عوارض قابل تشخیص توسط منحنی میزان در نقشه توپوگرافی

عوارض قابل تشخیص توسط منحنی میزان در نقشه توپوگرافی:
منحنی های تراز فقط برای تعیین ارتفاع یا فاصله بین نقاط کاربرد ندارد.

این منحنی ها به عنوان اصلی ترین جز نقشه های توپوگرافی، اطلاعات بسیار زیادی را از شکل عوارض سطح زمین در اختیار ما قرار می دهند.

در خواندن نقشه های توپوگرافی به کمک خطوط تراز، قواعد مشخصی وجود دارند که در ادامه به معرفی آن ها می پردازیم.

فاصله بین خطوط تراز، معیاری برای تعیین شیب:
چگالی بالا و فاصله کم بین منحنی های میزان، نشان دهنده تغییر زیاد ارتفاع در فواصل کم یا به عبارت دیگر، شیب تند زمین در ناحیه تراکم خطوط است.

به عنوان مثال، خطوط تراز در ناحی کوهستانی فاصله کمتری نسبت به خطوط تراز در نواحی مسطح (دشت یا صحرا) دارند.

تصویر زیر، تفاوت بین فاصله بین منحنی های میزان در یکی از قله ها و بخشی از دامنه یک ناحیه کوهستانی را نمایش می دهد.

شعاع منحنی میزان، نشانه ای از وجود قله یا گودال:
یکی دیگر از معیارهای تشخیص برجستگی ها و تورفتگی های زمین با استفاده از نقشه های توپوگرافی، نحوه تغییر شعاع خطوط تراز است.

به عنوان مثال، کوچک تر شدن شعاع منحنی های تراز در یک ناحیه و وجود چندین منحنی هم مرکز نزدیک به هم، قله یا گودال در آن ناحیه را نمایش می دهد.

در صورت افزایش عدد خطوط شاخص، عارضه زمین یک برجستگی (مانند قله کوه) بوده و در صورت کاهش عدد خطوط شاخص، عارضه زمین یک تورفتگی (مانند پیت معدنی) خواهد بود.

در نقشه های توپوگرافی، تورفتگی ها نظیر محدوده دهانه آتشفشان توسط منحنی های دارای هاشور نیز نمایش داده می شوند.

تصویر زیر، بخشی از یک نقشه توپوگرافی را نمایش می دهد که در سمت چپ آن سه قله و در سمت پایین-راست آن یک تورفتگی یا گودال وجود دارد.

تشخیص آبراه و جهت جریان آب با یافتن شکل V:
منحنی میزان با نزدیک شدن به محل عبور جریان های آبی به شکل حرف انگلیسی V یا U در می آید. نوک حرف V به منشا جریان آب اشاره دارد.

به عنوان مثال، تصویر زیر را در نظر بگیرید. این تصویر، بخشی از یک نقشه توپوگرافی را نمایش می دهد. همان طور که مشاهده می کنید، در بخش مشخص شده، منحنی های تراز به شکل حرف V در آمده اند.

به دلیل اشاره نوک V به سمت پایین نقشه، جهت جریان آب از پایین نقشه (منشا رود) به سمت اقیانوس (دهانه رود) خواهد بود.

تشخیص دره با یافتن منحنی های U شکل:
منحنی های معرفی دره معمولا در کنار عوارض مرتفع نظیر کوه ها و به شکل حرف انگلیسی U در نقشه های توپوگرافی ظاهر می شوند.

این منحنی ها معمولا موازی با منحنی های نشان دهنده جریان آب هستند. به علاوه، بخش قوسی آن ها، بالادست جریان آب را نمایش می دهد.

ادغام خطوط، نشانه ای از وجود پرتگاه:
اگر در یک ناحیه، دو یا چند منحنی میزان با یکدیگر ادغام شوند، محل خطوط، بیانگر وجود پرتگاه است. البته گاهی اوقات پرتگاه های ناحیه در نقشه توپوگرافی ظاهر نمی شوند.

به احتمال زیاد در این موارد، عدد بازه خطوط تراز بزرگ تر از ارتفاع پرتگاه است. به عنوان مثال، اگر بازه ارتفاعی منحنی های میزان برابر 15 متر و ارتفاع پرتگاه برابر 12 متر باشد، اثری از پرتگاه درون نقشه توپوگرافی دیده نخواهد شد.

در برخی از نقشه های توپوگرافی، منحنی معرف پرتگاه برای تشخیص بهتر توسط هاشور نمایش داده می شود.

تشخیص خط الراس:
در نواحی دارای چند قله، از یک ارتفاع مشخص به بعد، منحنی های نشان دهنده قله معمولا درون یک منحنی واحد قرار می گیرند. راستای طولی این منحنی بیانگر خط راس بلندی های ناحیه است.

تشخیص زین در مسیر خط الراس:
به ناحیه دارای ارتفاع کم در مسیر خط راس، زین گفته می شود. تشخیص زین در نقشه های توپوگرافی به تعیین سریع ترین مسیر در نواحی کوهستانی کمک می کند.

تشخیص تیغه بلندی ها:
تیغه های روی سطح کوه یا دیگر برجستگی ها زمین دارای الگویی مشابه با آبراهه ها اما برعکس آن ها هستند. تصویر زیر، نمونه ای از یک تیغه کوه را نمایش می دهد.

به منظور سهولت در خواندن نقشه توپوگرافی، بسیاری از عوارض زمین با استفاده از الگوهای مخصوص نمایش داده می شوند. افراد می توانند با بررسی لجند نقشه، مفهوم هر یک از این الگوها را پیدا کنند.