نخ کانال، که به نخ یا طناب نسوز آزبست نیز شناخته می شود، از الیاف آزبست و با سطح مقطع گرد ساخته می گردد.مهم ترین مورد استفاده نخ کانال به جهت استفاده در کانال کولر می باشد.ویژگی های نخ کانال عبارتند از:
نخ کانال کولر از قدیمی ترین اعضای خانواده مواد نسوز است. البته عده بسیار زیادی به آن نخ آزبست گرد می گویند. اما بهتر است بدانید که متریال (ماده) اصلی تشکیل دهنده ی نخ کانال کولر؛ نخ نسوز آزبست می باشد.نخ آزبست گرد یا همان نخ کانال کولر دارای خطرات زیست محیطی بسیاری هستند و در شرف خارج شدن از محدوده استفاده قرار دارند؛ به همین دلیل به این محصول پیرمرد خطرناک می گویند.
ساختار نخ کانال
همان طور که در بخش های قبل توضیح داده ایم؛ نخ کانال کولر از نخ و الیاف آزبست به صورت تابیده ساخته شده است.نخ آزبست موجود در نخ کانال کولر قادر به تحمل حرارتی تا حدود 700 درجه سانتیگراد می باشد، البته میزان تحمل حرارت این پکینگ نسوز در حرارت مستقیم و مداوم؛ به دمای 550 درجه سانتیگراد تنزل پیدا می کند.نخ کانال در دو نوع غبار دار و بدون غبار تولید می شود.اما در مورد شکل این پکینگ آب بندی؛ باید بگوییم که الیاف آزبست موجود در این محصول به صورت تابیده به یکدیگر میکس می شوند.
به همین دلیل الیاف آزبست را در یک رشته از پکینگ آب بندی کانال کولر، به راحتی می توانید مشاهده کنید. بهتر است بدانید که پکینگ کانال کولر دارای محدودیت تولید و همچنین منع در استفاده می باشد.دلیل این پیشگیری ها، مضرات زیست محیطی آزبست می باشد. به طور کلی صنعتگران اروپایی بعد از مجموعه ای از تحقیقات به این نتیجه رسیده اند که پکینگ آب بندی کانال کولر به طور کلی سمی و برای انسان سرطان زاست. البته در محیط هایی که انسان با آن ها سروکار ندارد؛ استفاده از پکینگ کانال کولر بلامانع است.
پکینگ نسوز و نخ های آب بندی چیست ؟
پکینگ های نسوز، به عنوان شاخه ای از مواد نسوز، تمامی ویژگی های ذکر شده را دارند.
بنابراین، علاوه بر داشتن تحمل حرارتی بالا، دربرابر سایش و خوردگی حاصل از عوامل شیمیایی هم مقاوم هستند. این محصولات، علاوه بر آب بندی تجهیزات، با کاهش و تقریباً حذف اصطحکاک، عایق بندی گرمایی و جلوگیری از فشار بیش از حد، سایش و خوردگی، عمر قطعات را تا حد قابل توجهی افزایش داده و علاوه بر آن، مانع از اتلاف انرژی می شوند.
از دیگر نقاط قوت پکینگ های نسوز، می توان به جلوگیری از نشت آب خنک کننده به داخل تجهیزات اشاره نمود. هنگامی که قطعات، در اثر اصطحکاک به وجود آمده بین اجزا داغ شده و نیاز به خنک شدن دارند، اگر از عایق و آب بندی مناسب استفاده نشود، نفوذ آب به داخل تجهیزات می تواند منجر به ایجاد مشکلات جدی شود.
نخ کانال یا پکینگ آزبست، هدایت حرارتی کم و مقاومت شیمیایی خوبی دارد و به شکلی قالب ریزی می گردد که در دماهای بالا به خوبی کار کند. یکی از ویژگی های چشمگیر نخ کانال، این است که توانایی جلوگیری از گسترش آتش را دارد.همچنین می توان نخ کانال را با سیم فولادی، سیم مسی و یا سیم نیکل تقویت نمود تا مقاومت حرارتی و استحکام آن افزایش بیابد.برای درک بهتر ویژگی های نخ آزبست یا نخ کانال، بهتر است ابتدا نگاهی به تاریخچه و خصوصیات آزبست بیندازیم.
آزبست یا پنبه کوهی، معروف به غبار خطرناک، یکی از قدیمی ترین و پرکاربردترین مواد نسوز تا اواخر قرن بیستم بوده است. اما امروزه، با وجود حساسیت جامعه جهانی نسبت به مضرات آن برای محیط زیست و سلامت بشر، و ممنوعیت به کارگیری گسترده از آن، در جاهای دور از دسترس بشر، مثلاً در موتورخانه ها به کار می رود.
