عرض تختال یا به بیانی عرض ورق از جمله پارامترهایی است که دائما در فرآیند نورد گرم کنترل می گردد و دلیل این امر نیاز به یک تلرانس مشخص در عرض ورق خروجی از واحد نورد گرم است.
عواملی که بر عرض ورق یا تختال در حین نورد گرم تأثیر می گذارند عبارتند از:
در نورد قطعه ها با سطح مقطع مستطیل شکل مانند شمش، تختال، صفحه و ورق، کاهش در ضخامت نه تنها سبب کشیدگی و افزایش طول می گردد بلکه در شرایطی پهنای قطعه را نیز افزایش می دهد.
این افزایش پهنا به تعریض یا پخش عرض معروف است و میزان آن بستگی به ابعاد سطح مقطع و شرایط نورد از جمله درصد کاهش ضخامت، قطر غلتک، اصطکاک بین قطعه کار و غلتک، سرعت نورد، کیفیت، جنس و دمای قطعه کار دارد.
جریان فلز در جهت عرض ورق بستگی به موقعیت ذره بر روی آن دارد.
نقاط مرکزی ورق به دلیل تقارن و همچنین مقاومت ذرات کناری، تمایل به جریان در جهت نورد دارند در مقابل ذرات کناری ورق به دلیل کاهش مقاومت ذرات مجاور آن ها و همچنین نزدیک بودن مقاومت اصطکاکی در هر دو جهت طول و عرض در عین حرکت در جهت طولی؛ به جریان در جهت عرض نیز تمایل دارند که این مساله باعث وقوع پدیده تعریض می گردد.
فرآیند کاهش عرض:
یکی از فرآیندهای مهمی که در خطوط نورد گرم بر روی تختال انجام می گیرد کاهش عرض در ایستگاه اول خط نورد می باشد.
تختال موردنیاز در واحد نورد گرم توسط ماشین ریخته گری مداوم تامین شده و به صورت مستقیم یا با واسطه وارد خط نورد می شود.
وجود نیاز گسترده در بازار ورق فولادی از نظر ضخامت و عرض های متنوع باعث شده که تا آن جا که ممکن باشد ورق های تولیدی در نورد گرم دارای تنوع بالایی از نظر ضخامت و عرض باشند.
به همین دلیل تختال های مورد نیاز این واحد نیز دارای محدوده نسبتا وسیعی از عرض ( از 900 تا 2000 میلی متر) و ضخامت (از 30 تا 300 میلی متر) می باشند.
در مورد ضخامت، ایجاد و تنظیم چنین مقادیری به راحتی توسط ایستگاه های خشن کار و ایستگاه های پایانی انجام می گیرد.
ورق مورد نیاز با ضخامت معین در چند فرآیند کاهش ضخامت توسط ایستگاه های نورد افقی و براساس برنامه کاهش ضخامت از پیش تعیین شده برای هر ایستگاه تولید می گردد.
لذا نیازی به تغییر در برنامه تولید واحد ریخته گری مداوم از نظر ضخامت وجود نداشته و این واحد می تواند با ماکزیمم ظرفیت خود از نظر ضخامت فعالیت کند.
به عنوان مثال ضخامت 300 میلی متری تختال تولید شده در واحد ریخته گری مداوم با استفاده از ایستگاه های کاهش ضخامت در خط نورد گرم و با مقداری تغییر در برنامه این ایستگاه ها قابل تبدیل به بازه گسترده ای از ضخامت های ورق ( از 2 تا 20 میلی متر) می باشد.
در مورد عرض نیز نیاز به چنین قابلیتی در نورد گرم وجود دارد. این کار توسط فرآیندهای کاهش عرض که در بخش گذشته به آن اشاره شد انجام می گیرد.
با توجه به اینکه عمده این کاهش در ایستگاه اول به منظور تطبیق عرض تختال های ورودی با عرض مورد نیاز در نورد گرم اعمال می شود از این ایستگاه به عنوان رابط یا همزمان کننده دو واحد نیز نام می برند.
متاسفانه اعمال کاهش عرض های سنگین (بیش از 100 میلی متر) در این ایستگاه امکان پذیر نیست.
محدودیت های فرآیند کاهش عرض نورد عمودی:
در ایستگاه های نورد عمودی، میزان کاهش عرض قابل اعمال و در نتیجه شانس سازگار کردن عرض تختال با چهار متغیر اصلی محدود می شود.