بیماری های ماهیان پرورشی

بیماریهای ماهیان در سه گروه بیمارهای ویروسی، بیماریهای باکتریال و بیماریهای قارچی تقسیم بندی می گردد.بیماری های ویروسی: IPN:مهم ترین منبع ویروسی IPN مایع تخمدان ماهی ماده آلوده و مدفوع یا ترشحات روده ای آن در هنگام بیماری است. این بیماری باعث اپیدمی وخیمی در بین بچه ماهیان می گردد. ماهیانی که از بیماری جان سالم بدرببرند معمولاً ناقل های ویروسی هستند.

علائم بیماری شامل تاخیر در گرفتن غذا، از دست دادن تدریجی تعادل، شنای مارپیچی، نرم و برآمده شدن قسمت شکمی و لاغری، تیره شدن رنگ بدن، تجمع موکوسی روشن در محوطه روده ها، خونریزی در احشا داخلی و بافتهای چربی داخلی وبافت پانکراس، کبد و طحال معمولا بی رنگ و اگزوفتالمی چشمها در این بیماری دیده می شود. این بیماری معمولا در موسسات پرورش ماهی که از منابع آبی با درجه حرارت ثابت استفاده می کنند کمتر دیده می شود و بیشتر زمستان و پاییز و بهار در فصولی که قزل آلاها از تخم خارج می شوند و شروع به تغذیه می کنند ضرر می رساند.

سپتی سمی هموراژیک ویروسی VHS: قزل آلاها در تمام سنین به این بیماری حساسند ولی تلفات سنگین بیشتر در بین قز ل آلاهای تا 6 ماهگی ( 200گرم) مشاهده می شود. بیشترین همه گیری ها در فصول زمستان و سپس در بهار رخ می دهد. منبع اصلی ویروس قزل آلای مبتلا است و مقدار زیادی از اجرام ویروسی از مدفوع و ادرار ماهیان آلوده دفع می گردد. علائم بیماری متغیر است و کلا شامل خونریزی های وسیع در بافتهای عضلانی، کبد، و چربیهای احشاء و گناد ها و سایر اعضای بدن می باشد.

عفونت ویروسی بهاره کپور ماهیان SVC: بیماری بسیار خطرناکی است که ماهی کپور، ماهی قرمز، اردک ماهی، لای ماهی وحتی در قزل آلای رنگین کمان مشاهده می شود سابقا علت آن را باکتریهایی نظیر ایروموناس می دانستند. این بیماری در سنی دیده می شود. ماهیها معمولا در قسمت خروجی آب تجمع می یابند، تیرگی بدن، خونریزیها ی نقطه ای به خصوص در روی پوست آبشش، از دست دادن تعادل، اگزوفتالمی اسیت، مخرج و قسمت شکمی ماهی قرمز شده و در لوله گوارش خونابه جمع می شود. براثر تورم فلسها که در حالت عادی خوابیده است بلند شده و برجسته می گردد. پوست سر وپس سر سائیده می شوند. این بیماری اغلب در بهار زمانی که حرارت آب بین 20 13 درجه است افزایش می یابد. وقتی حرارت از 20 تجاوز کند بیماری فروکش می کند.

 التهاب کیسه شنا SBI: بیماری عفونی در بین کپور ماهیان است. معمولا در حرارت های نسبتا بالا بروز می کند و در 13 درجه سانتیگراد فروکش می کند. کیسه شنا تحت التهاب بسیار شدید است. این التهاب به خصوص در قسمت تحتانی بروز می کند. کیسه شنا کدر و پر خون شده و نقاط خونریزی به تدریج ظاهر شده و دیواره کیسه شنا ضخیم می گردد. لکه های قهوه ای یا سیاه بر اثر تغییر رنگ خون اغلب بر روی کیسه شنا ظاهر می گردد. ماهیان بیمار همواره به عنوان ناقل ویروس شناخته می شوند.

بیماری های باکتریال

1) فرونکلوزیس: یکی از شایع ترین بیماری های میکروبی آزاد ماهیان است. این بیماری با افزایش درجه حرارت کم شدن میزان اکسیژن محلول وجمعیت زیاد ماهیان ارتباط و همبستگی دارد. این بیماری ممکن است در هر سنی ماهیان را مبتلا سازد ولی در بین ماهیان انگشت قدی شایع تر و خطرناک تراست مهم ترین علامت این بیماری تغییرشکل طحال است که به شکل قرمز در می آید کبد بی رنگ و خونریزیهای وسیع در تمام سروز های سطحی دیده می شود.ماهی تغذیه نمی کند و خون به داخل روده هاا وارد شده زخم در پوست و ماهی پس از تیره شدن بلافاصله می میرد. کورک ها در پوست رشد می کند ولی به قسمت های تحتانی نمی رسد درشکل مزمن بیماری کورک ها با مواد نکروتیک در پوست مشاهده شده و در این شکل کورک ها به قسمت های زیرین پوست رفته و به عضلات می رسد.

