محاسبه و اندازه گیری مقادیر مصالح مورد نیاز برای اجرای یک پروژه یا محاسبه مقادیر مصالح بکار رفته و مصرف شده در یک پروژه ی اجرا شده را متره گویند. معمولاً این نوع محاسبات و تحلیل ها در یک سری جدول های خاص انجام می گیرد که جدول های صورت وضعیت ( جدول ریزه متره، خلاصه متره و …) نامیده می شود. افرادی که این نوع محاسبات را انجام می دهند، مترور نامیده می شوند.
انواع متره
با توجه به این که مصالح با چه واحدی و برای چه نیازی محاسبه می شود، انواع متره مطرح می شود که شامل موارد زیر است.
متره بسته
در این روش مقادیر و اوزان مصالح را با توجه به واحدهای مورد نیاز از روی نقشه ها و اسناد پیمان، محاسبه و برآورد نموده و در جدول های مخصوص وارد می کنند. سپس مقادیر به دست آمده را در قیمت های واحد پایه ( معمولاً از فهرست بهاء واحد پایه ی رشته ی مربوطه استفاده می شود) ضرب نموده تا قیمت هر آیتم به دست آید. از روی جمع جبری قیمت آیتم ها، قیمت خالص پروژه حاصل می شود. اگر این قیمت در ضرایب مربوطه ضرب شود، قیمت کل پروژه به دست می آید.
در اینجا باید مشخص شود که هر عملیات را با چه واحدی باید محاسبه نمود. وقتی واحد مشخص شد، محاسبه ی مقادیر کار، به توان مهندسی و تجربه ی شخصی مترور بستگی دارد که بتواند به بهترین شکل محاسبات مربوطه را انجام دهد. در قیمت های واحد پایه فهرست بهاء، هزینه ی تهیه ی کل مصالح، ماشین آلات، نیروی انسانی، بارگیری و حمل مصالح و لوازم مورد نیاز به هر فاصله (جز موارد مشخص شده در فهرست بهاء) تا پای کار و باراندازی و اتلاف مصالح، تهیه ی آب، سوخت، تعمیر و استهلاک ماشین آلات برای اجرای صحیح و کامل کارها محاسبه شده است.بنابراین برای محاسبه ی مقادیر مصالح مصرفی در پروژه، به روش متره ی بسته، باید واحدهای مربوطه مشخص شود که بعضی از آنها به قرار زیر است:
متره باز ( تجزیه بهاء یا آنالیز بهاء)
برآورد هزینه اجرا و مدت زمان لازم برای اجرای یک پروژه بدون استفاده از تجزیه بهاء امکان پذیر نیست و هر چه تجزیه ی بهاء مورد استفاده از نظر مصالح و نیروی انسانی و ماشین آلات به واقعیت نزدیکتر باشد، به همان میزان، برآورد اولیه به هزینه ی اجرایی پروژه نزدیکتر خواهد بود. در این روش کلیه ی کارها و مقادیر محاسبه شده از روی جداول متره محاسبه و برای هر کار تجزیه ی بهای مربوطه انجام می گیرد.برای محاسبه ی آنالیز بهاء باید موارد ذیل را در نظر گرفت:
اگر مقادیری که با توجه به واحدهای مورد نیاز در قسمت متره به دست آمده، قیمت گذاری شود، برآورد ریالی یا برآورد هزینه اجرای کار نامیده می شود. بنابراین در متره و برآورد دو هدف اصلی دنبال می شود.تعین مقادیر مصالح مصرفی و نیروی انسانی با توجه به نوع تخصص، تعداد آنها و هزینه ماشین آلات، با توجه به نوع، تعداد و مدت کار کرد آنها در طول پروژه.
تعین قیمت ریالی یا ارزی پروژه که معمولاً در دو مرحله انجام می شود.قبل از اجرای پروژه برای تعین برآورد هزینه اجرای پروژه و برآورد قیمت که بر اساس نقشه های اجرائی انجام می گیرد. در مراحل حین اجرای پروژه که معمولاً در قالب صورت وضعیت مطرح می شود، مهم ترین اسناد و مدارک مورد نیاز به شرح زیر است.