استقرار شاتکریت

چگونگی و کیفیت قرارگیری شاتکریت روی سطح کار، بستگی به مصالح استفاده شده در شاتکریت و به طرح اختلاط شاتریک دارد، البته این امر بستگی شدید به روش پاشیدن نیز دارد. به ویژه، مهارت مامور بتن پاشی در آماده سازی سطح کار، کنترل سرعت بتن پاشی و ضخامت آن، و در حالت اختلاط خشک، نسبت آب ب سیمان تأثیر مهم و اساسی در کیفیت نهائی کار دارد.

روش اجرای صحیح شاتکریت

آماده سازی سطحی که باید شاتکریت شود از قسمت های اساسی کار است، ترازسازی موثر سطح کار به گونه ای که قبلاً بحث شد، از نظر فراهم سازی ایمنی مجریان شاتکریت و نیز کاهش احتمال طبله کردن بتن بعلت پاشیدن آن در قسمت های سست، از اهمیت زیادی برخوردار است. روشن است که اگر سنگ خیلی ضعیف باشد، ترازسازی ممکن است امکان پذیر نباشد و بتن پاشی باید پس از نمایان شدن جبهه و سطح کار هر چه سریعتر اجرا شود تا موجب حفاظت و تقویت سازه شود. در این گونه موارد، لایه دیگری از شاتکریت که با توری جوش شده مسلح شود ممکن است مورد نیاز باشد تا موجب تکمیل بازسازی و تقویت سطح سنگ شود.

سطح کاری که قرار است شاتکریت شود باید عاری از هرگونه مواد خارجی یا مواد لق چسبنده به سطح باشد، تا یکپارچگی و چسبندگی کامل به دست آید. گرد و غبار حاصل از آتشکاری و خاک و مواد نرم حاصل از درزها باید به وسیله آب از سطح شسته شود و این امر به راحتی با استفاده از سیلنگ آب تحت فشار عملی است. آب پاشی سطح را می توان با دستگاه بتن پاشی که با فشار معمول برای بتن پاشی (Mpa 4/0 3/0 یا lb/m2 60 45)) تنظیم شده است، انجام داد، آب را باید به اندازه کافی در دستگاه وارد نمود تا کلیه مواد زائد و لق جدا شوند. دهانه لوله پخش (nozzlc) باید حدوداً از فاصله یک تا دو متری از سینه کار قرار گیرد.

آماده سازی سطوح خیلی صاف و آیینه ای به آسانی از طریق جت آب عملی نیست و گاهی استفاده از ماسه پاشی (Sandblasting) برای زبر کردن و بهبود سطح کار لازم خواهد بود. برای ماسه پاشی از دستگاه معمول بتن پاش برای شاتکریت با اختلاط خشک استفاده می شود، با این تفاوت که نازل بتن پاشی با نازل مناسب ماسه پاشی تعویض می شود. از آنجایی که این عملیات از لحاظ صرف وقت و تأمین مصالح گران تمام می شود، صرفاً باید در شرایط خاص و بحرانی و پس از اینکه جت آب موثر واقع نشد، مورد استفاده قرار گیرد.

همین که سطحی که قرار است شاتکریت شود کاملاً تمیز شد، عملیات بتن پاشی را می توان شروع کرد. مأمور بتن پاشی فشار مناسب برای دستگاه انتخاب می کند و مأمور مصالح، سرعت تغذیه مصالح را به دستگاه به نحوی که با فشار دستگاه هماهنگ باشد تنظیم می نماید. چنانچه سرعت تغذیه مصالح کم باشد جریان بتن پاشی یکنواخت و پیوسته نبوده و به صورت منقطع انجام خواهد شد.

همچنین اگر سرعت تغذیه زیاد باشد موجب گیر کردن دستگاه و قطع بتن پاشی خواهد شد. روشن است که وضع ضابطه ای عمومی برای این مرحله از عمل بتن پاشی خیلی مشکل است. زیرا، این قسمت از کار به مشخصات دستگاه بتن پاشی و میزان مهارت و درجه هماهنگی بین مسئولین بتن پاشی و تغذیه مصالح دارد.فاصله بهینه و مناسب بیتن لوله بتن پاش (نازل nozzle) و سطح کار حدوداً یک متر است. مقدار ریخت و پاش، شدیداً تحت تأثیر این فاصله است.مقدار ریخت و پاش به زاویه لوله پخش نسبت به افق نیز بستگی دارد.

