تجهیزات مورد استفاده برای میکروب زدایی شیر در سه دسته جای می گیرند که مطابق با روش پاستوریزاسیون انتخاب می شوند. کارکرد پاستوریزاتورها همانند بوده و عمده تفاوت آنها در مقدار دما و زمان است. این دستگاه ها شامل موارد زیر است:
ساختار این تجهیزات از سه بخش کلی ساخته شده که شامل بخش گرمایشی، قسمت نگهدارنده و بخش سرمایشی می باشد. سیستم های گرمایشی می توانند از نوع پکیج، دیگ بخار بوده که به صورت غیرمستقیم موجب گرم شدن و بالا رفتن دمای شیر می شوند. سیستم سرمایشی که در واحدهای صنعتی کاربرد فراوانی دارد می تواند از نوع کولینگ تاور (برج خنک کننده) یا چیلرهای صنعتی باشد. قسمت نگهدارنده که همان مخزن، لوله یا صفحات می باشد شیر را برای مدت زمان خاص نگه داشته تا دمای لازم را دریافت کند.
چگونگی کارکرد پاستوریزاتور های مورد استفاده برای شیر
دستگاه های پاستوریزاتور در مدل ها و ظرفیت های متنوع ساخته شده اند. هدف از کاربرد این تجهیزات سالم سازی و بالا بردن کیفیت شیرهای تولید شده از دامداری ها و آماده نمودن آنها برای مصرف عموم می باشد. این دستگاه ها عملکردی مشابه داشته و در بخش های مختلف تولید شیر و فرآورده های لبنی مورد استفاده قرار می گیرند.
کارکرد پاستوریزاتورها به این شکل است که شیر دریافتی از دامداری ها و مراکز جمع آوری شیر را جهت پخت و پاستوریزه شدن وارد دستگاه می کنند. البته این عمل به کمک پمپ های مخصوص شیر انجام می شود.شیر خام بعد از عبور از یک فیلتر به داخل بخش نگهدارنده پاستوریزاتور وارد می شود. در این قسمت شیر به صورت غیرمستقیم تحت حرارت قرار گرفته و گرم می شود.
میزان گرما و مدت زمان ماندن شیر در این دما بسته به روش کاربردی برای پاستوریزاسیون دارد. بعد از گرمایش شیر و پاک سازی آن اکنون به کمک سیستم سرمایشی عمل خنک سازی و سرد کردن شیر انجام می شود. شیر پاستوریزه شده بعد از اتمام عملیات تحت فرآیند هموژناسیون قرار می دهند تا ترکیب شیر به صورت یکسان و همگن درآید.