در اواخر قرن 19، فردی اتریشی، شیوه ای برای ساخت واشرهای نرم از طریق فشرده سازی الیاف آزبست یافت. این واشرها، تحمل حرارتی بالا و مقاومت قابل توجهی در برابر فشار داشتند. از آن زمان، آزبست به سرعت جایگاه ویژه ای در حوزه درزگیری و عایق بندی قطعات صنعتی پیدا کرد.در سال های پایانی قرن 20، گزارشات مردمی درمورد بیماری های سخت، محققین را بر آن داشت تا تحقیقات گسترده ای انجام دهند. این مطالعات، پرده از بروز بیماری های خطرناکی از جمله آزبستوز و سرطان ریه در افرادی که با آزبست نزدیک تماس داشتند، برداشت.
به دنبال آگاهی و حساسیت گسترده جامعه جهانی نسبت به اثرات مخرب آزبست بر سلامت انسان و محیط زیست، استفاده از الیاف آزبست در بسیاری از صنایع، از حدود یک دهه پیش ممنوع اعلام شد. اما با وجود ویژگی های منحصربه فرد آزبست مانند نفوذناپذیری و تحمل حرارتی بالا، ممنوعیت کامل به کارگیری آن در صنایع، امکان پذیر نبود.
به این ترتیب، ماده نسوز آزبست، درصورتی که با ماده دیگری پوشانده نشده باشد، تنها اجازه نصب در محیط هایی را دارد که در تماس مستقیم با انسان و یا در طبیعت نباشد؛ برای نمونه، آب بندی موتورخانه ها، کوره ها، دیگ های بخار و غیره.اگر در زیر میکروسکوپ به الیاف آزبست نگاه کنیم، شکل شمشیری و در هم تنیده این الیاف نسوز، به خوبی قابل مشاهده است. این حجم از در هم تنیدگی که مانند بافتی با تراکم بالا عمل می نماید، انسجام الیاف آزبست را به دنبال خواهد داشت.این ویژگی، نوار آزبست را قادر به تحمل دمایی در حدود 1022 درجه فارنهایت (معادل 550 درجه سانتیگراد) می کند و از اتلاف انرژی توسط آن جلوگیری می نماید.
مواد نسوز چیست ؟
مواد نسوز با مقاومت بالای خود دربرابر گرما، فشار، کشش و عوامل شیمیایی، و حفظ ماندگاری و فرم خود در شرایط محیطی مختلف، به عنوان عایقی مناسب برای محافظت از قطعات گوناگون و تجهیزات مورد استفاده قرار می گیرند. ماده اولیه برای تولید مواد نسوز، غیرارگانیک، غیر فلزی، متخلخل و ناهمگون بوده و شامل اکسید عناصری از جمله سیلیکون، آلومینیوم، منیزیم، خاک نسوز، کرومیت، بوکسیت، کلسیم و زیرکونیوم است.
تحمل حرارتی مواد نسوز، به طور متوسط، 1000 درجه فارنهایت (معادل 538 درجه سانتیگراد) می باشد که بالاتر از مقاومت گرمایی انواع فلزات است.همچنین، مواد نسوز، با تحمل فشارهای فیزیکی وارد شده بر قطعات و خنثی نمودن آن ها، از فرسایش قطعات جلوگیری می کند. مقاومت شیمیایی این مواد نیز، از قطعات در مقابل خوردگی در اثر عوامل شیمیایی محافظت می نماید. این مزایا، مواد نسوز را به انتخابی مناسب با کاربردهای گسترده در صنایع مدرن تبدیل کرده است.
نخ آزبست چهار گوش چیست و چه تفاوتی با نخ کانال دارد ؟
نخ یا طناب نسوز آزبست چهارگوش، از الیاف بلند آزبست غباردار و یا بدون غبار تهیه شده و به شکل مربع، با ضلع طول 3 تا 50 میلیمتر بافته می شود. این نوع از نخ های نسوز، به دلیل مقاومت حرارتی بالا و هدایت حرارتی کم، به عنوان عایق حرارتی و برای آب بندی قطعات به کار گرفته می شود.از نخ آزبست، معمولاً به عنوان واشر و عایق بین دو سطح مجاور استفاده می شود. این محصول که با نام طناب نسوز آزبست و پکینگ آزبست نیز شناخته می شود، برای آب بندی و حفاظت از دیگ های بخار، لوله ها و بخاری ها از آتش استفاده می شود.
نخ آزبست چهارگوش، در دو نوع غباردار و بی غبار ساخته می شود. در نوع بی غبار، برای جلوگیری از انتشار غبار مضر آزبست، از تفلون برای پوشاندن آن استفاده می نمایند.مقاومت حرارتی این پکینگ، در نوع بدون غبار آن، 250 تا 350 درجه سانتیگراد می باشد. این مقدار در طناب های نسوز آزبست غباردار، بین 350 تا 550 درجه سانتیگراد خواهد بود. البته نخ آزبست چهارگوش، قادر به تحمل دماهای بالا تا 700 درجه سانتیگراد نیز می باشد.اما باید توجه داشته باشید که نخ آزبست چهارگوش، به علت بروز خطرات غبار سمی آن، در شرایطی که احتمال سایش در فضای محدود و یا خراشیدگی روکش پکینگ وجود دارد، مورد استفاده قرار نمی گیرد.