گاو آهن های برگردان دار و تنظیمات آنها

کیفیت و کمیت کار گاوآهنها به میزان دقت تنظیمهای آنها بستگی دارد. اصول تنظیم در تمام گاوآهنها یکسان است وفقط ممکن است نحوه دستیابی به وضعیت تنظیم تفاوت داشته باشد. تنظیمهای اصلی گاوآهنهای برگردان دار عبارت انداز:

تنظیم عرض کار

عرض کار در گاوآهنهای برگردان دار قاعدتاٌ برابر است با فاصله عرضی بین انتهای خیش اول تا نوک تیغه خیش آخر ویا، با توجه به اینکه عرض کار تمام خیشها باید باهم برابر باشد، مساوی است با عرض کار یک خیش ضرب در تعداد آن. در عمل با توجه به اینکه ابتدای شروع کار شخم دیواره شیار قبلی است، اگر در حین شخم چرخهای سمت راست تراکتور داخل شیار بیفتند، عرض کار را می توان فاصله عرضی بین دو خطی فرض کرد که یکی از لبه داخلی چرخ سمت راست تراکتور و دیگری از نوک تیغه خیش آخر، موازی با محور طولی تراکتور رسم می شوند.

افزایش عرض کل کار از این حد تا cm 5 مجاز است؛ ولی کمتر شدن آن باعث دوباره کاری خواهد شد. اگر در ضمن کار چرخهای سمت راست تراکتور داخل شیار حرکت کنند، دوشرط زیر را عملاٌ می توان برای درستی عرض کار گاوآهنهای برگردان دار چند خیش قائل شد:

•  خطی که مماس بر لبه داخلی چرخ سمت راست عقب تراکتور موازی با محور طولی آن رسم شود از انتهای تیغه خیش اول بگذرد و یا حداکثر cm 5 با آن فاصله داشته باشد.
•  خطوطی که از نوک هر خیش موازی با محور طولی تراکتور رسم شوند از انتهای خیش بعدی بگذرند.

فاصله صحیح بین چرخهامعمولا در کاتالوگ گاوآهن و به صورت فاصله وسط تراکتور تا دیواره داخلی چرخ عقب سمت راست بیان می شود.در مورد تمام گاوآهنها، به خصوص انواع سوار، باید تا حد امکان شرط (الف) را با تنظیم فاصله چرخ عقب تراکتور تأمین کرد. در گاوآهنهای سوار برقراری عرض کار خیش اول و طبعاٌ تأمین شرط (ب) با تغییر زاویه قرارگیری میله عرضی عملی می شود.

یعنی با گردش میله های لنگی دار (یک سرویادوسرلنگ) مخالف یا موافق عقربه ساعت. گردش میله عرضی لنگی دار ابتدا باعث تغییر زاویه استقرار گاوآهن نسبت به جهت حرکت می شود. پس از آغاز کار، با وضعیت جدید سیستم اتصال، گاوآهن نسبت به تراکتور به چپ یا راست جابه جا می شود تا خط کشش به وضعی صحیح برسد.

در ضمن اگربا تنظیم فاصله چرخها و یا گردش میله عرضی موقعیت گاوآهن نسبت به دیواره شیار ( شرط الف) درحد مطلوب تنظیم شود، می توان از خاصیت جا به جایی کل گاوآهن روی میله عرضی استفاده کرد؛ مشروط بر اینکه پس از هر تنظیم وضعیت قرارگیری میله روی قاب کاملا تثبیت شود و این جا به جایی امتداد بازوی میانی هیدرولیک را از صفحه تقارن طولی تراکتور خارج نکند.

تنظیم عمق کار

در گاوآهنهای سوار می توان با تغییر وضعیت نسبی خیشهای جلویی و عقبی، تمایل به نفوذ در عمق بیشترو یا تمایل به خروج از خاک و تثبیت در عمق کار کمتر را ایجاد کرد. این عمل با کوتاه و بلند کردن طول بازوی میانی سیستم هیدرولیک تراکتور عملی خواهد بود؛ مشروط بر اینکه تراز طولی به هم نخورد. از این رو، این روش تغییرات نسبتاٌ اندکی را در عمق کار مجاز می داند.

تغییرات بیشتر در عمق کار را می توان با تغییر وضعیت قرارگیری عمودی انتهای بازوهای پایینی هیدرولیک تراکتور نسبت به زمین، انجام داد. این تغییر وضعیت عمدتاٌ با کوتاه و بلند کردن هر دو بازوی رابط (چپ و راست) هیدرولیک ایجاد می شود. البته، پس از انجام چنین تغییراتی تراز طولی را باید دوباره برقرارکرد. در برخی از گاوآهنها امکان جا به جایی عمودی میله عرضی نسبت به قاب وجود دارد و در تنظیم عمق به کار گرفته می شود.

در ضمن گاوآهنهای سوار دارای چرخی به نام "چرخ میزان" یا " چرخ تثبیت عمق" هستند که صرفاٌ برای جلوگیری از نفوذ دستگاه به عمق بیش از حد تعیین شده به کار می رود و وسیله ای برای تنظیم عمق نیست. به علاوه اکثر تراکتورهای امروزی مجهز به سیستم "کنترل با کشش" هستند که می توانند عمق کار را متناسب با مقاومت کششی خاک محدود کند.

تراز کردن

یکی از مهم ترین تنظیمها برای تمام ماشینهای کشاورزی، به خصوص ابزارهای خاک ورز، داشتن حالت تراز در حین کار است. تراز بودن گاوآهنهای برگردان دار باعث می شود که فشار یکنواختی از خیش بر لایه خاک وارد شود، بار وارد شده بر همه خیشها یکسان باشد و شخم با عمق یکسان و ثابتی انجام گیرد.
گاوآهنهای را باید هم قبل از شروع کار وهم در ضمن کار در دو جهت طولی و عرضی تراز کرد تا عمق کار درتمام عرض دستگاه یکنواخت باشد.

برای تشخیص تراز طولی باید در فاصله چندمتری از دستگاه وعمود بر آن (ازپهلو) چمباتمه زد و ضلعی از قاب را که شاخص طول آن است از نظر گذراند. موازی بودن طول قاب در حد دقت دید چشم، ضامن برقراری تراز طولی خواهد بود.در عمل، با اندازه گیری عمق کار خیشهای جلویی و عقبی نیز می توان تراز طولی را کنترل کرد.

اگر تراز طولی برقرار نباشد عمق کار خیشهای مختلف یکسان نخواهد بود، و به همین علت کف شیار پله پله خواهد شد. برای تشخیص تراز عرضی باید در فاصله چندمتری از پشت دستگاه چمباتمه زد و ضلعی از قاب را که شاخص عرض آن است از نظر گذراند و موازی بودن آن با سطح خاک را با جشم کنترل کرد. در صورت عدم برقراری تراز عرضی، عمق کار حتی برای یک خیش نیز در نقاط مختلف یکسان نیست و کف شیار ناهموارو به شکل پله های مورب است.

روشهای تراز کردن

گاوآهنهای سوار با کوتاه وبلند کردن طول بازوی میانی سیستم هیدرولیک تراکتور تراز طولی و با کوتاه و بلند کردن طول بازوی رابط سمت راست هیدرولیک تراز عرضی می شوند.