روش های مقابله با رمبندگی خاک

روش کنترل تراکم

خاک های با مقدار رمبندگی تابع وزن مخصوص خشک، روش تراکم و رطوبت تراکم است. لذا باید پتانسیل رمبندگی بالا با حداقل تراکم کوبیده شوند. یعنی هر چه خاک را در رطوبت بالاتر وزن مخصوص کمتر متراکم کنید، رمبندگی آن کمتر خواهد بود. برخی معتقدند که در خاک های با پتانسیل رمبندگی خیلی بالا، این روش مناسب نیست زیرا برای تعیین دقیق مقدار رطوبت و انرژیی تراکم، باید یک سری آزمایش انجام دهید. عمق تراکم بستگی به خاک دارد ولی عمدتاً تا عمق 0/6 تا 0/9 متر انجام می شود. ضمناً هر چه روش تراکم، دینامیکی تر باشد رمبندگی خاک کمتر خواهد شد.

روش بالشتک ماسه ای

یک روش ساده برای مقابله با رمبندگی خاک، جایگزینی عمق معینی از آن، با خاک بدون پتانسیل رمبندگی است. تجربه نشان داده که اگر 1/5 متر خاک دانه ای روی خاک رمبنده باشد هیچ مشکلی از لحاظ رمبندگی، هرگز بروز نخواهد کرد. اگر درصد رمبندگی خاک را داشته باشید به نظر می رسد که جایگزینی عمق معینی از خاک رمبنده با خاک دانه ای به همان نسبت مقدام رمبندگی را کاهش می دهد.

جایگزینی خاک رمبنده با خاک رس بدون پتانسیل رمبندگی این تأثیر ویژه را ندارد. یکی از ارزانترین رو ش های مقابله با رمبندگی خاک بکار بردن یک لایه ماسه بین خاک رمبنده و سازه است، این لایه ماسه مقدار رمبندگی و فشار رمبندگی خاک را به میزان قابل توجهی کاهش می دهد، لذا برخی این روش را یکی از مطمئن ترین راه های مقابله با رمبندگی خاک می دانند و در عین حال به سبب ارزان بودن مصالح دانه ای نسبت به مصالح بکار رفته برای تثبیت و عدم نیاز به تجهیزات خاص، قیمت آن کم است. لایه ماسه ای را بالشک ماسه ای می نامند، ماسه بکار رفته در آن معمولاً ماسه سست نیست زیرا ظرفیت باربری آن کم می شود. لذا بار مجاز در این روش بیش از روش کنترل تراکم با روش بیش مرطوب کردن است.

روش پیش مرطوب کردن

اساس روش پیش مرطوب کردن یا غرقاب کردن، آنست که ابتدا خاک را در معرض آب قرار می دهیم تا کاهش حجم یابد، سپس بنا رااحداث می کنیم. برای این کار دور تا دور محوطه مورد نظر را با خاکریز موقتاً دیوارسازی کرده سپس درون آن را با آب پر م یکنیم. گاهی هم10 سانتیمتری شن یا ماسه روی خاک ریخته شود تا - آب را درون گودبرداری پی م یریزیم. پس از رطوبت گیری خاک، باید یک لایه 15رطوبت خاک در محل عملیات ساخت حفظ شود. زمان لازم برای این روش طولانی است، زیرا نفوذ آب در خاکهای رس به کندی انجاممی گیرد.

بنابر تحقیقات انجام گرفته در کالیفرنیای جنوبی این نتیجه حاصل شد که این روش برای اعماق بیش از 3 متر رضایت بخش نیست، همچنین عواملی مثل ترک در رس ها باعث می شود که توزیع رطوبت حتی پس از مدت طولانی یکنواخت نباشد لذا مشکل رمبندگی غیریکنواخت بروز می کند. رمبندگی خاک در اثر جذب رطوبت در دو مرحله صورت می گیرد. رمبندگی اولیه سریع است ولی رمبندگی ثانویه بسیار کند است. در خاک هایی که مقدار رمبندگی ثانویه آنها زیاد است این روش مناسب نیست. ضمناً وقتی که این روش را بکار می برید باید مقاومتت مجاز خاک را خیلی کم در نظر بگیرید. به هرحال این روش فقط در حالت خاصی ممکن است به عنوان بهترین روش باشد.

به طور کلی می توان رمبندگی خاک را پدیده تدریجی دانست که به طور یکنواخت با افزایش رطوبت، افزایش پیدا خواهد نمود و میزان آن تابع شرایط اولیه خاک مانند درصد رطوبت اولیه و وزن مخصوص خشک و تنش اعمالی در زمان مرطوب کردن و میزان ازدیاد رطوبت است. پدیده رمبندگی باعث تغییر ناگهانی ساختار خاک شده و به طور کلی برگشت ناپذیر است. به عبارت دیگر پس از کاهش حجم خاک، درصورت تقلیل درصد رطوبت رمبندگی مجدد به وجود نخواهد آمد. در این گونه خاک ها که در بیشتر مناطق ایران یافت می شود، مسأله نشست خاک خصوصاً در طراحی سازه های سطحی و زیر زمینی حائز اهمیت بوده باید مورد توجه خاص قرار گیرد.