مکانیک خاک چیست؟
مکانیک خاک یکی از گرایش های مهندسی عمران است که به مطالعه رفتار خاک در شرایط بارگذاری مختلف می پردازد.
این گرایش با عنوان مهندسی ژئوتکنیک (خاک و پی) شناخته می شود. مهندس ژئوتکنیک با بهره گیری از روابط ریاضی و اصول مکانیک خاک، رفتار محیط خاکی را تحلیل و المان های سازه را طراحی می کند.
نکته: مکانیک خاک، یکی از دروس تخصصی و از عنوان های مهم در کتاب های مهندسی عمران است.
کاربرد مکانیک خاک چیست؟
هدف مهندسی عمران و گرایش های آن، ایجاد زیرساخت هایی نظیر ساختمان، راه، راه آهن، پل، سد، تونل، کانال، فرودگاه و غیره است.
تمام این سازه ها به نوعی با خاک در ارتباط هستند. از این رو، اطمینان از عملکرد مناسب، عدم تخریب، بهسازی و به طور کلی ایمنی این سازه ها، وظیفه ای است که برعهده مهندس ژئوتکنیک و علم مکانیک خاک قرار دارد.
خاک در سازه های زیرزمینی (تونل، کانال) به عنوان محیط ساخت، در اکثر سازه های سطحی (سد، پل، ساختمان، راه آهن، فرودگاه) به عنوان فونداسیون و در برخی از سازه ها (سد، ساختمان) به عنوان مصالح، مورد استفاده قرار می گیرد.
علاوه بر این، عملکرد خاک به عنوان تکیه گاه و خاکریز نیز از اهمیت زیادی در مهندسی پل و راه سازی برخوردار است.
خاک چیست؟
خاک، لایه بالایی سطح زمین است که در اثر عوامل طبیعی نظیر هوازدگی فیزیکی (باد، باران، تغییرات دمایی)، شیمیایی (هیدراتاسیون، کربناتاسیون، اکسیداسیون) و زیستی (فعالیت گیاهان و حیوانات) یا عوامل مصنوعی مانند حفاری و انفجار سنگ تشکیل می شود.
انواع خاک چه هستند؟
خاک بر اساس ابعاد ذرات تشکیل دهنده به چهار نوع شن (خاک های درشت دانه)، ماسه (خاک های ریزدانه)، لای و رس تقسیم می شود. طبق یک دسته بندی کلی، ابعاد هر یک از این خاک ها به صورت زیر است:
در مکانیک خاک ابعاد ذرات به عنوان معیاری برای تشخیص اولیه خصوصیات مکانیکی مورد استفاده قرار می گیرند.
طبقه بندی خاک چیست؟
طبقه بندی خاک، روشی برای دسته بندی انواع خاک بر اساس خصوصیات و کاربری است. طبقه بندی در مکانیک خاک معمولا بر اساس خصوصیات مکانیکی مرتبط با فونداسیون و مصالح ساختمانی انجام می شود.
سیستم های طبقه بندی جدید، امکان پیش بینی رفتار و خصوصیات مکانیکی را فراهم می کنند.
از پرکاربردترین سیستم های طبقه بندی خاک می توان به موارد زیر اشاره کرد:
طبقه بندی متحد به عنوان پرکاربردترین سیستم مورد استفاده در مهندسی ژئوتکنیک شناخته می شود.
این سیستم، نوع و کیفیت دانه بندی خاک را مطابق با استاندارد ASTM D-2487 به پنج گروه شن، ماسه، لای، رس و آلی با دانه بندی خوب یا بد و خاصیت خمیری زیاد یا کم تقسیم می کند.
سیستم USCS برای اکثر مواد تحکیم نشده قابل استفاده است. هر خاک در این سیستم توسط دو حرف نمایش داده می شود.
به عنوان مثال، GW، معرف گروه خاک های خوب دانه بندی شده با ابعاد شن است.