کوپلیمر، پلیمری است که از 2 نوع مونومر یا بیشتر ساخته شده است. به فرایندی که در آن کوپلیمر تشکیل می شود نیز کوپلیمریزاسیون گویند. کوپلیمر به منظور اصلاح بعضی خواص یک پلاستیک خاص صورت می گیرد و درمقابل هموپلیمر قرار دارد که تنها از یک نوع مونومر تشکیل شده است.
انواع کوپلیمر ها
کوپلیمرها بر اساس ساختارشان تقسیم بندی می شوند و به دو شکل خطی و شاخه ای موجود هستند. مهم ترین انواع کوپلیمر های خطی، تناوبی، دسته ای، رندوم و پیوندی می باشند.
کوپلیمر دسته ای block
زمانی که واحد های تکرار شونده بیش از یک نوع هموپلیمر توسط پیوندهای کوالانسی به هم متصل شوند، تشکیل یک کوپلیمر دسته ای یا بلاک را می دهند. ساختار این نوع کوپلیمر ها را در زیر مشاهده می کنید. مهم ترین کوپلیمر دسته ای ABS می باشد. اخیراً استفاده از روش های پلیمریزاسیون کاتیونی زنده و پلیمریزاسیون رادیکالی زنده برای تهیه کوپلیمرهای دسته ای توسعه یافته است.
کوپلیمرهای دسته ای از نظر تجاری بسیار حائز اهمیت هستند. این دسته از پلیمرها در سیستم های دارورسانی، الاستومرهای ترموپلاستیک، چسب های هات ملت حساس به فشار، و اخیراً درزمینهٔ نانو کاربرد دارند. لذا کاربرد کوپلیمر در زمینه های بسیاری مورد توجه است.
کوپلیمر رندوم Random
اگر مونومرها در ساختار زنجیره های پلیمری به صورت رندوم و بدون ترتیب خاصی قرار بگیرند، تشکیل کوپلیمر رندوم را می دهند. این پلیمرها اکثرا توسط روش رادیکال آزاد تولید می شوند. مهم ترین مثال آن کوپلیمر استایرن بوتادین رابر SBR می باشد.
کوپلیمر تناوبی Alternative
وقتی مونومرهای تشکیل دهنده زنجیر پلیمر به صورت یک در میان تکرار شوند تشکیل کوپلیمر تناوبی را می دهند. نایلون 66 مثالی برای این نوع کوپلیمر هاست.
کوپلیمر پلی پروپیلن تصادفی PP-R
از پلیمریزاسیون اتن و پروپن تولید می شود و مقدار اتن معمولا تا حداکثر 6 درصد جرمی استفاده می شود. علت نامگذاری کوپلیمر رندوم این است که ترتیب قرارگیری پروپن و اتن به شکل تصادفی و بی قاعده است. این نوع کوپلیمر پلی پروپیلن منعطف تر و از لحاظ خواص نوری شفاف ترمی باشند و به همین دلیل در محصولاتی که ظاهری عالی نیاز دارند از این PP-R استفاده می گردد. از مهم ترین کاربردهای کوپلیمر پلی پروپیلن در لوله و اتصالات آبرسانی می باشد.
کوپلیمر پلی پروپین دسته ای PP-B
در این نوع کوپلیمر نیز اتن استفاده شده و معمولا مقدار آن از اتن موجود در PP-R بیش تر است و حدود 5 الی 15 درصد از آن استفاده می شود. مونومر ها به صورت دسته ای در زنجیره اصلی قرار می گیرند. این نظم قرارگیری باعث می شود تا پلی پروپیلن حاصله سخت تر شده و شکنندگی کم تری نسبت به نوع PP-R داشته باشد به همین دلیل در صنایعی که نیاز به استحکام بالا دارد استفاده می شوند. این نوع کوپلیمر پلی پروپیلن نیز البته در مقادیر کمتر در لوله و اتصالات آبرسانی مورد استفاده قرار می گیرد.