سیستم خنک کننده جزء لاینفک وسایل نقلیه ای است که به گونه ای سوخت آن ها به وسیله بنزین تامین می گردد. دلیل این امر آن است که همه موتور احتراقی هنگام کارکرد خود سبب ایجاد گرمای زیادی می شوند.گرمایی که توسط موتور تولید میشود باید بر اساس مکانیزمی، از موتور و همچنین اجزای جانبی آن کم شود تا موتور بتواند در شرایط مطلوب به کار خود ادامه دهد و از سویی دیگر مشکلی برای اجزای آن ایجاد نکند. برای اینکه این گرمای اضافی از موتور خارج شود دو سیستم خنک کننده آبی و هوایی مورد استفاده قرار میگیرد.
سیستم آب خنک و سیستم هوا-خنک دو سیستمی هستند که خودرو سازان از آن استفاده می کنند. مکانیزمی که برای سیستم خنک کننده موتور سیکلت مورد استفاده قرار میگیرد.سیستم هوا-خنک می باشد که دلیل ناآشنا بودن نام این سیستم برای موتورهای احتراقی، استفاده از آن در اتومبیل های قدیمی، موتور ملخی هواپیما و البته موتور سیکلت ها میباشد. مهمترین دلیلی که برای استفاده از این سیستم در مقایسه با سیستم آب-خنک وجود دارد این است که سادگی در طراحی آن موجب صرف هزینهای کمتر در طراحی میشود.
بنابراین به طور وسیع در پمپ ها و موتور سیکلت ها این سیستم مورد استفاده قرار میگیرد.در موتورهایی که با سیستم هوا-خنک کار میکنند برای خنک کردن موتور فقط از پره و فن استفاده میشود این در حالیست که در سیستم آب-خنک از رادیاتور، شلنگهای رابط، واتر پمپ و منبع انبساط استفاده میشود که استفاده از این اجزا باعث پیچیدگی و همچنین افزایش هزینه میگردد.
طرز کار موتورهای هوا-خنک
در موتور سیکلت ها اغلب برای خنک سازی از مکانیزم هوا-خنک استفاده میشود. در ادامه با نحوه کار این مکانیزم آشنا میشوید.موتورهای هوا خنک به دو شکل تخت و یا V شکل طراحی میشوند. دلیل این گونه طراحی آن است که با این آرایش فاصلهای که سیلندرها از یکدیگر دارند بیشتر است. لازم به ذکر است که فاصله ای که مرکز دو سیلندر در این موتورها دارند تقریبا 5/1 برابر قطر هر سیلندر میباشد این بدان معناست که بین هر دو سیلندر به میزان شعاع سیلندر فاصله وجود دارد که موجب جریان یافتن بهتر هوا به هر سیلندر شده و عمل خنک سازی را انجام میدهد.
در کناره های هر سیلندر پره هایی جای گرفته اند که وجود آنها باعث زیاد شدن سطح تماس هوا با سیلندرها میشود و انتقال حرارت آسانتر انجام میگیرد. برای درک بهتر این مسئله بهتر است فرمول همرفتی را بیان کنیم. در این فرمول داریم. مطابق با این فرمول هرچه میزان A که مساحت تماسی است بیشتر باشد گرمای بیشتری منتقل میگردد.
به منظور خنک سازی با هوا باید هوا به وسیله فن متراکم گردد. فن داخل محفظه ای واقع میشود تا آن محفظه هوای متراکم شده را به سوی بخش هایی که لازم است خنک شوند هدایت نماید. این سیستم افزون بر اینکه سیلندرها را خنک میکنند بایستی خنک کننده روغن را هم پوشش دهد و هوا را به سوی رادیاتور روغن هدایت کند.
سر سیلندر موتور
یکی از قسمتهای مهم موتور که لازم است به خوبی خنک شود سر سیلندر میباشد. انفجارهای درون سیلندر بیشترین تأثیر را روی سر سیلندر موتور دارند. از طرفی کربن که رسانای خوبی برای گرما نمیباشد بر روی اجزای سر سیلندر رسوب میکند همین مسئله سبب میشود تا حرارت به خوبی انتقال پیدا نکند. برای اینکه انتقال حرارت در سر سیلندر به خوبی انجام شود پرههای عمیق تری مورد استفاده قرار میگیرند تا سطح تماس افزایش پیدا کند و در نتیجه آن گرمای بیشتری انتقال یابد.
نحوه کار سیستم خنک سازی با مایعات در موتور سیکلت ها
سیستم خنک سازی با مایعات در موتور سیکلت ها و البته در خودروها به دو دسته زیر تقسیم میشوند:
این سیستم خنک سازی در موتور سیکلت ها به طور معمول لااقل 200 سی سی حجم سیلندر دارند. از آنجایی که در این انجین دمای بسیار بالایی ایجاد میشود برای اینکه بهره وری افزایش یابد و دمای قطعات انجین کاهش پیدا کند، یک رادیاتور کوچک در جلوی موتور سیکلت تعبیه شده است که اقدام به خنک کردن انجین میکند
بررسی باتری موتورسیکلت
به طوریکه روغنی که گرمای انجین را به خود جذب کرده است وارد رادیاتور میشود و عبور هوا از بین پرههای رادیاتور سبب میشود که دمای روغن کاهش یابد و پس از آن روغن به موتور داخل انجین بازگردد. اغلب، روغنی که داخل رادیاتور میباشد همان روغن داخل انجین است.
دلیل استفاده از روغن این است که روغن قادر به دست دادن ناگهانی دمای خود میباشد از این رو میتواند با کمترین جریان هوایی که از سطح رادیاتور عبور میکند دمای خود را از دست بدهد. گفتنی است که از روغن به دلیل آثار زیست محیطی، هزینه تولید و … در خودروها کمتر اما بیشتر در موتور سیکلت ها مورد استفاده قرار میگیرد.
موتور سیکلت های که استارتی میباشند، سیستم خنک سازی بوبین با روغن خود انجین هستند. هنگامی که هوا از بین هد سینگ عبور میکند، سر سیلندر روغن داخل انجین خنک میشود. این کم شدن دمای روغن در خلال تمامی محیط داخل انجین جریان مییابد و از این طریق قطعات خنک میشوند.