2) بیماری باکتریال آبشش ها B.G.O: چندین نوع بیماری آبشش در ماهیان یافت می شود. بیماری آبششی میکروبی که در اثر آلودگی به میکسو باکتر ها یجاد می شود و بیماری آبشش تغذیه ای که در اثر کمبود اسید پانتوتنیک ایجاد می شود. بیماری آبشش هموراژیک که با ظهور اتساع های شریانی به اندازه دانه های شن در مویرگهای آبششی مشخص است و عامل آن آلودگی های شیمیایی، حشره کشها و انگلهای خونی است. برانکیو مایکوزیس بیماری آبششی است که در اثر آلودگی قارچ آبشش ایجاد می گردد. در تمام این حالات یکی از بارزترین نشانها افزایش ترشحات موکوسی توسط آبشش ها است.

3)بیماری پوسیدگی باله و دم FR.TR: عامل مستقیم آن را باکتریهای گروه ایروموناس و پزودوموناس می دانند اولین نشانه بروز خط سفیدی است که روی لبه خارجی باله ها دیده می شود که به طرف پایه باله ها در حال پیشرفت است. باظهور زخم لبه خارجی در اثر تحلیل رفتن نسوج نرم بین باله ها حالت رشته رشته پیدا می کند. این حالت در ماهیان آکواریومی و آزاد ماهیان بوفور دیده می شود. تراکم زیاد حرارت بالا و بدی تغذیه( کمبود اسید فولیک واینوزیتول) یا افزایش ویتامین A ممکن است باعث گسترش پوسیدگی باله و دم شود.

4) بیماری باکتریال کلیه B.K.D: هنگامی که درجه حرارت افزایش یابد بیماری کلیه بیشتر می تواند به عنوان یک بیماری مزمن و پنهان بروز کند. بعضی همه گیریها در پاییز و بعضی در بهار رخ می دهد مرگ ومیر تدریجی است ولی ناگهانی بالا می رود. برآمدگی حباب مانند در طول خط پهلو، برجستگی غیر گسیخته به صورت مناطق بیضی و یا دایره ای شکل در ناحیه پوست رنگ ماهی تیره شده و به گوشه حوضچه ها و یا ورودی آب پناه می برند. ماهیها در اثر بدی تغذیه نیم کور یا کور می شوند.

بیماری های قرمز روده ای ERM: این بیماری در قزل آلاهای رنگین کمان مشاهده می شود. عامل آن یرسینیا راکری است. التهاب و تخریب فکها. سقف دهان در قزل آلاها تنها مشخصات بیماری دها ن قرمز نیست بلکه این علائم دربیماری هایی نظیر بیماری آب سرد و بیماری زخم نیز دیده می شوند. ماهی در این حالت بی حال و به رنگ تیره در می آید. قرمزی دهان و سرپوش آبشش ساقه دمی و پایه باله ها، در موارد مزمن بیماری کوری اگزوفتالمی حرکت بدون هدف، اتساع شکمی، رنگ پریدگی آبشش ها و لاغری دیده می شود
بیماری های انگلی ماهیان شامل قارچی و انگل های کرمی ماهیان می باشد.

بیماری های قارچی ماهیان

ساپرولگنیازیس: بیماری قارچی ماهیان و تخم های آنان است. بیشتر گونه های این خانواده روی اعضاء مرده جانوری رشد و نمو می کنند. عوامل متعددی زمینه ساز علت اولیه و ثانویه و تداوم ساپرولگنیازیس ماهیان می باشند که عبارتند از بدی تغذیه، حضور مواد سمی در آب، صدمه به پوست، باله ها و آبشش ها بر اثر انگل های خارجی، زخم های فیزیکی، استرس های فیزیکی نظیر کاهش درجه حرارت افزایش یا کاهش PH و بالا رفتن شوری آب، سرعت رشددر درجه حرارت 15 5 درجه کند است ولی در حرارت 26 18 بسیار تند است. علائم ابتلا شامل حضور توده پنبه مانند سفید تا خاکستری، قهوه ای رنگ بر روی پوست، باله ها، آبشش ها یا چشم ماهی یا روی تخم های آنان می باشد.

