خاکریزی چیست ؟
«خاکریزی» (Backfilling)، از دیگر فعالیت های مهم در عملیات خاکی پروژه های عمرانی و معدنی است.
در این عملیات، از خاک برداشت شده طی خاکبرداری یا مصالح جایگزین دیگر برای پر کردن نواحی مختلف زمین استفاده می شود.
هدف از اجرای خاکریزی، تامین پایداری مناسب (فونداسیون، شیب، خاکریز) برای نگهداری از سازه است.
مصالح جانمایی شده در حین خاکریزی، علاوه بر محفاظت از فونداسیون، بخشی از زیرسازی دال بتنی، جاده، پیاده رو و دیگر سازه های مهندسی را تشکیل می دهند.
استفاده از مصالح برداشت شده از محل یا ترکیب آن ها با دیگر مصالح خاکی یا سنگی به الزامات طراحی سازه بستگی دارد.
نیاز یا عدم نیاز به اجرای خاکریزی پس از مطالعات زمین شناسی و طراحی های اولیه مشخص می شود.
خاکریزی با مصالح خاکبرداری:
در حین عملیات خاکبرداری، مصالح استخراج شده در محلی مناسب برای استفاده مجدد دپو می شوند. سپس در مراحل بعدی برای تکمیل فونداسیون، شیب، دیوار حائل یا خاکریز مورد استفاده قرار می گیرند.
پس از اتمام خاکریزی، در صورت باقی ماندن مصالح، این مواد به بیرون از محدوده پروژه منتقل شده یا برای استفاده در بخش های دیگر دپو می شوند.
توجه داشته باشید که دپو کردن مصالح باید مطابق با جنس و در شرایطی با احتمال هوازدگی کمتر انجام گیرد.
به طور کلی، استفاده مجدد از مصالح خاکبرداری به پارامترهایی نظیر شرایط محل اجرای پروژه، نوع خاک و الزامات طراحی بستگی دارد.
خاکریزی با مصالح جایگزین:
در صورت مناسب نبودن استفاده مجدد از مصالح خاکبرداری یا وجود محدودیت های اجرایی برای این کار، خاکریزی با مصالح جایگزین (مطابق با مشخصات مکانیکی مورد نظر) در اولویت قرار می گیرد.
البته امکان استفاده از روش های بهسازی خاک نیز در این شرایط وجود دارد.
دسته بندی مصالح خاکریزی:
مصالح مورد استفاده برای خاکریزی باید همگن، مطابق با مشخصات ژئومکانیکی مورد نظر و عاری از هرگونه مواد آلی باشند.
یکی از وظایف مهندس عمران، بررسی و اطمینان از کیفیت مصالح خاکریزی است.
متداول ترین مصالح مورد استفاده برای این عملیات عبارت هستند از:
روش خاکریزی:
روش خاکریزی در هر پروژه می تواند منحصر به فرد باشد. به عنوان مثال، خاکریزی برای اجرای دال روی زمین با خاکریزی ترانشه تفاوت دارد.
هر یک از این فعالیت ها با توجه به فرآیندهای مشخص شده در طرح ها و نقشه ها اجرا می شوند. به طور کلی، خاکریزی پس از تراکم محل خاکبرداری شده و تمیزکاری محدوده، در لایه های مختلف انجام می گیرد.
نکته مهم در حین تعیین روش خاکریزی و توالی اجرایی آن در مرحله برنامه ریزی پروژه، میزان آزادی عمل ماشین آلات ساختمانی برای اجرای خاکریزی در محدوده مورد نظر است.
هرچه فضای آزاد در محل پروژه بیشتر باشد، امکان استفاده از ماشین آلات بزرگ تر و اجرای خاکریزی در توالی های کمتر فراهم می شود.
تراکم و تسطیح چیست؟
پس از اتمام خاکریزی، سطح مواد با استفاده از ماشین آلات ساختمانی نظیر غلتک متراکم می شود. تراکم مصالح، افزایش چگالی و استحکام سازه را در پی دارد.
تسطیح نیز یکی دیگر از فعالیت های نهایی در عملیات خاکی است که به منظور اطمینان از هموار بودن سطح بستر یا مناسب بودن شیب فونداسیون، راه، راه آهن و محوطه سازه اجرا می شود.
تسطیح جاده ها معمولا توسط ماشین آلات سنگینی مانند بولدوزر انجام می گیرد.
فعالیت های مرتبط با آماده سازی بستر و سطح در عملیات خاکی، با عنوان رگلاژ نیز شناخته می شوند.