ارزیابی و یا پیشنهاد یک سیستم ساختمانی برای یک پروژه معین بر اساس میزان تحقق معیارهای مورد نظر و پاسخ گویی آن سیستم به نیازها و یا تامین ویژگی هایی که از پروژه انتظار می رود، صورت می گیرد.
این معیارها، نیازها و ویژگی ها را می توان در پنج دسته کلی طبقه بندی کرد و رفتار هر سیستم ساختمانی را در پاسخ گویی مناسب به هر دسته به طور جداگانه و به صورت دقیق سنجید.
در مرحله مقایسه، ارزیابی و انتخاب فناوری ساختمانی مناسب برای یک طرح، می توان در یک فرایند منطقی به مقایسه فناوری های ساختمانی ممکن و یا پیشنهاد شده در پروژه پرداخت و گزینه مناسب اعم از بتنی یا فولاد را برگزید.
معیارهای موثر در فرایند مقایسه، ارزیابی و انتخاب فناوری های ساختمانی:
پنج گروه اصلی نیازها، معیارها و محدودیت های مطرح در هر پروژه را می توان به شرح زیر تقسیم بندی نمود.
نیازهای عملکردی معماری:
هر طرح معماری براساس فراهم آوردن فضای مناسب برای انجام مجموعه ای از فعالیت ها شکل می گیرد.
سیستم ساختمانی که برای هر طرح پیشنهاد می شود، باید برای تحقق اهداف طرح به کار گرفته شود.
نیازهای عملکردی یک طرح می تواند شامل موارد زیر باشد:
الزامات سازه ای:
سیستم ساختمانی فولاد یا بتنی مورد نظر باید در برابر بارهای قائم و افقی وارد بر ساختمان مقاومت کرده و براساس عملکرد و درجه اهمیت ساختمان در برابر انواع بارهای وارده احتمالی پایدار بماند، یا کمترین آسیب را ببیند، تا مانع از ادامه عملکرد ساختمان نشود.
به این ترتیب می توان الزامات سازه ای هر طرح را شامل موارد زیر دانست:
معیارهای زیبایی شناسی:
اولین ساختمان های ساخته شده توسط بشر، تنها برای ایجاد یک سرپناه شکل گرفتند و از سازه آن ها تنها انتظار می رفت که بارهای ناشی از وزن یا در نهایت با برف را تحمل کنند.
اما امروزه با شکل گیری فعالیت های فرهنگی، ورزشی، تفریجی و … در زندگی بشر فضاهایی مانند موزه ها، سالن های اجتماعات، ورزشگاه ها و … ضرورت می یابند که بسته به عملکرد و اهمیتشان باید زیبا، چشم گیر، دعوت کننده و هماهنگ با معماری بومی باشند.
جدا از موضوعات و مباحث متفاوتی که در زمینه زیبایی شناسی مطرح می شود، می توان ادعا کرد که عدم صحت رفتار یک سازه می تواند نشانه نازیبایی باشد.
برای مثال طره ای که در محل اتصال به تکیه گاه ضخامت اندکی دارد؛ به روشنی ناخوشایند می نماید.
بنابراین زیبایی شناسی بسیاری از ساختمان ها را می توان در برخورد تنگاتنگ با درستی رفتار سیستم سازه ای آن ها دانست.
نیازها و محدودیت های اجرایی و ساخت:
نیازهای اجرایی و ساخت به طور عمده شامل مسائل اقتصادی است که بر پروژه تحمیل می شود و به صورت محدودیت زمان اجرا، هزینه ساخت و دسترسی به مصالح و فناوری مورد توجه قرار می گیرد.
شایان ذکر است که نیازهای اجرایی پروژه در برخی موارد رابطه ای نزدیک با نیازهای دوران بهره برداری دارد.
در برخی سیستم های ساختمانی هزینه اجرای هر متر مربع ساختمان بسیار کمتر از هزینه اجرای یک متر مربع پروژه با استفاده از سیستم های دیگر است.
اما هزینه های نگهداری آن در طی دوران بهره برداری به مراتب بیشتر از هزینه نگهداری سایر سیستم ها است.
این گروه از نیازها و محدودیت ها را می توان به شرح زیر برشمرد:
نیازهای دوران بهره برداری:
میزان پاسخ گویی یک سیستم ساختمانی به نیازهای دوران بهره برداری یک پروژه یکی از مهم ترین معیارها در مرحله مقایسه و ارزیابی سیستم های ساختمانی مختلف به شمار می رود.
در هر پروژه باید این نیازها در طول مدت زمان بهره برداری بر حسب عملکرد آن به دقت شناسایی شده و امکان پاسخ گویی سیستم مورد نظر به آن ها ارزیابی شود و در صورت لزوم تمهیدات لازم برای پاسخ گویی به این نیازها پیش بینی شود.
این نیازها را می توان به شرح زیر برشمرد:
معماران این سرزمین، با تکیه بر فرهنگ و منزلت اجتماعی مردم ایران همواره سعی کرده اند تا برای انسان ها، بستر فیزیکی مناسب و محیطی امن، آرام، پایدار و سرشار از آسایش، سازگار با طبیعت و متکی بر دانش فنی و امکانات بومی خود فراهم آورند تا انسان ها بتوانند با حداقل وابستگی به منابع تمام شدنی و کمترین صدمه به طبیعت و محیط زیست، بهتر و متعالی تر زندگی کنند.
بنابراین آنچه به عنوان جلوه معماری در هر دوره ای مشاهده می شود، از یک سو حاصل دانش فنی زمان، شرایط اقتصادی، سیاسی، جغرافیایی و محیطی جامعه و مکانی است که ساخت و ساز برای آن انجام می شود و از سوی دیگر حاصل التزام به فرهنگ و انتظارات جامعه برای حفظ و تعالی منزلت انسان است.
با تحولاتی که طی سال های اخیر با عرضه فناوری های نوین و روش های جدید ساخت ایجاد شده است و با توجه به نیاز روز افزون مسکن مناسب در جامعه، آشنایی و شناخت شیوه های ساختمانی جدید در مرحله اول و ارزیابی آن ها برای استفاده در شرایط مختلف اجتماعی، فرهنگی و اقلیمی در مرحله بعد الزامی می نماید.
طبیعتا معیارهای انتخاب و ارزیابی شیوه های ساختمانی باید مبتنی بر مبانی نظری عمیق و دیدگاه های اصیل در مورد نحوه طراحی و ساخت مسکن مناسب باشد.
ارزیابی فناوری ها و سیستم های ساختمانی و تعیین میزان کارایی و مناسب بودن این روش ها باید با توجه به معیارهای زیر صورت گیرد: