-25% سنگ هوازده.
75%-51% سنگی با هوازدگی متوسط.
90%-76% سنگ سخت.
100%-91% سنگ سالم (بدون هیچ هوازدگی).

بازیابی کامل مغزه:
«بازیابی کامل مغزه» (Total Core Recovery) یا اصطلاحاً «TCR»، درصد بازیابی مغزه از چال حفاری را نمایش می دهد. رابطه زیر برای محاسبه TCR استفاده می شود:

lsum: جمع تمام مغزه های بازیابی شده؛ ltot: طول کل حفاری

بازیابی مغزه های سخت:
«بازیابی مغزه های سخت» (Solid Core Recovery) یا اصطلاحاً «SCR»، درصد مغزه های بازیابی شده سخت و استوانه ای توده سنگ را نمایش می دهد. رابطه SCR برابر است با: