شروع تولید شیرآلات در ایران به چه سالی برمی گردد؟

به جز شواهدی که احتمال ساخت و استفاده از شیرآلات را در ایران باستان و قبل از سال 1340 شمسی نشان می دهد، سندی رسمی برای تایید این موضوع وجود ندارد. مجله صنعت آبکاری این شواهد را مورد بررسی قرار داده و با تعدادی از پیشکسوتان صنعت شیرآلات در این زمینه مصاحبه نموده است.

مهم ترینِ این شواهد، بنای باشکوه تخت جمشید و شبکه های پیشرفته آب شرب، فاضلاب، و آب نماهای آن می باشد که در ساخت آنها علاوه بر بهره گیری از دانش و تجربه مصریان باستان، یونانیان و رومیان، نوآوری هایی نیز صورت پذیرفته است که بالطبع توسط سازندگان آریایی این بنا می باشد.

همچنین در قرن های هشتم و هفتم (سده های قبل از ساخت تخت جمشید)، ریخته گران لرستانی انواع قطعات مفرغی را تولید می کردند که با توجه به ظرافت و جزئیات ارائه شده در این قطعات، کاوشگران به این نتیجه رسیده اند که ساخت ظروفی با چنین دقتی تنها از طریق ریخته گری و قالب گیری مومی امکان پذیر بوده است و در نتیجه دانش فنی موجود در آن دوره، برای ساخت انواع شیر آب جوابگو بوده است.

علاوه بر این، وجود آب انبارهای بسیار کهن در نقاط متعددی از ایران است. به عنوان نمونه در سال 1225 شمسی، آب انبار سید اسماعیل با 3 شیر آب بزرگ، در محدوده بازار فعلی تهران ساخته شده است. نمونه دیگر، خانه کلاهدوزها در یزد، ساخته شده در سال 1266 شمسی می باشد که آب مصرفی آن را 2 شیر آب تأمین می کردند.

نکته قابل توجه دیگر، ساخت اولین حمام دوشی در تهران است که به دلیل بهداشتی بودن، از حمام های طرابوزان ترکیه الگوبرداری و در سال 1298مورد بهره برداری قرار گرفت. اگرچه در ابتدا این نوع حمام ها، مقاومت حمام دارها و مردم را برانگیخت اما کم کم جای حمام های سنتی و خزینه ها را گرفتند.

تمام این موارد به ساخت انواع شیرآب قبل از سال 1340 شمسی اشاره دارد. اگرچه این مطلب که انواع شیر از روسیه و کشورهای اروپایی به ایران وارد می شده است تا حدی درست است، اما مقدار این واردات ناچیز بوده و تمام مردم توان خرید آن را نداشته اند. در نتیجه اکثر خانه ها و مکان های عمومی مجهز به شیرآلات تولید داخل بودند.در آخر، شایان ذکر است که تعدادی از پیشکسوتان صنعت در ایران شاهد تولید شیرآلات در سال های 1310 و 1320 بوده اند، گرچه نامی از این تولیدکنندگان را به خاطر ندارند.