ادتا (Edta) که با نام اتیلن دی آمین تترا استیک اسید هم شناخته شده و از خانواده آمینو پلی کربوکسیلیک اسید است، ترکیبی شیمیایی بوده که برای نخستین بار در سال 1935 به دست یک دانشمند به نام فردیناند مونز تولید شد.
ادتا از ترکیب دو ماده اتیلن دی آمین و کلرو دی استیک اسید ساخته شده است، به عبارتی؛ ترکیبی بی رنگ بوده و قابلیت حل شدن در آب را نیز دارد. با وجود اینکه این ماده یک جامد بی آب است می تواند با یون های فلزی موجود در آب واکنش نشان دهد، یکی از این یون ها سدیم است. ادتا در دو نوع ادتا دو سدیم و ادتا چهار سدیم وجود دارد. ادتا دو سدیم خاصیت نمکی دارد و برای حل کردن آهک به کار می رود.
کاربرد ادتا دو سدیم در بخش دارویی و درمانی
- ادتا دو سدیم به عنوان حذف کننده فلزات سنگین چون جیوه از خون، مورد استفاده قرار می گیرد.
- برای درمان بیمارهایی که از سرب یا جیوه مسموم شدند مورد استفاده قرار می گیرد.
- ادتا دو سدیم، پایین آورنده کلسیم خون نیز است.
- از این ترکیب شیمیایی در تهیه و ساخت داروهایی که ریتم قلب را کنترل می کند، استفاده می شود.
- یک عامل منعقدکننده خون در علم پزشکی است.
- از این ماده برای تهیه آکولار و قطره های چشمی استفاده می شود.
- ادتا در لیست سازمان بهداشت جهانی به عنوان یک دارو مهم معرفی شده است.
- در بخش دندانپزشکی برای حذف ریشه و پر کردن دندان استفاده می شود.
- ادتا دو سدیم به عنوان یک آنتی اکسیدان مانع رشد رادیکال های آزاد می شود.
کاربرد ادتا دو سدیم در بخش غذایی و خوراکی
- در انواع مواد غذایی چون چاشنی ها، سس ها، کنسرو ها و شیرین کننده های مغذی می توان آن را دید.
- سازمان غذا و دارو آمریکا استفاده از این ماده شیمیایی را کاملا بی خطر عنوان کرده است.
- کاربرد ادتا دو سدیم در آزمایشگاه
- در بخش آزمایشگاهی از ادتا دو سدیم برای تراشیدن یون های فلزی استفاده می کنند.
- ادتا دو سدیم در بخش آزمایش های هیستولوژی به عنوان یک تجزیه کننده مورد استفاده قرار می گیرد.
کاربرد ادتا دو سدیم در بخش آرایشی و بهداشتی
- از ادتا دو سدیم در محصولاتی چون ضدآفتاب ها، لوسیون ها و محصولات مراقبت از پوست مورد استفاده قرار می گیرد.
- ادتا دو سدیم با بلوکه کردن یون های فلزی از خراب شدن مواد آرایشی جلوگیری می کند و طول عمر آن را افزایش می دهد.
- این ترکیب در مواد آرایشی و بهداشتی رایحه ای بسیار ملایم دارد.
کاربرد ادتا دو سدیم در بخش کشاورزی
- استفاده از ادتا دو سدیم به شکل کود برای گیاهان باعث افزایش رشد گیاهان و به عنوان یک چربی محافظ رشد و ریشه زایی آن ها را تقویت می کند.
سایر کاربردهای ادتا دو سدیم
- قابل استفاده در صنعت نساجی
- قابل استفاده در تهیه خمیر کاغذ
- قابل استفاده در فرمولاسیون شوینده های خانگی و صنعتی
خطرات ادتا دو سدیم
ادتا دو سدیم باعث افزایش طول عمر ترکیبات شیمیایی می شود و همین امر باعث می شود تا سنتز این مواد در برابر نور خورشید به کندی صورت بگیرد. به همین خاطر دوستداران محیط زیست به هیچ عنوان خواستار استفاده از این ماده در صنایع مختلف نیستند و به دنبال جایگزین برای ادتا دو سدیم در صنعت هستند.
ادتا دو سدیم یک ماده سمی بوده و شایع ترین عارضه آن سوزش است، از دیگر عوارض آن می توان به؛ نارسایی کلیه و کبد هم اشاره کرد.توصیه می کنیم؛ در مصرف داروهایی که از ادتا دو سدیم در ساختارشان استفاده شده به هیچ عنوان زیاده روی نکنید.
نحوه نگهداری از ادتا دو سدیم
- برای کار کردن با ادتا دو سدیم بهتر است از دستکش محافظ، عینک محافظ و ماسک فیلتردار استفاده کنید.
- د این ماده باید به دور از هرگونه حرارت مستقیم و تابش نور خورشید نگهداری شود و در تماس با محیط های مرطوب قرار نگیرد.
- این ماده کاملا اشتعال زا است.