انگل های تک یاخته ای

کاستیازیس: این تک یاخته به طور عادی در روی پوست و آبشش ماهیان دریایی و آب شیرین به تعداد کم و بدون عارضه ای وجود دارد. قسمتی از خوراک این انگل شامل سلولهای پوششی کنده شده وپس مانده های سلولی میزبان می باشد. در اثر شرایط مناسب این انگل توسعه یافته و تلفات ماهیان افزایش می یابد. این انگل به کرات در ماهیان آکواریومی مشاهده و باعث تلفات گردیده است. این بیماری در حرارت بالای 25 درجه سانتیگراد دیده نمی شود. بچه ماهیان و ماهیان جوان در زمستان گذرانی انگل به این انگل حساسترند علائم شامل افزایش موکوسی قسمت های الوده بدن عدم تغذیه، آسیب دیدن پوست و آبشش ها، حرکات کند ماهی آلوده، معلق بودن ماهی در آب.

بیماری لکه سفید یا ایک ICH یکی از شایع ترین بیماری های ماهی در بین ماهیان آکواریومی پرورشی و حتی وحشی است. ماهیان به طور دسته جمعی به محل ورود آب استخرها نزدیک می شوند. ماهیان در داخل استخر سریعا تغییر محل می دهند. ماهیان شدیدا ناراحت بوده و تنه خود را به کف استخر و کناره ها می مالند. لکه های سفید روی سطح بدن ظاهر می گردد که به صورت سر سنجاقی است.

تریکودینیازیس: یکی از بیماری های شایع مزارع پرورش است، این بیماری در سنین مختلف بروزکرده و به خصوص در بین بچه ماهیان بیشتر مشاهده می شود. بدن ماهی به رنگ مات درآمده و از ترشحات لعاب مانند سفید رنگ پوشیده می شود. اضطراب در ماهیها، مالیدن بدن به کناره های استخر، زخم زیر شکم و باله ها، لخته های خون در بین رشته های آبششی، لاغری ماهیان.از علایم درمانگاهی بیماری است

انگل های خارجی ماهیان

ژیروداکتیلوس: این کرم به عنوان انگل پوست و باله های اغلب ماهیان پرورشی به خصوص کپور ماهیان محسوب می گردد و در بعضی از ماهیان در روی آبشش ها نیز دیده می شود. ویکی از عوامل مهم تلفات بچه ماهیان و نیز ابتلابه بیماری های قارچی محسوب می شود. انگل به وسیله قلابهای فرو رونده بر روی پوست یا آبشش ها ثابت شده و از سلول های پوششی تغذیه می کند و چسبندگی آنها به بدن ماهی از سایر انگل بیشتر است و حتی پس از مرگ بدن میزبان را رها نمی سازد.

داکتیلوژیروس: کرم قلابدار خونخوار آبشش ماهیان است و بیشتر در کپور ماهیان دیده می شود. کرم های قلابدار آبشش ماهیان از سلولهای پوششی و سپس از خون ماهیان به شدت تغذیه می کنند. وسبب خونریزی شدید، لخته و خلط و تغییر رنگ آبشش ها می شود و مرگ ومیر زیادی به همراه دارد.

کرم چشم یا دیپلوستومیازیس: این متا سرکرها انگل عدسی چشم ماهیان هستند. که سبب کدورت کره چشم و کوری می گردد. تعدادمتا سرکر ها در یک چشم ممکن است تا500 عدد برسد. ماهیان کور اغلب یا بسیار روشن یا بسیار کدر هستند. کم وزنی و لاغری از علائم دیگر بیماری می باشد.

دیفیلو بوتریوزیس: بیماری انگلی است از کرمهای نواری شکل که در عضلات ماهی به صورت پلرو سرکویید دیده می شود. انگل بالغ در انسان و یا سایر حیوانات که از گوشت ماهی تغذیه می کنند یافت شده و این کرم در روده انسان و حیوان به طول 20 2 متر می باشد. تخم های کرم همراه مدفوع انسان یا سایر حیوانات دفع شده و سپس به بدن میزبان واسط که یک نرم تن است وارد شده و ماهی با بلع نرم تن الوده مبتلا به انگل شده و عضلاًت ماهی مبتلا به انگل خواهد شد.اگر گوشت ماهی به حالت نیم پخته یا خام مصرف شود باعث آلودگی انسان و یا سگ خواهد شد.