بهسازی وضعیت هندسی راه ها

راه های قدیمی معمولاً برای ترافیک و سرعت کمتری از آنچه امروزه لازم است شناخته شده اند. اگر ارزیابی وضع هندسی یک راه مشخص کند که به دلیل عرض کم، قوس های تند، فواصل دید کوتاه یا اشکالات دیگر راه قادر به جوابگویی ترافیک جدید نیست باید معایب ان را برطرف نمود. در تمام موارد فوق می توان از بتن آسفالتی برای تعریض، اصلاح مسیر، اصلاح مقطع عرضی و شانه های هر نوع روسازی استفاده کرد.

به عنوان قسمتی از ارزیابی ها باید پارامترهای زیر را با استانداردهای موجود از قبیل عرض خط ها، عرض شانه ها، ابعاد زهکش های سطحی و عمقی، عرض حریم، شیب ها، هندسه مسیر، فواصل دید و مقاطع عرضی مقایسه کرد.استانداردها معمولاً با توجه به نوع راه متفاوت بوده و بستگی به حجم و نوع ترافیک دارند. به عنوان مثال آیین نامه اشتو در مورد راه های اصلی بین شهری است. در سایر موارد نیز می توان آیین نامه مورد نظر را به دست آورد.

تعریض روسازی

بررسی عرض ها، برای بررسی عرض های روسازی باید پارامترهای زیر را با استانداردهای انتخاب شده مقایسه کرد.

• تعداد و عرض خط های سواره رو
• عرض روسازی شده
• خط های اضافی برای دو زدن ترافیک و کاهش سرعت
• خطوط شتاب گیری
• خطوط اضافی برای وسایل کندرو
• عرض شانه ها
• ابعاد قنوها، جدول ها، پل ها و آب روها
• عرض و وضعیت حریم راه

اصلاح عرض

روسازی های خیلی باریک را باید برای تطابق آنها با استانداردهای جدید عریض کرد. تعریض راه ها ممکن است از اضافه کردن چندین سانتیمتر به یک طرف راه تا اضافه کردن چندین خط عبور به یک یا دو طرف راه انجام گیرد. به علاوه وقتی حجم ترافیک بالا است باید خطوط شتاب گیری و کاهش سرعت در تقاطع ها احداث شود.

تعریض راه ها به دو نوع مستقل از هم تقسیم می شود. تعریض متعادل و تعریض غیر متعادل. تعریض متعادل شامل از اجرای دو باند با عرض مساوی در دوطرف روسازی قدیمی و تعریض نامتعادل عبارت است از اجرای یک باند با عرض یکنواخت در یک سمت راه و یا دو باند با عرض های متغییر در یک یا دو طرف راه قدیمی.تعریض با عرض های متغییر معمولاً برای اصلاح مسیر به کار می رود. همزمان با تعریض روسازی باید اصلاحات لازم را بر روی شانه ها، قنوها. سایر ضمائم راه مطابق با استانداردهای جاری انجام داد.

هندسه مسیر

ارزیابی هندسی مسیر، بهترین روش قضاوت در مورد هندسه مسیر مطالعه نقشه های اجرایی راه است با این وجود بررسی های محلی و نقشه برداری مجدد نیز ضروری است. قوس های افقی و قائم را باید به وسیله نقشه ها یا نقشه برداری در محل مورد بررسی قرار داد. در بررسی های محلی باید تمامی موانعی را که بر روی فواصل دید اثر می گذارند مشخص و یادداشت نمود. همچنین باید محدودیت های حریم راه و امکان اضافه کردن احتمالی آن را مورد مطالعه قرار داد. وقتی اطلاعات فوق به دست آمد محل و اندازه معایب هندسی راه معلوم شده و مشخص می شود که آیا می توان راه موجود را با بهسازی به استانداردهای مورد نظر رساند یا این که باید اقدام به احداث یک مسیر جدید کرد.

اصلاح مسیر افقی

اصلاحات جزیی لازم در مسیر را می توان با ساختن باندهای تعریض د ر محل های مناسب انجام داد. باندهای تعریض باید در محل هایی قرار گیرند که حداکثر اصلاحات لازم را مطابق با محدودیت های حریم انجام دهند. برای این منظور معمولاً لازم است که باند تعریض را در یک طرف راه و در قسمت های دیگر مسیر در سمت دیگر اجرا نمود. در اصلاح قوس ها معمولاً عرض باند تعریض متغییر است ولی هر جا که عملی باشد باید از باند تعریض با عرض یکنواخت استفاده کرد تا طرح تقویت سازه ای و عملیات اجرایی ساده تر باشد.

قسمت های کوچکی از روسازی قدیم که خارج از مسیر جدید قرار گرفته باشند را می توان به شانه ها متصل کرد. ر مواقعی که اصلاحات بزرگ بر روی مسیر لازم باشد تغییر محل کلی قسمت های از روسازی اجتناب ناپذیر است و در این صورت می توان قسمت های حذف شده را به راه جدید وصل کرده و از آنها به عنوان پارکینگ و استراحتگاه استفاده کرد.

اصلاح مسیر قائم

در بعضی راه ها بهسازی مسیر قائم برای اصلاح فواصل دید شیب ها لازم است. برای بالا آوردن نقاط گود و رساندن آنها به تراز مورد نظر می توان از لایه های گوه ای شکل استفاده کرد. برای این منظور باید از اساس تثبیت شده با قیر یا بتن آسفالتی استفاده کرد چون در صورت به کار بردن مصالح دانه ای تثیبت نشده محلی برای تجمع آب بین دو سطح نفوذ ناپذیر به وجودد می آید. حداکثر ضخامت مقطع گوه ای شکل را معمولاً از مقایسه اقتصادی آن با مخارج تراشیدن آسفالت قدیمی، پر کردن با خاک بستر و روسازی مجدد تعیین نمود.

