آسکوربیک اسید چیست؟

آسکوربیک اسید ترکیبی آلی با فرمول C6H8O6 است که در گذشته هگزورونیک اسید نامیده می شد. این ترکیب، جامد سفید رنگی است که البته در صورت وجود ناخالصی در برخی نمونه ها به رنگ زرد می زند. آسکوربیک اسید به خوبی در آب حل می شود و محلول اسیدی ضعیفی ایجاد می کند. همچنین عامل کاهنده ی ضعیفی به شمار می رود.

آسکوربیک اسید دو انانتیومر (ایزومر های آینه ای) دارد که با پیشوندهای L (برای Levo) و D (برای Dextro) نشان داده می شوند.L-آسکوربیک اسید، ایزومری است که بیشتر با آن سروکار داریم. این ایزومر به صورت طبیعی در بسیاری از خوراکی ها وجود داشته و یکی از حالات (ویتامر) ویتامین C یا ث است. ویتامین ث ماده ای ضروری برای ادامه ی حیات انسان و بسیاری از جانداران دیگر است.

کمبود ویتامین ث می تواند باعث بیماری اسکوروی شود که در گذشته در میان دریانوردانی که راهی سفرهای دریایی طولانی می شدند، بسیار شایع بود. ویتامین C به عنوان افزودنی غذایی و مکمل غذایی به خاطر خاصیت آنتی اکسیدانی اش استفاده می شود. ایزومر D-آسکوربیک اسید را می توان به شکل شیمیایی تولید کرد اما نقش زیستی مهمی ندارد.

تاریخچه ی آسکوربیک اسید

شروع کشف آسکوربیک اسید به زمانی برمی گردد که محققان دریافتند، مصرف برخی خوراکی ها از ابتلا به بیماری اسکوروی یا اسکوربوت جلوگیری می کند. اسکوروی به بیماری گفته می شود که در اثر کمبو ویتامین C ایجاد می گردد. ویتامین ث نقشی اساسی در تولید پروتئین های ساختمانی بدن (مانند کلاژن) داشته و کمبود آن باعث ضعیف شدن ساختمان بافت ها می شود. علایم اصلی این بیماری عبارت اند از: خستگی، ورم اندام ها، خونریزی لثه و علائم دیگر.

خاصیت ضد اسکوربوتی برخی از خوراکی ها در قرن هجدهم میلادی توسط جمیز لیند (پزشک اسکاتلندی و طبیب کشتی های جنگی) توضیح داده شد. در سال 1907، آکسل هولست و تئودور فرولیش دریافتند که عامل ضد اسکوربوتی در خوراکی ها محلول در آب بوده و با ماده ی شیمیایی که باعث پیشگیری از ابتلا به بیماری بری بری (کمبود ویتامین B1 یا تیامین) متفاوت است.

بین سال های 1928 و 1932 میلادی، آقای آلبرت سنت گیورگی، دانشمند مجارستانی و برنده ی جایزه ی نوبل پزشکی، یک ماده ی شیمیایی را به عنوان کاندیدایی برای عامل ضد اسکوربوتی شناسایی و آن را هگزورونیک اسید نام گذاری کرد. سنت گیورگی این ماده را ابتدا از گیاهان و سپس از غده ی فوق کلیه ی جانوران استخراج کرد. نهایتاً در سال 1932، چارلز گلن کینگ موفق به تایید خاصیت ضد اسکوربوتی هگزورونیک اسید (همان آسکوربیک اسید خودمان) شد.

یک سال بعد یعنی در سال 1933، والتر نورمن هاورث به کار بر روی یکی از نمونه های سنت گورگی از هگزورونیک اسید که از پاپریکا (فلفل دلمه ای) استخراج شده بود، مشغول شد و توانست ساختار شیمایی و ماهیت ایزومری آن را شناسایی کند.

وی در سال 1934برای اولین بار از سنتز آسکوربیک اسید خبر داد.
هاورث و سنت گورگی در نهایت به دلیل کاربرد هگزورونیک اسید، ابتدا نام آ-سکوربیک اسید (به معنای ضد آسکوربوت) و سپس به طور اختصاصی نام L-آسکوربیک اسید را برای این ماده پیشنهاد دادند. به پاس قدردانی از زحمات این دو دانشمند، در سال 1937 جایزه ی نوبل شیمی به هاورث و جایزه ی نوبل فیزیولوژی و پزشکی به سنت گورگی اهدا شد.