محاسبه تعداد آجر و سفال در کارهای بنایی بخشی از متره و برآورد کلی ساختمان است که معمولا به دلیل عدم اطلاع دقیق از ابعاد آجر و نیز نحوه چیدمان آن در دیوارها و نماسازی ها با ضخامتهای مختلف، مهندسین و مترور ها را دچار اشتباه می کند. می توان گفت اساسی ترین نکته در این محاسبات، ابعاد مصالح مصرفی و نحوه چیدمان آنها در دیوار است.
ابعاد آجرها معمولاً به صورت استاندارد بوده و در تعاریف به عنوان آجر مهندسی از آن یاد می شود. توجه همزمان به مقطع و نمای دیوار در درک صحیح چیدمان آجرها بسیار حیاتی است. نشریه شماره 92 سازمان مدیریت و برنامه ریزی راهبردی ریاست جمهوری، چیدمان آجر در انواع مختلف دیوار، با ضخامت ها گوناگون را به طور مفصل و با جزئیات مناسبی ارائه کرده است.
محاسبه تعداد آجر و توجه به بند کشی
دیوارها و نماسازی ها اغلب با استفاده از ملات ماسه سیمان یا دوغاب سیمان اجرا می شوند. در نگاه اول به نمای هر دیواری متوجه خواهید شد که سطح دیوار فقط متشکل از آجر نیست و مابین آجرها (برای چسبندگی یا زیبایی) فاصله کوچکی در حدود یک سانتیمتر اجرا شده است. به این فاصله در اصطلاح بنایی بند گفته می شود و در محاسبه تعداد آجر همبشه باید بندها را نیز مد نظر قرار دهیم. بند به دو نوع افقی و قائم تقسیم می شود. ضخامت بند افقی در محاسبات تعداد آجر در ارتفاع و ضخامت بند قائم در محاسبات تعداد آجر در طول دیوار اهمیت پیدا می کند.
محاسبه تعداد آجر فشاری
در محاسبه تعداد آجر همیشه یک اصل اساسی وجود دارد و آن عبارت است از «توجه همزمان به مقطع و نمای دیوار برای درک صحیح چیدمان آجرها». در صورتی که این اصل اساسی در این قبیل محاسبات رعایت شود، درصد قابل توجهی از اشتباهات برطرف شده و نتایج قابل اطمینان تری به دست خواهد آمد. شکل یک دیوار با ضخامت 30 سانتی را در نظر بگیرد، به ازای هر آجری که در نمای دیوار دیده می شود دو آجر نیز در قسمت پشتی است، به عبارت دیگر زمانی که شما با توجه به نمای دیوار محاسباتتان را انجام می دهید این محاسبات، ضخامت دیوار و تعداد آجر های پشت کار را در نظر نخواهد گرفت، لذا نتیجه به دست آمده را در عدد 3 ضرب خواهید کرد.
این روال برای دیوار با ضخامت 20 و 40 سانتی نیز قابل تعمیم است ولی همواره توجه به مقطع و نما به صورت همزمان مد نظر خواهد بود. به عنوان یک حساب سر انگشتی در مورد محاسبه تعداد آجر می توان اینگونه گفت که تعداد آجر دیوار 20، 30 و 40 سانتیمتری به ترتیب دو، سه و چهار برار دیوار 10 سانتیمتری خواهد بود. این ضرایب صرفاً با توجه به چیدمان معمول به دست آمده است و در صورتی که چیدمانی به غیر از آن که در جزئیات آمده، استفاده شود مطمئناً ضرایب نیز تغییر پیدا خواهد کرد.
محاسبه تعداد آجر سفال مورد نیاز برای دیوارچینی
در کل برای انجام این گونه محاسبات لازم است ابتدا تعداد سفال مورد نیاز، در یک مترمربع را به دست آورد و بعد این تعداد را در کل متراژ حجم کار ضرب کرد تا کل سفال مورد نیاز به دست آید. معمولاً بسته به نوع دیوار، سفال در ضخامت های مختلف تهیه می شود و هنگام خرید نیز ضخامت آن بیان می شود.به طور کلی اجرای دیوار با بلوک های سفالی چیدمان ساده ای دارد و به مانند دیوارهای آجری دارای چیدمانها مختلفی نیست و معمولاً سفال ها از طرف پهنا یا ضخامت روی هم قرار می گیرند و ضخامت دیوار تنها با استفاده از انواع مختلف سفال، کم و زیاد می شود. لذا ضخامت سفال هیچ نقشی در تعداد مورد نیاز آن در یک مترمربع ندارد، بلکه شاخص تعیین کننده طول و ارتفاع آن است. طول و ارتفاع سفالهای استاندارد معمولاّ 20×20 است ولی ضخامت آن می تواند 7، 10، 15 یا 20 باشد.