اسانس ها روغن های فراری هستند که خواص درمانی بالایی داشته و از گیاهان دارویی معطر و گل ها گرفته می شوند. اسانس در بخش های مختلف گیاهان از جمله برگ، ساقه، ریشه و جوانه یافت می شود و علت بویی که با استشمام گیاهان معطر حس می شود وجود اسانس در آنهاست. به دلیل اینکه اسانس ها حالت فرار دارند نباید در معرض نور مستقیم خورشید قرار گیرند؛ چرا که سریعاً تبخیر می شوند.
اسانس ها در ابتدا کاملاً بی رنگ هستند ولی با قرار گرفتن در برابر نور مستقیم خورشید رزینی و اکسیده شده و رنگشان تیره می گردد، لذا بهتر است اسانس ها را در ظروف سربسته و مات قرار داد تا خورشید از ظرف عبور نکند و نیز محل نگهداری آنها باید خشک و خنک باشد. ما در این مقاله در مورد روش تولید اسانس نوع دوم و اول توضیح می دهیم.در گذشته تولید اسانس با دستگاه های معمولی صورت می گرفت و مدت زمان زیادی جهت تولید اسانس صرف می شد.
امروزه دستگاه های اسانس گیر توسط شرکت صنعتی بازرگانی هیمورا در مدل های مختلف وارد بازار شده که کار کاربر را آسان نموده اند و اسانس گیر نوع اول و دوم از این دسته می باشند. اسانس اول پایداری بالایی دارد ولی طعم و عطر لازم را ندارد. این در حالیست که اسانس نوع دوم قاعده ای برعکس دارد، یعنی بسیار معطر بوده و ماندگاری آن نسبت به اسانس نوع اول کمتر است و در تولید اسانس دوم عملیات اسانس گیری تا جایی ادامه می یابد که تمامی رایحه و اسانس موجود در گیاه خارج شده و تنها مایع باقیمانده آب مقطر باشد.
تاریخچه تولید اسانس گیاه
تولید اسانس به گذشته ای دور بر می گردد و با توجه به اینکه خاصیت درمانی بالایی دارد در گذشته نیز استفاده از آن بسیار رایج بود. تولید اسانس اولین بار توسط پزشک ایرانی به نام ابن سینا اختراع شد و این پزشک نخست رایحه و عطر گل ها را با روش تقطیر از آنها جدا می کرد که به مرور روش تقطیر گسترش یافت و امروزه با روش های مختلف رایحه و عطر موجود در گل و گیاهان گرفته می شود.
در تمدن باستان اسانس را همانند عطرهای خوش بو می دانستند و به دلیل اینکه بسیار کمیاب بود با قیمت بسیار بالایی به فروش می رسید بگونه ای که عطر طبیعی فقط به واسطه طب سنتی قابل استحصال بود. امروزه تولید اسانس دوم و اول جایگاه والایی در صنایع غذایی، صنایع دارویی، صنایع تولید لوازم آرایشی و بهداشتی، عطرسازی ها و عطاری ها دارد و در طب سنتی جهت درمان بسیاری از بیماری ها و به عنوان آرام بخش به بیماران تجویز می شود.
در گذشته از رایحه درمانی جهت زیبایی و مراقبت از پوست استفاده می شد، بگونه ای که پزشک مصری به مراجعه کنندگان توصیه می کرد تا از روغن های معطر جهت ماساژ بدن استفاده کنند. رومی ها نیز از این قاعده مستثنی نبودند و اسانس های روغنی را جهت تسکین بسیاری از دردها استفاده می کردند و نیز در حین استحمام از روغن های معطر جهت ماساژ بدن استفاده می نمودند.
از چه گیاهانی می توان جهت تولید اسانس دوم و اول استفاده کرد؟
همانطور که ذکر شد امروزه تولید اسانس دوم و اول در صنایع بسیار رایج است. تولید کنندگان می توانند از انواع گیاهان دارویی معطر و گل ها از جمله اسانس زعفران، اسانس وانیل، اسانس عسل، اسانس گل رز، اسانس گل محمدی، اسانس وانیل، اسانس اسطوخودوس و … که بسیار نادرند اسانس تهیه کنند و نیز امکان اسانس گیری از میوه ها نیز وجود دارد که سیب و پرتغال از این دسته می باشند.
تعریف کلی اسانس
اسانس ها به دو دسته خوراکی و غیرخوراکی تقسیم شده اند که نوع خوراکی در صنایع غذایی و … استفاده می شود، ولی نوع غیرخوراکی مخصوص تولید عطر، انواع خوشبوکننده، شمع و … است. بدین ترتیب طبیعتاً مواد تشکیل دهنده آنها نیز متفاوت خواهد بود. در حالت کلی باید گفت اسانس ماده ای فرار است که طی یک عملیات فیزیکی از گیاه بو دهنده جدا می شود و دارای ترکیبات معطری است که در بسیاری از گیاهان وجود دارد. به بیانی دیگر باید گفت اسانس ها ترکیبی از مواد متعدد با ترکیبات شیمیایی بوده که عطر و بوی بسیار قوی دارند، به همین دلیل به آنها عطر مایه نیز گفته می شود.
اسانس موجود در گیاهان دارویی و معطر بسیار ارزشمند بوده و می توان از آنها به صورت روغن های اساسی و روغن های اثیری استفاده کرد؛ چرا که حاوی مقدار زیادی رایحه معطر گیاه بوده و این عامل سبب شده در بین روغن های اساسی قرار گیرند. اسانس گیاهان با روش های تقطیر به راحتی قابل استخراج است و اسانس جدا شده از بخش های مختلف گیاه، ممکن است از لحاظ خواص شیمیایی، فیزیکی و بو با هم متفاوت بوده و دارای ترکیبات مختلفی باشند، بنابراین بهتر است ساقه های گیاه و … به صورت مجزا اسانس گیری شوند.
چه عواملی در کیفیت اسانس های گیاهی تأثیرگذار است؟
با توجه به اینکه مواد تشکیل دهنده اسانس های گیاهی برحسب موقعیت های مختلف تغییر می کند نمی توان به طور قطعی در مورد مواد موجود در اسانس یک نوع گیاه بدون در نظر گرفتن شرایط نظر داد. اسانس ها با متابولیسم، بیوسنتز و سایر فعالیت های بیولوژیکی گیاه ارتباط مستقیمی دارند و به موقعیت منطقه ای محیط زیست گیاه بستگی دارند که شرایط آب و هوایی، موقعیت خورشیدی و نژاد نوع گیاه از این دسته می باشد. تولید اسانس دوم با دستگاه اسانس گیر نوع دوم هیمورا به راحتی قابل استحصال است.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
