گودبرداری به هر گونه حفاری و خاکبرداری در تراز پایین تر از سطح طبیعی زمین یا در تراز پایین تر از زیر پی ساختمان مجاور اطلاق می شود. سطح خطر گودبرداری ها با توجه به عمق گود، نوع خاک، وجود آب، وجود منبع ارتعاش در مجاورت گود و حساسیت ساختمان های مجاور آن طبق مبحث 7 مقررات ملی ساختمان در سه سطح گودبرداری با خطر معمولی، زیاد و بسیار زیاد طبقه بندی شده است.
ارزیابی خطر گودبرداری به منظور واگذاری طراحی و تفویض مسئولیت ها به مرجع ذیصلاح انجام می شود.برقراری سه شرط (به صورت همزمان) برای ارزیابی خطر گودبرداری قائم لازم است. در صورتی که این سه شرط به طور همزمان برقرار نباشد، خطر گود با توجه به شرطی تعیین می شود که خطر بیشتر را تعیین می کند.سه شرط فوق الذکر به شرح زیر است:
ارزیابی خطر گود با شیب پایدار
مواقعی که در اطراف طرح فضای کافی وجود داشته باشد می توان گودبرداری را با شیب پایدار خاک انجام داد و از صرف هزینه های اجرای طرح پایدارسازی جلوگیری نمود. در صورتی که گود با شیب پایدار اجرا شود خطرپذیری گود با توجه به عمق گود تعیین می شود.بر اساس مبحث 7 مقررات ملی ساختمان، در ارزیابی ریسک گودها سه سطح خطر در نظر گرفته می شود.
اما علاوه بر پارامترهای مطرح شده، در تشخیص سطح خطر گود باید موارد زیر نیز مورد نظر قرار گیرد:
هر ساختمانی که دو شرط زیر را داشته باشد به صورت ساختمان بسیار حساس ارزیابی می شود:
در صورتی که در اطراف گود سازه بسیار حساس قرار داشته باشد، خطر گود همواره بسیار زیاد در نظر گرفته می شود. در صورتی که خطر گود از نوع معمولی باشد دست اندرکاران پروژه گودبرداری شامل موارد زیر است.
با وجود مشخص بودن ارکان اصلی گودبرداری و مسئولیت های هر یک از آن ها در گودبرداری ها که از پر ریسک ترین بخش های پروژه های ساختمانی محسوب می شوند، متأسفانه جای خالی این اشخاص (خصوصاً در بخش های طراحی، نظارت و اجرای گود) تقریباً در همه پروژه ها به چشم می خورد.
تعریف صاحب کار
صاحب کار شخص حقیقی یا حقوقی و مالک یا قائم مقام قانونی مالک کارگاه ساختمانی است که انجام عملیات گودبرداری را طبق قرارداد کتبی به سازنده واگذار می نماید. درصورتی که صاحب کار دارای پروانه اشتغال به کار اجرای ساختمان باشد، می تواند خود به عنوان سازنده فعالیت نماید.اهم مسئولیت های صاحبکار در گودبرداری ساختمانی به شرح زیر است:
طراح یا محاسب سازه ساختمان
طراح یا محاسب سازه ساختمان شخص حقیقی شاغل به کار در دفتر مهندسی یا شخص حقوقی طراحی ساختمان است که بر اساس پروانه اشتغال به کار مهندسی معتبر در زمینه طراحی در رشته عمران از وزارت راه و شهرسازی، انجام طراحی و محاسبات ساختمان در حدود صلاحیت و ظرفیت مندرج در پروانه اشتغال به کار مهندسی را بر عهده دارد.اهم مسئولیت های طراح در گودبرداری ساختمانی به شرح زیر است:
در گودهای با خطر زیاد یا بسیار زیاد، طراح باید تهیه گزارش و نقشه های مربوطه و مسئولیت های طراحی را طی یک قرارداد کتبی به شرکت خدمات فنی آزمایشگاهی ژئوتکنیک دارای صلاحیت محول نماید.در گودهای با سطح خطر معمولی طراح می تواند در صورت نیاز از نظرات مهندس متخصص ژئوتکنیک استفاده نماید.