هنگام بتن پاشی، چه از طریق دستی و چه از طریق ربات و دستگاه خودکار، باید لوله بتن پاش در مسیر مشخص بحرکت درآید. اگر این عمل درست انجام نشود، بتن پاشی به صورت یکنواخت و با ضخامت یکسان انجام نخواهد شد. وقتی که از نازل دستی استفاده می کنید، توصیه می شود که بتن پاشی در امتداد حلقه های دایره ای یا بیضی شکلی که روی هم را می پوشانند انجام پذیرد.

هنگامی که بتن پاشی روی توری های جوش شده انجام می شود، باید دقت کرد که در پشت سیم ها حفره خالی تشکیل نشود، یک روش برای غلبه بر این کار نزدیک تر کردن لوله پخش به سطح کار است. روش دیگر که خصوصاً وقتی از دستگاه خودکار (ربات) برای بتن پاشی استفاده می شود موفقیت آمیز است، تغییر زاویه لوله پخش نسبت به سطح کار است. این امر از تشکیل حباب بعلت رانده شدن بتن به پشت سیم ها جلوگیری می کند.

ضخامت لایه شاتکریت عموماً توسط حجم مصالح مصرف شده و با اضافه کردن ضریب مربوط به ریخت و پاش تعیین می شود. وقتی که بتن پاشی روی سطوح خیلی نامنظم انجام می شود، تقریباً غیر ممکن است که به یک ضخامت یکنواخت دست یافت و ممکن است لازم باشد شاتکریت بیشتری از آنچه طرح و محاسبه شده مصرف کرد تا مطمئن شود که تمام سطح سنگ پوشیده شده است. وقتی که تور سیمی جوش شده به سطح سنگ اضافه می شود، می توان از آن به عنوان شاخص و وسیله اندازه گیری ضخامت شاتکریت استفاده کرد.

همچنین اگر از سنگ دوز در سیستم حائل سازه استفاده شده است می توان انتهای میله های سنگ دوز را روی سطح کار باقی گذاشت تا از آنها به عنوان شاخص اندازه گیری ضخامت شاتکریت استفاده کرد.پاره ای از طراحان تأکید می کنند که باید میخ های کوتاه فولادی با طول موردنیاز در فواصل مختلف به سطح سنگ متصل شود تا توسط آنها ضخامت شاتکریت را اندازه گرفت. این کار در عمل، بعلت گرانی اجرای آن و نیز خطراتی که از نصب میخ ها قبل از اجرای شاتکریت ممکن است حادث شود، بندرت انجام می شود.در اجرای شاتکریت موارد زیر باید مورد توجه قرار گیرد:

• قبل ازاجرای شاتکریت برداشت زمین شناسی و مقایسه با زمین شناسی طرح باید انجام گیرد تا در صورت تغییر در ساختار زمین، اصلاحات لازم روی ترکیب نگهداری اعمال شود.
• سطح سنگ باید قبل از اجرای شاتکریت لق گیری و از آلودگی ها تمیز شود در مواردی که آب برای ساختار زمین مشکل آفرین نباشد، شستشوی سطح حفاری با آب توصیه می شود این عمل علاوه بر تمیز نمودن سطح باعث جلوگیری از جذب آب شاتکریت توسط سنگ و در نتیجه تغییر نسبت آب به سیمان می شود.
• اجرای شاتکریت از پائین ترین نقطه شروع و به بالاترین نقطه ختم می شود این عمل برای جلوگیری از احتمال ترکیب شاتکریت با پس ریز توصیه می شود.
• نازل همواره باید عمود بر سطح باشد در زوایای غیر عمودی علاوه بر پس ریز بیشتر، بتن با دانسیته کمتر و کیفیت ضعیف تری حاصل خواهد شد.