دی اتانول آمین که معمولاً با نام اختصاری اش یعنی DEA شناخته می شود، ترکیبی آلی بوده که یک آمین نوع دوم و یک دی اُل یا دی الکل به حساب می آید. دی الکل به ترکیب شیمیایی گفته می شود که در ساختار خود دو گروه هیدروکسیل دارد. مانند آمین های دیگر، دی اتانول آمین نیز خاصیت بازی داشته و یک باز ضعیف به حساب می آید.
دی اتانول آمین به شکلی رایج برای تهیه ی نمک های دی اتانول آمید و دی اتانول آمینِ اسیدهای چرب بلند زنجیر استفاده می شود. این نمک ها در فرمولاسیون صابون ها و سورفاکتانت های استفاده شده در مایع لباس شویی و دترجنت های ظرف شویی، محصولات آرایشی بهداشتی، شامپوها و نرم کننده های مو مصرف می شود.
از دی اتانول آمین در خالص سازی یا شیرین سازی گازهای اسیدی یا ترش در سطح صنعتی، به عنوان عامل ضد خوردگی در مایعات برشکاری و فلزکاری و در فرآیند آماده سازی مواد شیمیایی کشاورزی استفاده می شود. محلول آبی دی اتانول آمین به عنوان حلال در تعدادی از داروهایی که به شکل تزریق وریدی مصرف می شوند، کاربرد دارد.
اتانول آمین ها برای اولین بار در سال 1860 توسط شیمی دان فرانسوی، چارلز آدولف ورتز (مبدع واکنش ورتز) از اتیلن کلروهیدرین و آمونیاکِ محلول در آب تهیه شد. در اواخر قرن 19 میلادی، اجزای مخلوط ناخالص اتانول آمین برای اولین بار و به کمک تقطیر جزء به جزء جداسازی و به شکل مونو، دی و تری اتانول آمین ارائه شدند.
اتانول آمین ها در اوایل دهه ی 1930 میلادی به شکل تجاری در دسترس قرار گرفتند. با شروع تولیدات وسیع اتیلن اکسید پس از سال 1945، اهمیت تجاری اتانول آمین ها نیز افزایش یافت. تولید اتانول آمین ها به وسیله ی واکنش اتیلن اکسید با آمونیاک از لحاظ تجاری بسیار به صرفه است.
از اواسط دهه ی 1970 تولید اتانول آمین های خالص و بی بو میسر بوده است. در سال 1985، 220 هزار تن در ایالات متحده، 145 هزار تن در غرب اروپا، 40 هزار تن در جنوب شرقی آسیا و 4 هزار تن در شرق اروپا اتانول آمین تولید شد.
از اتانول آمین های تولید شده در این سال، مونو اتانول آمین 50 درصد، دی اتانول آمین 30 درصد و تری اتانول آمین 20 درصد سهم داشتند. در سال 2005 تولید اتانول آمین ها به حدود 1.5 میلیون تن در سال رسید که در مقایسه با 400 هزار تن تولید شده در سال 1985 جهش بزرگی است.در سال 1980 در ایالات متحده، 56 هزار تن دی اتانول آمین تولید شد و این میزان در سال 1995 به 149 هزار تن رسید.
دی اتانول آمین
دی اتانول آمین یا DEA ترکیبی آلی است و یک آمین نوع دوم و یک دی اُل (دی الکل) به حساب می آید. دی الکل به ترکیب شیمیایی گفته می شود که در ساختار خود دو گروه هیدروکسیل دارد. مانند آمین های دیگر، دی اتانول آمین نیز خاصیت بازی داشته و یک باز ضعیف به حساب می آید. فرمول شیمیایی آن C4H11NO2 بوده و جرم مولی آن 105.1 گرم بر مول است.
خاصیت فیزیکی
DEA به صورت مایع روغنی بی رنگ یا کریستال های جامد سفید به فروش می رسد. مایع دی اتانول آمین کمی بوی آمونیاک می دهد و خاصیت نم بینی (Hygroscopy) دارد. به طور کلی تمامی اتانول آمین ها آب و کربن دی اکسید هوا را جذب می کنند. DEA به هر نسبتی در آب یا الکل انحلال ناپذیر است. در استون، کلروفروم و گلسیرین نیز نامحلول است. در دمای 25 درجه در بنزن (4.2٪)، اتر (0.8٪) و کربن تترا کلرید (0.1٪>) حل می شود.
خاصیت شیمیایی
چون دی اتانول آمین دارای گروه های آمین و هیدروکسیل است، هم خاصیت آمینی و هم خاصیت الکلی دارد. در واکنش با اسیدها نمک می سازد و گروه هیدروکسیل نیز توانایی برقراری پیوند استری دارد. وقتی دی اتانول آمین با اسیدهای آلی واکنش می دهد، تولید نمک نسبت به تشکیل استر ارجحیت دارد. اما در مجاورت با اسیدهای غیرآلی ضعیف مانند SO2 و CO2 در محلول آبی، نمک هایی ناپایدار در دمای واکنش می سازد. این واکنش در واقع پایه ی کاربرد دی اتانول آمین در خالص سازی یا شیرین سازی گاز طبیعی ترش، گاز پالایشگاهی و گاز سنتتیک است.
غلظت ها و میزان خلوص
دی اتانول آمین تجاری امروزه معمولاً با غلظت 99 درصد ساخته می شود. سهم آب و اتانول آمین های دیگر در این محلول حدود یک درصد است.
|
|
|
|
| نماد اعتماد الکترونیک | نشان ملی ثبت | گواهی شامد ارشاد |
© کلیه حقوق مادی و معنوی این وب سایت متعلق به داده پردازان هومان پویان می باشد.