در اصلاحات بزرگ تر مسیر قائم معمولاً یا باید مقاطع خاکبرداری را عمیقتر کرده و یا این که نقاط گود را به مقدار قابل توجهی بالا آورد. در این گونه موارد یا باید روسازی قدیم را خرد کرده و به عنوان قسمتی از روسازی جدید مورد استفاده قرار داد یا این که آن را به کلی برداشت. روسازی شیب های تغییر یافته در خاکریزها یا خاکبرداری ها را که ز مصالح جدید تشکیل شده اند باید با توجه به خاک بستر جدید طراحی کرد.

ارزیابی مقطع عرضی

مقاطع عرضی را باید در کل طول راه مورد ارزیابی، در فواصل حداکثر 30 متری برداشت کرد. این برداشت شامل روسازی، شانه ها، قنوها، جداول و وضعیت حریم راه است. خصوصیات تمامی قسمت های فوق باید با استانداردهای مورد نظر مقایسه و معایب آنها دقیقاً مشخص شود.

اصلاح مقاطع عرضی

مرمت مقاطع عرضی روسازی موجود باید طوری باشد که شیب عرضی آسفالت، شانه ها و مشخصات قنوها یا سایر تأسیسات زهکشی راه با استانداردهای موجود مطابقت کند.ممکن است در خیلی از موارد تصمیم گرفته شود که یک راه دو خطه تبدیل به یک راه چهارخطه شود. در این صورت باید شیب های عرضی را از شیب دو طرفه به شیب یک طرفه تغییر داد. که این عمل با به کار بردن لایه های گوه ای شکل بر روی یک خط از روسازی قدیم امکان پذیر است. به مقاطع عرضی در شیب ها خصوصاً هنگامی که مقطع دارای جدول و آبرو باشد باید توجه خاضی داشت.

شانه ها

شانه های آسفالتی ایمنی خوبی از خود نشان داده و در ضمن به عنوان یک تکیه گاه جانبی برای افزایش قدرت باربری روسازی عمل مینمایند. در اضافه کردن شانه ها برای قسمتهای تعریض شده روسازی باید از روسازی تمام آسفالتی از همان نوعی که در طرح تعریض استفاده شده مستقیماً بر روی خاک بستر آماده شده استفاده کرد.

ضمائم راه

کاربرد روز افزون قیر در راهسازی باعث ازدیاد ضمائمی از راه شده که در آنها از انواع مخلوط های قیر استفاده می شود بعضی از این ساختمان ها شامل جداول، قنوها، موانع کوچک و شیروانی ها است.

جداول

استفاده از جداول آسفالتی امروزه به طور وسیعی در راه ها و خیابان ها رواج پیدا کرده است زیرا ساختن آنها سریع، ساده و ارزان بوده و در مقابل املاح یخ و ذوب برف مقاومند.

کانال های آسفالتی (گوترها)

این کانال های آسفالتی شامل یک آبراهه کم عمق به موازات راه و در لبه های روسازی یا شانه ها که معمولاً شیب آنها با شیب روسازی یکسان است و به صورت یک کانال گود شده یا با استفاده از جداول به عنوان مانع برای هدایت آب های سطحی به محل خروجی ساخته می شوند. کانال های آسفالتی معمولاً به جای کانال های کناری در راه های شهری یا در مقاطع خاکبرداری جهت جلوگیری از فرسایش در راه های برون شهری به کار می روند.

موانع

در بسیاری از راه های چند خطه ای که آمد و شد آنها کنترل می شود یا آزاد راه های سراسری موانع آسفالتی بر روی لبه خارجی شانه ها روسازی شده و در مقاطع خاکریزی جهت جلوگیری از فرسایش شیب ها ساخته می شوند و سیل روهای آسفالتی آب سطحی جمع شده را با پایین خاکریز هدایت می‌کنند.

قنوها

قنوها به موازات راه و در پای خاکریزهای راه های برون شهری و یا در راه های با خطوط دو گانه جدا از هم در فاصله بین دو خط ساخته می شوند. ابعاد این قنوها باید به اندازه کافی بوده و شیب آنها ملایم باشد به طوری که پوشش گیاهی برای محافظت از آن کافی باشد. در مقاطع خاکبرداری غالباً قنوها بالا و در دو انتهای خاکبرداری احداث می شوند تا از فرسایش و لغزش ترانشه ها جلوگیری به عمل آورند. همراه با قنوها از سیل روها هم باید استفاده کرد.

ابعاد و شکل این سیل روها باید طروی باشد که شدیدترین بارندگی را به آرامی و بدون سر ریز کردن تخلیه نماید.در بعضی موارد ممکن است لازم باشد قنوهای بزرگ آب بارندگی را به مناطق کاملاً دورتر از حریم راه هدایت کنند. در این گونه موارد باید قنوها را با بتن آسفالتی که اقتصادی نیز است روکاری نموده تا از عمل فرسایش جلوگیری نماید.

روسازی شیروانی ها

عمل روسازی شیروانی ها هم در مقاطع خاکبرداری و هم در خاکریز ها انجام می شود. در ترانشه ها باید روسازی را با فاصله معینی از بالای قنو انجام داد تا از فرسایش و لغزش جلوگیری کند. این روسازی گر چه ضخامت آن با ضخامت دیواره قنو متفاوت است می توان به عنوان دیواره خارجی قنو به کار رود.