وزن سنگ
چون وزن مخصوص سنگ ها محدوده گسترده ای را شامل می شود (از 2800 تا 1300 کیلوگرم در متر مکعب)، ابعاد سنگ معیار مناسبی برای سنجش تناسب آن برای استفاده در بناهای سنگی نیست. در کل وزن یک پاره سنگ طبیعی که برای ساختن دیوار سنگی انتخاب می شود باید در حدی باشد که یک نفر بتواند آن را برداشته و در دیوار جای دهد. از اینرو سنگ هایی با وزن مخصوص کم، به نسبت دارای ابعاد بزرگ تری بوده و بناهای زیباتر و مستحکم تری ایجاد خواهد کرد ولی باید توجه داشت که اغلب، مقاومت فشاری سنگ با وزن مخصوص آن رابطه مستقیم داشته و استفاده از سنگ هایی با وزن مخصوص کم برای دیوارهای باربر توصیه نمی شود.
نحوه اسقرار سنگ
سنگ باید در دیوار به حالت طبیعی یعنی در راه خواب خود قرار بگیرد. این مسئله در مورد سنگ های لایه لایه، از اهمیت ویژه ای برخوردار است. به طور کلی، راستای نیروهای وارده بر روی هر قطعه سنگ ساختمانی، باید عمود بر رگه یا خواب طبیعی آن باشد.
نمای سنگ
نمای سنگ باید صاف و سالم باشد و در ساخت دیوار سنگی باید با استفاده از سنگ های کوتاه ریشه و بلند ریشه قفل و بست لازم را ایجاد کرد. ریشه سنگ در دیوار نباید از 15 سانتیمتر کمتر شود. به طور کلی باید به ازای هر 2 سنگ راسته، حداقل یک سنگ کله و در هر متر مربع نمای دیوار سنگی حداقل یک سنگ عمقی به کار رود.
قفل و بست سنگ ها در ساخت دیوار سنگی
در ساخت دیوار سنگی، باید با استفاده مناسب از سنگ های کوتاه ریشه (راسته) و بلند ریشه (کله و عمقی) قفل و بست لازم را ایجاد کرد. ریشه سنگ در دیوار نباید از 15 سانتیمتر کمتر باشد. به طور کلی به ازای هر 2 سنگ راسته، حداقل یک سنگ کله و در هر متر مربع نمای دیوار، حداقل یک سنگ عمقی باید به کار رود (در هر رج بایستی یک سوم سنگ ها، سنگ کله باشد).در دیوارهایی که بین فضای داخلی و خارجی یک ساختمان در منطقه رطوبتی قرار دارند، بهتر است اندازه ریشه سنگ های عمقی به اندازه دوسوم کلفتی دیوار، و نه بیشتر، در نظر گرفته شود.
زیرا سنگی که ریشه آن تمام کلفتی دیوار را بپوشاند، ممکن است باعث نفوذ رطوبت از خارج دیوار به داخل ساختمان شود. پشت این سنگ عمقی، به نسبت ضخامت دیوار، یک سنگ راسته یا یک سنگ کله قرار می گیرد. اگر ضخامت دیوار از حدود 60 سانتیمتر بیشتر شود، ردیفی از سنگ های کله که حداقل 15 سانتیمتر یکدیگر را بپوشانند، در تمام ضخامت دیوار به دنبال هم قرار می گیرند. بدیهی است در مناطق و موارد دیگر، از جمله در دیوارهای داخلی، در صورت امکان، می توان از سنگ عمقی با ضخامتی برابر با کلفتی دیوار (تا 60 سانتیمتر) استفاده کرد.
ضخامت دیوار سنگی
ضخامت دیوار سنگی با ملات نباید از 40 سانتیمتر کمتر شود، ولی چون بیشتر سنگ های طبیعی عایق حرارتی خوبی نیستند، بهتر است دیوارهایِ سنگیِ جداره بیرونیِ ساختمان ها را با ضخامتی حداقل برابر با 45 سانتیمتر ساخت. برای طولانی کردن زمان عبور سرما و گرما از دیوار سنگی باید به ضخامت دیوار افزود. مقدار ضخامت دیوار سنگی نسبت به ضخامت دیوار آجری با کارکرد مشابه، حداقل سه برابر خواهد بود.
دیوار خشکه چین سنگی
از دیوارهای خشکه چین سنگی فقط برای دیوارهای دو رو نمای حصار استفاده می شود. این دیوارها، فقط وزن خود را تحمل می کنند و به هیچ عنوان نباید نیرویی به آنها وارد کرد. این دیوارها به علت جابه جا شدن و سقوط سنگ ها در اثر باران و برف، نفوذ آب به داخل دیوار و همچنین جابه جا شدن به وسیله انسان و حیوانات، از پایداری و عمر کوتاهی برخوردارند. حداقل ضخامت قابل قبول دیوارهای سنگی خشکه چین 60 سانتیمتر است. نسبت ارتفاع به ضخامت در این دیوارها، حداکثر سه برابر است.
عدم تماس سنگ ها
در دیوارهای سنگی که با ملات ساخته می شوند، به منظور انتقال بهتر نیروها لازم است هیچ سنگی مستقیما با سنگ دیگر در تماس نباشد. رابطه بین دو سنگ باید حتما از طریق ملات انجام گیرد، یعنی دور تا دور سنگ ها، به جز در قسمت نما، باید توسط لایه ای از ملات احاطه شود. سنگ باید به خوبی به ملات بچسبد و سنگ های قسمت توکار (میانی دیوار) باید کاملا در ملات غرق شوند.
