تجهیزات و ماشین آلات عملیات خاکی چه هستند؟
تجهیزات مورد استفاده برای عملیات خاکی، مجموعه ای از ماشین آلات سنگین هستند که به منظور جابه جایی خاک در احجام زیاد، حفر فونداسیون برای محوطه سازی و فعالیت های عمرانی دیگر مورد استفاده قرار می گیرند.
تجهیزات عملیات خاکی با عناوین دیگری نظیر ماشین آلات ساختمانی، ماشین آلات عمرانی، ماشین آلات راه سازی، ماشین آلات کارگاهی و ماشین آلات سنگین نیز شناخته می شوند.
انواع ماشین آلات عملیات خاکی کدام هستند؟
از پرکاربردترین انواع ماشین آلان عملیات خاکی می توان به گریدر، غلتک، دامپ تراک، بولدوزر، لودر، بیل مکانیکی و اسکریپر اشاره کرد.
بیل مکانیکی چیست؟
«بیل مکانیکی» (Excavator)، از پرکاربردترین ماشین آلات سنگین مورد استفاده برای خاکبرداری است که به منظور برداشت (کندن) و یا جابه جایی خاک مورد استفاده قرار می گیرد.
این ماشین از یک کابین (محل استقرار اپراتور)، چرخ لاستیکی یا زنجیری، بازو و صندوقه تشکیل می شود.
بیل مکانیکی از قابلیت چرخ 360 درجه و انعطاف پذیری بالای بازو بهره می برد. این ماشین، دید بسیار مناسبی را برای اپراتور فراهم می کند.
بیل مکانیکی:
بیل کششی، بیل هیدرولیکی و بیل منقاری، از انواع متداول بیل های مورد استفاده در عملیات خاکی هستند. از کاربردهای این ماشین آلات می توان به موارد زیر اشاره کرد:
بیل مکانیکی مورد استفاده برای بارگیری دامپ تراک در معادن با عنوان «شاول» (Shovel) شناخته می شود.
لودر چیست؟
«لودر» (Loader) نیز یکی دیگر از شناخته شده ترین و متداول ترین ماشین آلات راه سازی و ساختمان سازی است.
این ماشین در انواع مختلف با اندازه های متفاوت به منظور جابه جایی خاک، تراکم، خاکریزی حفریات، خاکبرداری (نوع بکهو) و فعالیت های متعدد دیگر مورد استفاده قرار می گیرد.
بولدوزر چیست؟
«بولدوزر» (Bulldozer)، به عنوان یکی از قوی ترین و قابل اطمینان ترین ماشین آلات سنگین در پروژه های عمرانی شناخته می شود.
این ماشین، به منظور جابه جایی خاک در مسافت های زیاد مورد استفاده قرار می گیرد. پیستون های پشت تیغه های بزرگ و صاف جلوی بولدوزر، امکان تغییر زاویه و عمق نفوذ در خاک را محدود می کنند.
وزن قابل توجه این ماشین، باعث خردایش آسان تخت سنگ های موجود در مسیر می شود. به طور کلی، بولدرزها با توجه به ابعادشان، برای هل دادن تپه های خاکی و آماده سازی سطح کاربرد دارند.
آشنایی با انواع ماشین آلات ساختمانی و کاربردهای آن ها، یک مهندس عمران خوب را از دیگر مهندسان متمایز می کند.
انتخاب صحیح و بهره برداری بهینه از این ماشین آلات، هزینه های پروژه را کاهش داده و سرعت عملیات اجرایی را افزایش می دهد.
گریدر چیست؟
«گریدر» (Grader)، ماشینی است که به منظور ایجاد سطح نسبتا صاف و جابه جایی خاک در احجام کم مورد استفاده قرار می گیرد.
این ماشین آلات سنگین، دارای تیغه های بلند و قابل تنظیم هستند. گریدرها در برخی از موارد برای معدنکاری زیرزمینی نیز به کار برده می شوند.
این ماشین در آماده سازی سطح خاک، جاده های شنی و زیر سازی (سنگدانه های درشت) پیش از آسفالت ریزی کاربرد دارد. از گریدر برای ایجاد سطوح شیب دار یا خندق های زهکشی با مقطع V شکل نیز می توان استفاده کرد.
اسکریپر چیست؟
«اسکریپر» (Scraper)، ماشینی است که به منظور جابه جایی سریع خاک و سنگدانه در اطراف محل اجرای پروژه مورد استفاده قرار می گیرد.
البته کاربرد اصلی اسکریپر، حفر و تراز کردن نواحی بزرگ است. این ماشین آلات سنگین و بزرگ، برای کار در نواحی باز و اجرای سریع عملیات خاکبرداری و خاکریزی طراحی شده اند.
اسکریپرها بر اساس ابعاد و نحوه جابه جایی به دو نوع موتوری و کششی تقسیم بندی می شوند.
دامپ تراک چیست؟
«دامپ تراک» (Dump Truck)، کامیون بسیار بزرگی است که تقریبا در تمام پروژه های عمرانی بزرگ مورد استفاده قرار می گیرد.
با وجود عملکرد محدود این ماشین آلات، بخش عمده جابه جایی و تخلیه انواع مواد سنگین بر عهده دامپ تراک است.
این ماشین آلات سنگین دارای ابعاد مختلف با ظرفیت های باربری متنوع و قابلیت طی مسافت های طولانی هستند.
همین موضوع، آن ها را به پایه ثابت پروژه های عمرانی و معدنی تبدیل می کند. کابرد دامپ تراک بیشتر در پروژه های راهسازی و معدنی است. برای پروژه های کوچک تر با حجم خاکبرداری کم تر از کامیون های معمولی استفاده می شود.
غلتک چیست؟
«غلتک» (Roller یا Compactor)، دستگاهی است که به منظور کاهش حجم خاک با استفاده از تراکم آن مورد استفاده قرار می گیرد.
غلتک ها از مکانیزم های مختلفی نظیر ارتعاش، ضربه، چرخش و فشار مستقیم برای صاف و متراکم کردن سطح زمین استفاده می کنند.
تجهیزات دستی عملیات خاکی کدام هستند؟
بیل، کلنگ، دیلم و فرغون از متداول ترین ابزارهای دستی برای خاکبرداری و خاکریزی هستند. این تجهیزات در پروژه های کوچک با محدودیت به کارگیری تجهیزات سنگین و بزرگ مورد استفاده قرار می گیرند.
آشنایی با تجهیزات و ماشین آلات ساختمانی و کاربردهای آن ها برای هر پروژه، یکی از مهارت های مهندسی عمران است که باعث برنامه ریزی بهتر، بهره وری بالا و کاهش هزینه های اضافی در حین اجرای سازه های عمرانی می شود.