اجزاء تشکیل دهنده شاتکریت

سنگدانه

سنگدانه های مصرفی در شاتکریت باید بر اساس استانداردهای جهانی (معمولاً ASTM) دارای کیفیت مناسب و از نظر دانه بندی در رده بندی تعیین شده باشد تا هدف های مورد نظر یعنی تراکم مناسب، جرم مخصوص، نفوذ ناپذیری و مقاومت فشاری لازم را تامین نماید همچنین دانه بندی پارامتر موثر در تعیین میزان پس ریز است.

توصیه می شود که حداکثر قطر دانه های سنگی نباید از یک سوم قطر لوله ها و شیلنگ های انتقال در باریکترین قسمت ها تجاوز کند.اگر چه مصالح شکسته که عموماً دارای ابعاد مناسبتر و گوشه های تیزتری است موجب چسبندگی و تراکم بهتر است اما مصالح طبیعی به علت گرد گوشه بودن قابلیت پمپاژ بهتری داشته و فرسایش قطعات و دستگاه ها کاهش می یابد.

سیمان

برای ساختن شاتکریت می توان از انواع مختلف سیمان استفاده نمود اما نوع سیمان باید به گونه ای انتخاب شود که با شرایط محیط و اهداف تحکیم سازگار باشد.

آب

آبی که برای ساختن شاتکریت مورد استفاده قرار می گیرد باید استانداردها و مشخصات آب آشامیدنی را دارا باشد.نسبت آب به سیمان نیز در مقاومت شاتکریت همانند بتن نقش بسیار مهمی را به عهده دارد نسبت بهینه در شاتکریت خشک بین 0/3 تا 0/5و در شاتکریت تر بین 0/4 تا 0/6 توصیه شده است.

زودگیر کننده ها

استفا ده از زودگیر کننده ها به منظور بالابردن مقاومت اولیه شاتکریت جهت پایداری ساختارهای سسست زمین و حفاظت از کارگران و حتی کاهش پس ریز شاتکریت رایج شده است.از جمله زودگیرکننده های متداول در شاتکریت کلرید کلسیم، کربنات سدیم، آلومینات سدیم و هیدروکسید کلسیم است که بر اساس توصیه های شرکت سازنده معمولاً 2 تا 6 درصد وزن سیمان مصرفی است. بدیهی است که با توجه به اثر منفی زودگیر کننده ها بر مقاومت دراز مدت شاتکریت، استفاده کمتر و محدود این نوع مواد توصیه می شود.

از دیگر موارد استفاده از زودگیر کننده در تونل های در معرض نفوذ آب است به عنوان مثال در تونل زهکشی شهر مکزیکو سیتی هنگامی که جریان آب حدود 3400 لیتر در دقیقه از جداره ها وارد تونل می شد با استفاده از شاتکریت و مقدار مناسب زودگیر کننده و نصب لوله های زهکش در داخل شاتکریت مشکل به طور کامل حل شد.از خواص مثبت زود گیر کننده ها می توان به امکان اجرای شاتکریت در ضخامت های بالاتر در یک مرحله اشاره کرد.

به هر حال باتوجه به امکان ناسازگاری این نوع افزودنی با بعضی از انواع سیمان، توصیه می شود قبل از استفاده اجرایی، حتماً نمونه های آزمایشگاهی تهیه و مورد آزمایش قرار گیرند.بررسی ها نشان داده است که با استفاده از زودگیر کننده ها، گیرش اولیه سیمان پس از 3 دقیقه و گیرش نهایی پس از 12 دقیقه حاصل شده است که این مدت زمان می تواند در مواقع حساس بسییار کارساز باشد.

نقش شاتکریت در پایدار سازی سنگ

بتنی که با سرعت بین 20 تا 100 متر بر ثانیه (بستگی به روش و نوع دستگاه ها) روی سطح پاشیده می شود داخل ترک ها و درزه ها را پر کرده و با مقاومت حدود سه مگاپاسکال به سطح سنگ می چسبد این بتن علاوه بر افزایش مقاومت توده سنگ، تشکیل یک آرک بتنی مقاوم و نسبتاً باربر را می دهد که می تواند در مقال بارهای ناشی از ریزش موضعی سنگ جلوگیری نماید.

تجارب نشان داده است حتی یک لایه شاتکریت به ضخامت سه سانتیمتر اثرات بسیاری بر روی مقاومت جداره ها بر جای می گذارد که در اثر عملکرد هماهنگ سنگ و شاتکریت است با این همه هنوز تمام ابعاد فرآیند اثر شاتکریت بر سنگ به درستی شناخته نشده و موضوع تحقیق و بررسی محققین است.