امروزه بسیاری از قطعاتی که در صنایع تحت بار یا سرویس مداوم قرار دارند، بعد از گذشت زمان تحت سایش گرفته و قابلیت خود را از دست می دهند.
به همین دلیل، برای افزایش عمر این دستگاه ها لازم است که علاوه بر روان کاری مناسب آن ها، جنس آن ها را نیز از ورق های معروف به ورق های ضدسایش تهیه کرد.
لغزش یک ماده یا یک سطح روی سطحی دیگر، باعث کنده شدن ذرات سطحی می شود. به این مکانیزم که یک نوع کار مکانیکی محسوب می شود، سایش می گویند.
ورق ضد فرسایش یک نوع ورق فولادی آلیاژی است که سختی بالایی دارد. افزایش سختی در این ورق ها سبب افزایش مقاومت به سایش می شود.
در واقع وقتی سختی سطحی فولاد بالا باشد، در تماس با مواد دیگر، سطح دچار خراش نمی شود. این ورق ها که بعضا با نام ورق هاردوکس نیز شناخته می شوند، مقاومت به خوردگی مطلوبی نیز دارند.
همچنین در هر شرایطی چقرمگی، مقاومت خمشی، جوش پذیری و خواص ماشین کاری قابل قبولی از خود نشان می دهند.
قسمت های مختلف یک سیستم تحت سایش:
به منظور خرید ورق ضد سایش مناسب، لازم است ابتدا اجزای سیستم سایشی به دقت تبیین شوند. مثلا اگر ماده ساینده سنگ باشد، یا اگر سایش قرار است در محیط آب انجام گیرد؛
همه این پارامترها در انتخاب نوع ورق هاردوکس و سختی آن موثر هستند. طبق استاندارد DIN50320 یک سیستم سایشی (Tribological System) شامل چهار جزء اصلی است:
عوامل موثر بر خاصیت ضد سایش فولادها:
بر خاصیت ضدسایش فولادها عوامل تأثیرگذاری وجود دارند. در این قست به طور خلاصه این عوامل را بیان خواهیم کرد.
عملیات کوئنچ تمپر:
عامل اصلی سختی بالای فولادهای ضد سایش، کوئنچ یا سریع سرد کردن پس از عملیات فولادسازی است.
سرعت بالای سرمایش سبب می شود اندازه دانه فولاد در ریزترین حالت خود قرار بگیرد. پس از کوئنچ کردن، لازم است عملیات تمپر انجام گیرد تا تردی کاهش یابد و چقرمگی فولاد افزایش یابد.
پدیده کارسختی:
دلیل دیگر پدید آمدن خواص ضد سایشی در فولاد ریشه در پدیده کارسختی دارد. حین شکل دادن این قطعات، اعوجاج بسیار زیادی در شبکه کریستالی فولاد به وجود می آید.
این اعوجاج سبب شکل گیری عیوبی می شود که مانع از حرکت نابه جایی ها در سطح فولاد شده و سختی را به شدت افزایش می دهند.
هرچقدر روند شکل دهی این ورق های فولادی سیکل های بیشتری را طی کند، سختی بیشتر خواهد شد.
درصد کربن:
کربن نقش مهمی در خاصیت ضد سایشی فولاد دارد؛ زیرا سختی و چقرمگی فولاد را افزایش می دهد. اما اضافه کردن کربن بیش از حد به فولاد، استحکام کششی فولاد را کاهش می دهد و آن را ترد و آسیب پذیر می کند.
تولید ورق ضد سایش:
همانند سایر انواع فولاد، فولاد ضد سایش هم از سنگ آهن، کربن و سایر عناصر آلیاژی تولید می شود. سنگ آهن در یک کوره انفجاری ذوب می شود.
سپس مواد نامطلوبی که ممکن است در سنگ معدن باشد حذف می شوند. کربن، عناصر ضد اکسیداسیون و سایر عناصر آلیاژی در این زمان اضافه می شود.
عناصر آلیاژی مانند کربن، منگنز، نیکل، کروم و بور با نسبت های مختلفی به فولاد اضافه می شوند. از این عناصر در ورق آلیاژی نیز استفاده می شود.
بنابراین این ورق ها خواص مکانیکی و شیمیایی متفاوتی دارند که منجر به تولید محصولات نهایی متفاوتی می شود. پس از این نوبت به عملیات نورد می رسد.
