انواع سنگ ساختمانی در دیوارهای سنگی

تعاریف عمومی سنگ ساختمانی برای دیوار سنگی

به طور کلی در ساخت دیوارها و بناهای سنگی، بسته به کاربرد دیوار اعم از باریر یا غیر باریر و همچنین بسته به نوع نمای و استحکام یا دیگر خصوصیات و ویژگی های آن، انواع سنگ ساختمانی با ویژگی ها و مشخصات خاصی مورد استفاده قرار می گیرند. بدیهی است استفاده از شکل طبیعی سنگ ها منجر به تولید بناهایی معمولی و اغلب بدون مشخصات فنی می شود و از در کاهش هزینه ها و زمان ساخت نقش عمده ای ایفا می کند.

ولی ساخت بناهایی با ویژگی های خاص و مشخصات فنی از قبل تعیین شده، نیازمند استفاده از مصالح و سنگ هایی با اشکال خاص است که این نیز به نوبه خود منجر به افزایش هزینه و زمان ساخت شده و نیروی کار متخصص در این زمینه را می طلبد. انواع سنگ های ساختمانی را می توان به این صورت طبقه بندی کرد. کاربرد انواع مختلف سنگ ها در انواع دیوارهای سنگی و نماهای دیوارهای سنگی آورده شده است.

سنگ ساختمانی رودخانه ای

این سنگ ها در جریان غلتیدن در مسیر رودخانه و برخورد با یکدیگر و بر اثر عمل فرسایش آب بر روی آنها، گوشه های تیز و لبه دارشان ساییده شده و سطح آنها به صورت تقریبا صیقلی در آمده است.

سنگ ساختمانی قلوه رودخانه ای

این سنگ، سنگ رودخانه ای است که حداقل قطر آن از 5 سانتی متر بیشتر است. کوچک ترین اندازه سنگ قلوه که در دیوارسازی سنگی مصرف می شود، 15 سانتی متر است. قلوه سنگ های با قطر کوچک تر از 15 سانتیمتر می توانند به عنوان سنگ های پرکننده در میان دیوار مصرف شوند.

سنگ ساختمانی کوهی

این سنگ ها بیشتر لبه تیزند و مستقیماً از معدن سنگ و رگه کوه استخراج می شوند. عملیات استخراج به شیوه های گوناگونی مانند استفاده از مواد سوزا (منفجره)، پتک و قلم های بزرگ یا چکش های ضربه ای (پیکور)، انجام می گیرد. سنگ هایی را که بدین شیوه ها از معدن استخراج می شوند اگر دارای حجم بزرگی باشند، اصطلاحا سنگ قله (Coupe) می نامند. چنین سنگ هایی را بنا به سفارش خریدار، در معدن یا در کارگاه ساختمانی به اندازه های لازم قواره می کنند.

سنگ ساختمانی لاشه

این سنگ ها در حین استخراج، یا در پی مراحل مختلف قواره کردن سنگ ها، به دست می آیند. سنگ های لاشه شکل خاصی نداشته و دارای سطوح مشخصی نیستند، و همان گونه که از معدن به دست آمده اند، بدون هیچ گونه حک و اصلاح، به کارگاه ساختمانی منتقل می شوند. بنا به تعریف استفاده از سنگ لاشه، بدون اینکه گوشه های تیز و لبه دار آن گرفته شود، در دیوارسازی سنگی مجاز نیست مگر با قطر کمتر از 15 سانتی متر که آن هم فقط به عنوان سنگ های پر کننده در میان دیوار استفاده می شود.

سنگ ساختمانی قواره Moellon Brut

هنگامی که گوشه های تیز و برنده سنگ لاشه را با چکش یا پتک بگیرند و گوشه های آن تقریباً منظم شود سنگ به دست آمده سنگ قواره نامیده می شود، کوچک ترین اندازه سنگ قواره 15 سانتیمتر است.

سنگ ساختمانی بادبر یا رگه ای Moellon

این نوع سنگ سنگی است که در هنگام استخراج از معدن، به کمک پتک، آن را به صورت تقریبی مکعب مستطیل در می آورند و سپس در کارگاه، سطح نمای آن را حدودا به صورت چهار گوش (مربع یا مستطیل) شکل می دهند. اصطلاحاً به این سنگ ها مالون نیز گفته می شود. این کار، برای برداشتن درزهای افقی و قائم در دیوارهای رجدار و به رج برده شده و همچنین برای نظم کشیدن به نمای دیوار انجام می گیرد. ریشه سنگ، از طرف نما به طرف دم سنگ، با استفاده از پتک کمی لاغرتر می شود تا عمل کنار هم قرار دادن سنگ ها به راحتی صورت گیرد. حداقل عرض و ارتفاع سنگ بادبر به ترتیب 20 و 15 سانتیمتر و اندازه بار سنگ حداکثر 4 سانتیمتر است.

