نقش خاک در ساخت سد

نقش خاک در ساخت سد چیست؟
خاک، یکی از مواد پرکاربرد در سدسازی به شمار می رود. این ماده هم به عنوان مصالح اصلی سازنده سد و هم به عنوان ماده تشکیل دهنده فونداسیون در ساخت سازه ها تأثیر گذار است.

در هنگام ساخت سد، ویژگی های خاک بستر رودخانه، به عنوان یکی از عوامل تعیین کننده برای انتخاب بین سدهای وزنی، خاکی یا سنگ ریزه ای مد نظر قرار می گیرد.

سد خاکی چیست؟
«سد خاکی» (Erathen Dam)، یکی از انواع سدهای خاکریزی است که با استفاده از خاک های معمولی ساخته می شود.

مقطع سدهای خاکی مانند خاکریزها، ذوزنقه ای شکل است. از انواع سدهای خاکریزی می توان به موارد زیر اشاره کرد:

• سد خاکریزی همگن: این نوع سد، فقط از یک نوع خاک ساخته می شود.
• سد خاکریزی ناهمگن: این نوع سد، از یک هسته نفوذناپذیر (رس، سیلت یا مخلوط این دو) با پوشش نفوذپذیر (خاک معمولی) ساخته می شود.
• سد خاکریزی دیافراگمی: این نوع سد، از یک دیافراگم مرکزی نفوذناپذیر از جنس خاک، بتن، فولاد یا چوب ساخته می شود.

سد ملاتی چیست؟
«سد ملاتی» (Masonry Dam)، سازه ای است که با استفاده از سنگ یا آجر به همراه ملات ساخته می شود. ماده اصلی تشکیل دهنده آجر، رس است.

به همین دلیل، سدهای ملاتی (نوع آجری) را می توان به عنوان یکی دیگر از مثال های کاربرد مصالح خاکی در سازه های مهندسی عمران در نظر گرفت.

فونداسیون سد چیست؟
فونداسیون سد، پایین بخش آن است که در برابر بارهای اعمال شده از طرف بدنه، فشار هیدرواستاتیک و فشار بالابرنده (آپلیفت) مقاومت می کند.

فونداسیون سدهای خاکریزی و برخی از سدهای وزنی از جنس مصالح رودخانه ای است.

خاک های موجود در فونداسیون، تأثیر زیادی بر روی انتخاب نوع سد دارد.