معرفی آهک و کاربرد آن در عمران

کاربردهای مستقیم و غیر مستقیم آهک:
در صنعت ساختمان سازی مصالح کلسیم دار مخصوصا کربنات های کلسیم که سنگ های آهکی جزء آن هاست به صورت های گوناگون مصرف می شود.

از جمله به صورت سنگ های ساختمانی مانند سنگ های تراورتن، مرمریت و غیره برای فرش کف، نما و پله مصرف می شود و یا به صورت اکسید کلسیم CaO که به آن آهک زنده می گویند.

که به عنوان ماده چسبنده ملات در ساختمان سازی از آن استفاده می شود. ولی با توجه به اینکه آهک زنده میل ترکیب شدیدی با فلزات دارد و در آن ها خوردگی ایجاد کرده و موجب پوسیدگی زودرس آن ها می شود.

لذا با آمدن سیمان دیگر از آهک به عنوان ملات برای احداث ساختمان ها استفاده نمی شود. ولی در راه سازی استفاده زیادی از آن می شود.

از مصارف غیر مستقیم آهک در صنایع مختلف می توان از صنعت سیمان پزی که آهک یکی از مواد اصلی آن است، صنعت چینی سازی، شیشه سازی، ذوب آهن، صنایع غذایی، صنایع شیمیایی، کاغذسازی، چرم سازی، کشاورزی و تهیه آجر ماسه آهکی و غیره نام برد.

معرفی سنگ آهک:
سنگ آهک یا کربنات کلسیم سنگی است رسوبی از خانواده سنگ های غیر آواری شیمیایی که در طبیعت به وفور یافت می شود.

سنگ آهک اگر خالص باشد رنگ آن سفید است و اگر با مواد دیگری همراه باشد، به رنگ های مختلف دیده می شود.

مثلا با اکسیدهای مختلف آهن به رنگ های قهوه ای، زرد و یا سرخ در می آید و اگر با کربن همراه باشد، به سنگ های آبی و سیاه و خاکستری در می آید.

اگر سنگ آهک با کربنات منیزیم همراه باشد به آن سنگ آهک دولومیتی می گویند. سنگ آهک مرجانی از ته نشین شدن پوسته جانوران دریایی تشکیل می شود.

اگر معدنی از سنگ آهک دارای 90 درصد سنگ آهگک باشد، به آن معدن پر مایه و اگر کمتر از 75 درصد سنگ آهک داشته باشد به آن معدن با عیار پایین (کم مایه) می گویند.

همه انواع سنگ های آهکی قابل استفاده برای آهک پزی نمی باشند. فقط سنگ های آهک ته نشینی (رسوبی) دریاها، سنگ آهک مرجانی، سنگ آهک دولومیتی و گل آهک (مخلوط خاک رس و سنگ آهک) برای این کار استفاده می گردند.

هر چقدر سنگ آهک انتخاب شده دارای عیار بیشتری باشد، آهک به دست آمده بعد از پختن آن مرغوب تر است.

روش های مختلف هیدراته کردن آهک زنده:
در موقعی که می خواهیم آهک را در مجاورت آب قرار دهیم تا هیدرات کلسیم به دست آید، باید طوری عمل نماییم تا کلیه ذرات آهک در مجاورت آب قرار گیرد.

به طوری که در آهک آب دیده کوچک ترین ذره ای از آهک زنده باقی نماند زیرا در غیر این صورت این ذرات در ملات و یا پس از مصرف آن در مجاور با آب شکفته شده و به صورت آلونک در سازه ظاهر می گردد.

برای آنکه کلیه ذرات آهک هیدراته بشود از قدیم روش های متفاوتی در ایران متداول بود که ذیلا چند نمونه آن را به طور مختصر شرح می دهیم:

• 1 - تنگ گذاشتن آهک.
• 2 - روش خشک.
• 3 - روش تر.
• 4 - هیدراته کردن آهک تحت فشار.

مصرف آهک در راهسازی:
در مسیر راه احداثی در زمین هایی که جنش خاک خوب نبوده و احتیاج به اصلاح داشته باشند با وسایل مختلف از جمله آهک می توان نسبت به اصلاح بستر طبیعی راه اقدام نمود.

بدین طریق که آهک را به شکل دوغاب در آورده و با خاک محل اگر دانه بندی خوب باشد و به مقدار کافی خاک رس داشته باشد، مخلوط نموده و مخلوط حاصل را با آب مخلوط کرده تا شفته بشود و شفته حاصل را در بستر راه می خوابانند.

بعد از چند روز که تقریبا آب شفته جمع شد و روی آن ترک ایجاد شد، آن را با تخماق و یا سایر ماشین آلات مکانیکی می کوبند تا به حداکثر تراکم خود برسد آن گاه روی آن را غلطک می زنند.

بستر طبیعی راه که به این طریق اصلاح می شود بسیار قابل اطمینان است.

زیرا آب از پائین در آن نفوذ نمی کند و همچنین آب های کناره راه هم در آن نفوذ نکرده و بستر راه را نمی شوید و گیاهان خودرو که در طول راه به علت آب و هواهای مختلفی که راه از آن ها عبور می نماید.

به طور وفور یافت می شود در بستر طبیعی را که با آهک تحکیم شده است نمی روید و موجب متلاشی شدن بستر راه نمی شود.

ضمنا بعد از چند روز حداکثر یک هفته این بستر قابل بارگذاری بوده و ادامه عملیات راهسازی را اجازه می دهد و در حدود 4 یا 5 کیلوگرم بر سانتی متر مربع بار را تحمل می کند.

با گذشت زمان حداکثر تا 45 روز به 80 درصد مقاومت ماکزیمم خود می رسد و می تواند حدود 60 تا 70 کیلوگرم بر سانتی متر مربع بار فشاری و حدود 20 کیلوگرم بر سانتی متر مربع بار کششی را تحمل نماید که در نتیجه به مقدار قابل ملاحظه ای از نشست بسته راه جلوگیری می نماید.

حمل و نقل و انبار کردن آهک:
آهک شکفته را می توان انبار کرد و حمل و نقل آن آسان تر است و در انبار از فعالیت آن کسر نمی شود.

ولی آهک زنده به سرعت از هوا رطوبت می گیرد و گرمایی ایجاد می کند که ممکن است باعث آتش سوزی شود.

برای همین باید آن را در جای خشک نگهداری نموده و از نفوذ هوا، رطوبت و یا آب در آن جلوگیری به عمل آورد.