خطر لرز ه ای یا شدت تکا ن های زلزله را برای استفاده در فرم های بازرسی، می توان از نقشه های لرز ه خیزی تعیین کرد که در آن بخش های مختلف کشور با شدت های لرزه خیزی زیاد و متوسط مشخص شد ه اند.خطر زلزله تعیین شده از نقشه فو ق الذکر برای تعیین ریسک اجزای غیرسازه ای واقع در سطح زمین در ساختمان های ساده و غیر مهم مناسب است.
در موارد دیگر بهتر است یا لرزه خیزی را شدیدتر در نظر بگیرند و یا این که به مشاوران حرفه ای مراجعه شود. برآورد نیروی زلزله وارد بر یک جزء غیر سازه ای خاص در یک ساختمان خاص مسئله فنی دشواری است. مهندسان محاسب برای انجام محاسبات مربوط باید موارد زیر را در نظر بگیرند.
کارکرد جزء و کارکرد ساختمان یکی از دلایل توصیه استفاده از مشاوران حرفه ای در ساختمان های پیچیده آن است که در نقشه های خطر لرزه ای هیچ یک از موارد فوق لحاظ نشده است. روشن است که پیچیدگی و تفصیل محاسبات مهندسی باید متناسب با پیچیدگی و اهمیت ساختمان و جزء غیر سازه ای مورد نظر باشد.به علاوه در بعضی ساختمان های مهم، بیش از یک سناریوی زلزله برای طراحی در نظر گرفته می شود. به این ترتیب که برای بعضی از اجزای مهم تر، زلزله شدیدتری مبنای طراحی قرار می گیرد و اجزای کم اهمیت برای زلزله ای کوچک تر اما با دوره بازگشت کمتر طراحی می شود.
برآورد ریسک لرزه ای اجزای غیرساز ه ای
اجزای غیرسازه ای از نظر مخاطر ه ای که در زلزله به وجود می آورند، رتبه بندی شد ه اند. رتبه بندی براساس تجارب زلزله های قبلی و قضاوت کارشناسی انجام شده است. باید توجه شود که هرگونه برآورد خسارت در زلزله های آینده جنبه تقریبی دارد و باید با احتیاط مورد استفاده قرار گیرد.در روش برآورد، ریسک لرز ه ای برای ایمنی جانی، زیان های مالی و یا کاهش کارایی ساختمان در شد ت های مختلف خطر زلزله به دو صورت متوسط و شدید ارزیابی می شود.منظور از ریسک جانی، ریسک جراحت مستقیم ناشی از جزء غیر سازه ای مورد نظر است.
ریسک زیان های مالی مربوط به هزینه تعمیر یا تعویض ناشی از خسارت وارده به جزء غیرساز ه ای مورد نظر است و ریسک کاهش کارایی نیز مربوط به از خدمت خارج شدن جزء غیرسازه ای مورد نظر در اثر خسارت وار د شده است. ریسک های لرزه ای اجزای غیرساز ه ای با این فرض تعیین شده اند که جزء مورد نظر حایل بندی و مهاربندی نشده است و در ساختمانی با استفاده معمولی (نه با کارکرد ضروری) قرار دارد. هدف اصلی از اطلاعات ارائه شده کمک در تعیین اولویت ها و شناسایی مهم ترین خطرات است.
برآورد هزینه های بهسازی
غالباً برای اجرای جزئیات بهسازی اجزای مختلف غیرسازه ای نیاز به برآورد هزینه آنها است. از این برآورد ها به همراه فرم های فهرست برداری اجزای غیر سازه ای تهیه شده برای ساختمان، می توان در برآورد کلی هزینه مقاوم سازی لرزه ای اجزای غیرسازه ای ساختمان مورد نظر استفاده کرد. در ساختمان های بزرگ، در صورتی که تعداد بعضی از اقلام زیاد باشد، معمولاً هزینه ها کمتر می شود. بدیهی است برآورد قیمت ها تابع عواملی نظیر شرایط ساخت در هر ساختمان، قیمت های مقاطعه کاری در بازار، تفاوت قیمت در نقاط مختلف کشور نیز نحوه انجام کار به صورت امانی یا پیمانی هستند.
معمولاً برآوردها فقط مربوط به هزینه خرید مصالح و اجرای کار هستند و هر گونه هزینه های طراحی مهندسی یا معماری احتمالی باید به آنها اضافه شود. برای برآورد دقیق تر هزینه ها باید هزینه های مربوط به وقفه یا تعطیلی احتمالی در کار عادی ساختمان و یا اضافه هزینه های مربوط به اجرای کار در ساعات تعطیلی نیز در نظر گرفته شود. در بعضی اجزای قابل جابه جایی، هر بار جابه جایی جزء مستلزم باز و بسته کردن اجزای نگهدارنده نصب شده برای مقاوم سازی لرزه ای خواهد بود که در این صورت مقداری بر هزینه های کلی خواهد افزود.
اولویت بندی
با در نظر گرفتن آسیب پذیری لرزه ای اجزای مختلف غیرساز ه ای و یا اهمیت پیامد های خرابی آنها می توان به هر جزء غیرسازه ای یکی از اولویت های زیاد، متوسط یا کم را نسبت داد. بیشترین اولویت مربوطبه اجزایی است که هر سه ریسک لرزه ای (خسارات جانی، مالی و وقفه کار ساختمان) را داشته باشند. اگر وقفه در کار ساختمان مهم نباشد، بیشترین اولویت باید به اجزایی داده شود که تهدید جانی بیشتری دارند و هزینه بهسازی آنها کمتر است.