تولید و تجارت جهانی فولاد

در حالی که متوسط رشد سالیانه تولید جهانی فولاد طی سال های 60-1950، 9/5 درصد، و این روند طی سال های 70-1960 نیز ادامه یافت، رشد مزبور طی سال های 80-1971 از شتاب کمتری برخوردار گردید و به 2 درصد کاهش یافت.

اما رشد مزبور طی دوره 90-1980 از شتاب کمتری برخوردار بوده و به 0.82 درصد در سال کاهش یافته است.

از سال 1979 به بعد به دلیل شروع بحران اقتصادی، تولید جهانی فولاد کاهش یافت که می توان سال 1982 را بحرانی ترین سال صنعت فولاد در جهان دانست که تولید جهانی فولاد در این سال حدود 645.6 میلیون تن بود که کمترین میزان تولید از سال 1975 به بعد محسوب می گردد.

به طوری که 5.6 درصد از مجموع تولید در این سال صورت گرفته است که کمترین درصد در این دوره محسوب می شود.

معهذا با وجود همه مشکلات، در این سال بر تعداد کشورهای تولیدکننده آهن آلات افزوده شد آن هم در کشورهای در حال توسعه و توسل به سیاست های حمایتی نیز موازی با توسعه ظرفیت فولادسازی پیش رفت ولی در اروپا، آمریکای شمالی، ژاپن، استرالیا و … سیاست های حمایتی و کاهش ظرفیت فولادسازی با هم توام گردید.

بیشترین کاهش تولید در این سال به دلیل کاهش و افت تولید در کشورهای پیشرفته سرمایه داری (صنعتی) بوده است.

روند سالانه تغییرات نرخ رشد/کاهش تولید جهانی فولاد خام (از سال 2006 تا سال 2015):
گرچه برای صنعت فولاد، سال های بحرانی مانند 1982 خیلی زود تکرار نمی شود. ولی سال 1983 نیز از لحاظ مسائل و مشکلات مربوط تفاوت چندانی با سال 1982 نداشت.

بهبود وضعیت صنعت آهن آلات در سال 1983 در مقایسه با وضعیت بحرانی در سال 1982 در قالب یک افزایش 2.8 درصدی در میزان تولید جهانی فولاد از 645 میلیون تن به 663 میلیون تن قابل توجه است و روند صعودی تولید آهن آلات تا سال 1989 ادامه یافت.

در سال 1986 کاهش تقاضا برای انواع لوله فولادی و کاهش میزان صادرات فرآورده های تولیدی از جمله عوامل عمده کاهش میزان تولید به ویژه تولید فولاد در کشورهای پیشرفته صنعتی بوده است.

این امر نیز خود نتیجه کاهش سطح قیمت نفت، تشدید رقابت بین المللی، به دلیل کاهش میزان واردات کشورهای تولیدکننده نفت و پاره ای از بازارها سنتی وارد کننده، تعدیل مجدد نسبت به کاهش ارزش برابری دلار و ارزهای وابسته بدان بود.

در سال 1986 مشکل اصلی مازاد قابل توجه ظرفیت فولادسازی جهان همچنان موجب شد که دست اندرکاران تولید فولاد، در مورد سالم سازی صنعت فولاد دست بر مبارزه ای همه جانبه بزنند، لکن شدت رقابت منجر به کاهش سطح قیمت ها در بازارهای عمده آهن آلات جهان گردید.

نهایتا موجب لطمات جبران ناپذیری شد و موجب از بین رفتن دستاوردهای حاصله سال 1985 شد. کمیته فولاد " کمیسیون اقتصادی سازمان ملل برای اروپا" متذکر می گردد که گرچه 1986، سال عدم تحرک بود.

اما این بدین معنی نیست که صنعت فولاد در این سال دچار رکود شده، مقابل تغییرات ساختاری مهمی روی داد و در امر بهبود کیفیت فرآورده های فولاد - خاصه فرآورده های سبک تر و آن دسته از فرآورده هایی که ارزش افزوده بیشتری تولید می کنند - پیشرفت هایی حاصل گردید.

حجم تولید جهانی فولاد (از سال 1950 تا سال 2015):
میزان تولیدی در این سال 6.1 درصد از کل تولید می باشد که مطابق سال های 81 و 84 می باشد و 0.5 درصد بیشتر از درصدی تولید فولاد سال 1982 می باشد که بیانگر اهمیت بحران سال 82 نسبت به 81 می باشد.

طی سال های 89-1986 تولید جهانی فولاد با بهبودی نسبی توام نشده در سال 1988 افزایش سریع یافت و در سال 1989 به رقم قابل ملاحظه در تاریخ فولاد دنیا، یعنی 786 میلیون تن رسید.

به طوری که می توان سال 89 را سال شکوفایی صنعت فولاد در طول دهه 80 دانست و نیز 6.8 درصد از مجموع تولید در سال اتفاق افتاده است که بیشترین سهم تولیدی در این دوره است.

ولی میزان رشد تولید فولاد در این سال های 89-1986 روند رشد یابنده نداشته است.

اغلب صنایع آهن آلات پس از اشغال کویت توسط عراق با یک دوره نزولی روبرو بوده اند. صنایع دفاعی با توجه به نیاز آن ها به دامنه وسیع مواد مختلف به ویژه مواد جدید نیاز بیشتری به فولاد پیدا نکردند.

با وجود حمایت موقت از صنایع دفاعی که در نتیجه بحران خلیج فارس صورت گرفته بود تولید چشمگیری به وجود نیامد و تأثیر زیادی بر جریان داد و ستد بازار جهانی و سرمایه گذاری جهانی و در نتیجه تولید فولاد در جهان نگذاشت.

لذا از سال 1990 شاهد شروع بحران اقتصادی در دنیا شدیم. که با شروع بحران یک بار دیگر تولید فولاد رو به کاهش گذاشت.

دلایل عمده این بحران در صنعت فولاد را می توان بحران خلیج فارس، فروپاشی شوروی سابق، افزایش قیمت نفت و … دانست.

سهم مناطق مختلف جهان از تولید فولاد در سال های 2005 (چپ) و سال 2015 (راست):
با سپری شدن دوران بحران سال های نخست دهه 90 با افزایش تولید در کشورهای عمده تولیدکننده آهن آلات و نیز با ظهور کشورهای جدید در زمره تولیدکنندگان افق رشدی در این صنعت پدیدار شده و روند آرام رشد قیمت ها نیز در محصولات فولادی مبین این واقعیت است.

که با تحولات اخیر در زمینه های رشد و توسعه یافتگی برخی از کشورهای آسیای جنوب شرقی، فروپاشی شوروی سابق و استقلال جمهوری های تازه در این کشور، زلزله اخیر شهر کوبه در ژاپن و سایر عوامل تأثیرگذار بر فولاد از قبیل بحران جهانی ذخایر سنگ آهن، بحران قراضه فولادی در جهان، سرمایه گذاری اندک و بازده بالا بازار جهانی از این پس با افزایش تقاضا مواجه بوده و این خود منجر به افزایش بیشتر قیمت ها می گردد و بنابراین تولید افزایش می یابد.