سنگ ساختمانی سرتراش یا رگه ای کلنگی Moellon Tetue

اگر سطوح قائم (جانبی) و سطوح افقی (ملات خور بالایی و پایینی) سنگ بادبر را در مجاورت نما، به منظور داشتن درزهای ظریف تر در نمای دیوار، با کمک کلنگ ویژه، دست تراش کنند، آن را سنگ سرتراش می نامند. اندازه قسمت های تراش خورده از طرف نمای سنگ به طرف دم سنگ، حداقل 8 سانتیمتر برای سطوح جانبی و حداقل 12 سانتیمتر برای سطوح بالایی و پایینی (ملات خور) سنگ است. بقیه ریشه سنگ (دم) نیز با استفاده از چکش یا پتک، کمی لاغرتر می شود تا عمل کنار هم قرار دادن سنگ ها به راحتی صورت گیرد.

سنگ ساختمانی سرتراش گونیا شده

این سنگ، سنگ سرتراشی است که سطح نمای آن کاملا به صورت مربع یا مستطیل در آورده شده (با زوایای 90 درجه) و تراش سطوح جانبی و بالایی و پایینی آن، با کمک قلم و چکش به نحوی انجام می گیرد که حالت و حجم سر سنگ (به تبعیت از سطح نمای سنگ) به صورت مکعب یا مکعب مستطیل حفظ می شود. معمولاً چنین سنگی را به صورت نما سرخود باقی نمی گذارند بلکه نمای آن را تیشه داری کرده و به آن شکل های گوناگون می دهند.

سنگ ساختمانی بادکوبه ای Moellon Pique

این سنگ، سنگ تراشی است که بنا به سفارش، دور تا دور سطح نمای آن را به عرض یک و نیم تا سه سانتیمتر، با قلم تراش می دهند (چفت)، و بقیه سطح نمای سنگ را که می تواند برجسته تر از قسمت قلم تراش شده دور سنگ باشد، تیشه داری می کنند. حداکثر مجاز این برجستگی (بارسنگ)، 4 سانتیمتر خواهد بود. به چنین سنگی، علاوه بر بادکوبه ای، سنگ رگه ای کلنگیِ لبه فتیله ای نیز می گویند.

سنگ ساختمانی مکعبی

این سنگ، سنگ مکعب یا مکعب مستطیل شکلی است که تمام وجوه آن تقریباً به صورت چهارگوش درآورده شده است.

سنگ ساختمانی تمام تراش Moellon Dappareil

اگر سطوح قائم (جانبی) و سطوح افقی (بالایی و پایینی) سنگ را، از سطح نما تا انتهای ریشه، دست تراش کنند، به این سنگ، سنگ تمام تراش می گویند. معمولاً این سنگ در مواردی که بیشتر از یک سطح نمای سنگ مورد نیاز است، به کار برده می شود. نماهای این سنگ را می توان دست تراش کره یا با ابزارهای گوناگون شکل های مختلفی به آن داد. زوایای سنگ می تواند کاملا گونیا باشد که در این صورت، برش سنگ با اره انجام می شود.

سنگ ساختمانی چند وجهی نامنظم

این سنگ، سنگی است که نمای آن به صورت چندوجهی نامنظم بوده و هر یک از زوایای آن حداقل 90 درجه است. نمای سنگ، بیشتر به صورت پنج ضلعی و شش ضلعی در آورده می شود. ریشه این سنگ از طرف نما به طرف دم، کمی لاغرتر می شود تا عمل کنار هم قرار دادن سنگ ها راحت تر صورت گیرد. حداقل اندازه ریشه این سنگ، 25 سانتی متر است. اندازه هر ضلع، در سطح نمای سنگ های چندوجهی نباید کمتر از 10 سانتیمتر و بیشتر از اندازه ریشه سنگ باشد. سنگ چندوجهی نامنظم نباید بارسنگی بیشتر از 4 سانتیمتر داشته باشد.

سنگ ساختمانی چندوجهی نامنظم سرتراش Moellon Mosaique

این سنگ، سنگ چندوجهی نامنظمی است با این تفاوت ها که:

اولاً دور تا دور سر سنگ در تمام وجوه (از طرف نما به طرف دم) به اندازه حداقل 10 سانتیمتر دست تراش می شود.ثانیاً اندازه بزرگ ترین لبه (ضلع) سطح نمای هر سنگ نباید از 2 برابر اندازه کوچک ترین ضلع بزرگ تر شود.ثالثاً بارسنگ مناسب برای نماکاری این سنگ ها حداکثر 2 سانتیمتر است.

سنگ ساختمانی لایه لایه (تخته ای)

این سنگ، همان گونه که از نامش پیداست، سنگی است که در معدن و در بستر طبیعی خود به صورت لایه لایه پیدا و استخراج می شود و اصطلاحاً به آن سنگ تخته ای می گویند. این سنگ ها به دلیل لایه لایه بودن، از استحکام چندانی برخوردار نیستند. اندازه های آنها بستگی به ضخامت لایه ها و همچنین تخته های استخراج شده آنها دارند. حداقل کلفتی قابل قبول این سنگ ها برای دیوار های سنگی، 8 سانتیمتر است.