یعنی در ابتدا فاصله بین سنگهای دو طرف دیوار با ملات پر شده سپس برای افزایش مقاومت هسته دیوار، تکه سنگ های کوچک درون این ملات تازه غرق شوند.معمول است که فاصله ذکر شده ابندا با تکه سنگ هایی که اغلب از قواره کردن سنگ ها به دست می آیند پرشده و سپس ملات بر روی آن ریخته می شود، در این حالت در اغلب موارد زیر تکه سنگ ها خالی از ملات بوده و هسته دیوار از مقاومت کافی برخوردار نخواهد بود.
بنای رج اول در ساخت دیوار سنگی
در رج زیرین (سنگ هایی که بلافاصله بر روی پی، یا زیرسازی قرار می گیرند) دیوارهای سنگی، به ویژه دیوارهایی که به صورت خشکه چین بنا می شوند، باید از سنگ های بزرگ بلند ریشه (کله و عمقی) استفاده شود. در گوشه ها و محل های تقاطع دیوارها نیز باید از این سنگ ها مصرف شود. بهتر است ارتفاع این سنگ ها حدود 2 برابر ارتفاع سنگ های مجاور باشد. در دیوارهای سنگی با ملات، برای استقرار سنگ های رج اول، باید بر سنگ ها را با استفاده از ملات، بر روی پی یا زیرسازی گذاشت، به این صورت که با فشار دست یا کوبیدن با تیشه، سنگ را بر روی ملات مستقر کرد تا ملات در زیر سنگ پخش شده و تمام قسمت ها را پر کرد. درزهای قائم را نیز باید با کمچه از ملات پر کرد تا محل عبور و تجمع آب باران و یا لانه حشرات نشود.
بنایی در سرما
انجام هر گونه بنایی با سنگ، در مواقعی که برودت هوای محل کار یا درجه حرارت مصالح مصرفی از 5 درجه سانتیگراد کمتر است، مجاز نیست مگر اینکه وسایل کافی برای گرم نگهداشتن محل یا مصالح مصرفی پیش بینی شده باشد تا درجه حرارت از مقدار مذکور کمتر نشود.
نصب سنگ
هنگام اجرای عملیات بنایی نباید سنگ بر روی دیوار در حال ساختن پرتاب یا کشیده شود، بلکه باید با دقت در محل مربوطه نصب گردد تا سنگ های کار گذاشته شده جابه جا نشود. سنگ چینی باید به طور یکنواخت انجام شود به نحوی که هیچ زمان هیچ قسمت بنا، بیش از یک رج از قسمت های دیگر آن بالاتر نباشد.
بند افقی سراسری در ساخت دیوار سنگی
در بیشتر دیوارها، اعم از خشکه چین و با ملات، که با نمای در هم (بدون رج و نا مرتب) ساخته می شوند، باید در هر یک و نیم متر ارتفاع، یک بند افقی (سراسری) در ضخامت دیوار را ایجاد شود. این کار به منظور محدود کردن در هم ریختگی نما و مهم تر از آن، متعادل کردن دیوار برای انتقال بهتر نیروهای قائم به طرف پایین و پی دیوار انجام می شود. برای ادامه دیوارسازی بر روی این بند افقی، همان گونه که در مورد سنگ های رج زیرین دیوار توضیح داده شد، عمل می شود.
محافظت
پس از نصب سنگ در دیوار، در هیچ شرایطی نباید ضربه ای به سنگ وارد شود. باید توجه داشت که هر گونه تیشه کاری، قلم کاری و نماسازی، حتماً قبل از نصب سنگ در دیوار انجام شود. محافظت از سنگ در برابر عوامل جوی، به ویژه یخ زدگی باید در کلیه مراحل استفاده از سنگ، یعنی از لحظه رسیدن سنگ به کارگاه تا پایان عملیات بنایی به خوبی انجام گیرد.
مرطوب کردن
در هنگام بنایی، باید نخست سنگ ها را مرطوب کرده و سپس از آنها استفاده کرد. به علاوه قبل از اینکه یک سنگ کار گذاشته شود، سطح رویی سنگ های رج زیرین را باید حتی المقدور تمیز کرده، مختصری آب روی آن پاشید و سپس ملات را بر روی آن پخش کرد. دیوار تمام شده نیز باید متناسب با اقلیم و فصل تا مدتی پس از بنایی، مرطوب نگهداشته شود.
بند کشی در ساخت دیوار سنگی
استحکام و پایایی دیوارها رابطه مستقیمی با بندکشی دارد لذا ضروری است پس از ساخت دیوار سنگی از مواد و مصالح مناسبی برای بندکشی استفاده شود و در دوره های خاصی نیز بند دیوارها بررسی شده و تعمیرات لازمه صورت پذیرد. برای بند کشی درزهایِ نما بسته به اقلیم، نوع و مقاومت سنگ، نوع و مقاومت ملات، محل احداث دیوار و نوع نماسازی، به تناسب مورد، انواع مختلفی از آن مورد استفاده قرار می گیرد که توضیحات کاملی در این مورد در بند کشی و انواع آن آمده است.
نکات مهم در ساخت دیوار سنگی
در دیوارهای سنگی لازم است قبل از هر گونه اقدام، به بعضی از نکات اصولی توجه شود.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