غلتک های مختلف دستگاه نورد با توجه به ضخامت نهایی انتخاب می شوند. پس از اتمام تغییر فرم با نورد، محصول نهایی توسط دستگاه های برش در طول مورد نظر برش داده شده و پس از عملیات تکمیلی و کنترل، بسته بندی شده و به انبار محصول انتقال می یابد.
ورق ضد سایش هاردوکس (Hardox):
این ورق ها معمولا با سختی های 400، 450، 500، 550، 600 برینل یا بالاتر عرضه می شوند. از این میان ورق های هاردوکس با سختی 400، 450، 500 در صنایع داخلی کاربرد بیشتری دارند.این نوع ورق فولادی، آلیاژی با کربن بالا است.
می دانیم با افزایش کربن، سختی افزایش می یابد؛ اما استحکام کاهش می یابد. بنابراین برای پروژه های ساختمانی مانند تیر ستون ها یا پل ها ایده آل نیست. اما در تماس با مواد ساینده بسیار مقاوم است.
ورق ضد سایش دورستات (ِDurostat):
این نوع ورق ها در گرید های 400 الی 600 برینل تولید می شوند. قابلیت ماشین کاری و جوشکاری آن در مقایسه با فولاد های دیگر بیشتر است.
بیشترین کاربرد آن در صنایع معدن، فولاد سازی، تولید سیمان و ادوات کشاورزی و لایروب ها و غیره است.
ورق ضد سایش دیلیدور (ِDillidur):
این ورق ها علی رغم سختی بسیار بالایی که دارند، چقرمگی مناسبی از خود نشان می دهند. سه دسته مهم ورق دیلیدور عبارتند از V، L، و C. ورق دیلیدور نوع V دارای ساختار مارتنزیتی با درصد کربن پایین تر است.
چقرمگی این ورق با افزایش درصد کربن کاهش می یابد. ورق دیلیدور نوع L به دلیل داشتن ساختار بینیتی دارای چقرمگی کمتری است. دیلیدور C نیز کمترین چقرمگی را به علت درصد کربن بیشتر دارد.
ورق ضد سایش ولدوکس (Weldox):
ولدوکس نام تجاری نوعی ورق فولادی ضد سایش است. این فولاد به علت داشتن عناصر آلیاژی کمتر، استحکام بالایی دارد.
همین استحکام سبب شده تا در صنعت عمران یا خودرو کاربرد داشته باشد. گرید های مختلف ورق ولدوکس از 700 تا 1300 موجود است و ضخامت آن بین 4 تا 1400 میلی متر متغیر است. از خواص مشهور دیگر ورق ولدوکس، جوش پذیری مناسب آن است.
ورق ضد سایش کرسابرو (Creusabro):
چقرمگی بالا، خواص جوشکاری مطلوب و شکل پذیری مناسب از ویژگی های اصلی این نوع ورق ضد سایش است.
خواص ضد سایشی ورق کرسابرو 50 درصد بیشتر از فولادهای معمولی است. عناصر آلیاژی اصلی آن کروم، مولیبدن و تیتانیوم است و در روغن کوئنچ می شود. صنایع معدن، سیمان و فولادسازی از اصلی ترین استفاده کنندگان ورق ضد سایش کرسابرو هستند.
ورق ضد سایش راک استار (RockStar):
مهم ترین گرید فولاد ضد سایش راک استار 400 است. ورق ضد سایش راک استار با عملیات حرارتی کوئنچ تمپر تولید می شود.
همچنین ترکیب منحصر به فردی از سختی، شکل پذیری و چقرمگی دارد. این ورق ضد سایش با درصد کربن کم ساخته می شود، بنابراین خواص جوشکاری مناسبی دارد. این ورق ها اغلب با ضخامت های 6 تا 75 میلی متر عرضه می شود.
راهنمای خرید ورق ضد سایش:
قیمت انواع ورق ضد سایش بسته به ضخامت و وزن آن متغیر است. همچنین هرکدام از انواع ورق به علت داشتن درصد عناصر آلیاژی مختلف، قیمت متفاوتی خواهند داشت.
علاوه بر این دو مورد، بازار فولاد ایران همیشه پر نوسان بوده و نمی توان قیمت ثابتی را برای انواع ورق های فولادی در نظر داشت. از این رو لازم است قیمت ورق مورد نظر را استعلام کنید.
اگر قصد خرید ورق هاردوکس را دارید؛ مهم ترین شرایطی که ورق هاردوکس در هنگام خرید باید داشته باشد عبارتند از:
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
