تعریف فن پروپاترین (دانیتول) و کاربرد آن

فن پروپاترین یک حشره کش - کنه کش غیر سیستمیک با اثرات تماسی - گوارشی است که با نام تجاری دانیتول نیز در بازار خرید و فروش می شود.

این سم به شکل امولسیون 10% در دسترس است و برای کنترل آفات گیاهی و همچنین دور کردن حشرات خسارات زا مورد استفاده قرار می گیرد.

این آفت کش با تأثیر بر روی سیستم عصبی موجب فلجی حشرات شده و با اثرات ضربه ای آنها را از بین می برد.

فن پروپاترین برای کنترل طیف گسترده ای از آفات مانند مگس های سفید، مینوزها، حشرات برگ خوار و ساقه خوار قابل استفاده است. قیمت این سم بسته به شرکت تولید کننده و تغییرات قیمت ارز در بازار ایران متفاوت می باشد.

موارد مصرف سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
این حشره کش برای کنترل حالات متحرک انواع کنه ها (غیر از کنه های چهارپا) و حشراتی مثل مگس های سفید، مینوزها، حشرات برگ خوار و ساقه خوار، شته ها، پسیل ها روی درختان میوه دانه دار مورد استفاده قرار می گیرد.

این سم همچنین برای کنترل آفات مرکبات، انگور، سبزیجات و صیفی جات، پنبه، گیاهان گلخانه ای و زینتی قابل استفاده است.

مکانیسم اثر سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
این آفت کش با اثر ضربه ای عمل می کند. سمیت این حشره کش ناشی از مهار اعصاب بوده و با درجه حرارت رابطه مستقیم دارد.

این حشره کش حساسیت ناحیه پس سیناپسی را به تحریکات عصبی با افزایش رها سازی گاما آمینو بوترک اسید (GABA) کاهش داده و باعث ممانعت از انتقال پیام های عصبی می شود.

مقدار سم مورد نیاز برای مرگ و میر گسترده حشرات و کنه ها معمولاً بسیار بیشتر از مقداری است که برای فلج کردن آن­ها مورد استفاده قرار می گیرد.

فن پروپاترین این سم چربی دوست است و به راحتی جذب لایه کوتیکول حشرات و سطح برگ می شود در مقابل باران شویی مقاوم است.

ویژگی حشره کشی این سم به دوز توصیه شده برای هر آفت و پوشش لایه سم روی برگ بستگی دارد. این حشره کش علاوه بر اثر ضربه ای در مقادیر بالا خاصیت دورکنندگی داشته و در مقادیر کم باعث جلوگیری از تغذیه آفات می شود.

مقدار و راهنمای مصرف سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
برای کنترل کنه قرمز اروپایی در درختان میوه سردسیری به مقدار 2 در هزار، برای کنترل مینوز لکه گرد در سیب 0/7 تا 0/5 درهزار به محض تفریخ تخم، جهت کنترل مگس مینوز برگ در سویا مقدار 1/5-1 لیتر در هکتار مورد استفاده قرار می گیرد.

این حشره کش برای کنترل کنه گالی در انگور، پشه گالی در انگور، سن کاپسیده، زنبورهای (saw fly)، کنه دو نقطه ای در انگور فرنگی نیز در سایر کشورها مورد استفاده قرار می گیرد.

• برای کنترل برگخوار کارادرینا، برگخوار مصری (پرودنیا) کرم غوزه پنبه، کک، خرطوم کوتاه و مگس چغندر 2 لیتر در هکتار.
• بید چغندر (لیتا) و کنه دو نقطه ای 1.5 تا 2 لیتر در هکتار.
• برگ خوار کارادرینا، برگخوار مصری (پرودنیا) کنه تارتن، کرم غوزه پنبه، کرم خاردار پنبه و کنه دو نقطه ای 2 تا 2.5 لیتر در هکتار.
• سفیده کلم، عسلک پنبه و مگس سفید گلخانه، کرم غوزه پنبه (هلیوتیس)، تریپس، زنجره و شته، کنه دو نقطه ای، برگ خوار کارادرینا، برگخوار مصری 1.5 تا 2 لیتر در هکتار.
• مینوز لکه گرد سیب و پسیل گلابی 0.6 تا 0.8 لیتر در هزار.
• کنه قرمز مرکبات 1 تا 1.5 لیتر در هزار.
• کنه قرمز اروپایی، کنه دو نقطه ای و کرم سیب 1.5 تا 2 لیتر در هزار.
• این آفت کش بر روی کنه های متحرک موثر بوده و سبب نابودی آنها می شود. برای کسب بهترین نتیجه حداکثر 3 بار سم پاشی در طول سال برای تاکستان ها توصیه می شود.

ملاحظات عمومی در رابطه با سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
توجه داشته باشید که این سم با ترکیبات قلیایی مانند سم بردو قابل اختلاط نیست. این حشره کش با خاصیت دورکنندگی می تواند جلوی تغذیه کنه­ های بالغ را گرفته و باعث کاهش تعداد تخم و در نتیجه تعداد کلی آنها می شود.

این آفت کش در برابر نور خورشید مقاوم است ولی در طولانی مدت اکسید شده و از تأثیر آن کاسته می شود. این سم به دلیل ویژگی تبخیری پایین دوام خوبی روی محصولات دارد ( تا حدود 10 روز).

احتیاط های لازم رابطه با سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
استفاده از این سم روی هر محصول یا گیاهی توصیه نمی شود و فقط برای گیاهان ذکر شده بر روی برچسب قابل استفاده می باشد. توجه داشته باشید که آخرین نوبت سم پاشی برای انگور 14 روز بعد از گل دهی است.

برای کنه های تارتن پنبه به هنگام طغیان کرم قوزه مصرف حشره کش به میزان 1 لیتر در هکتار با نظر کارشناسان توصیه می شود.

هنگام استفاده از این سم حتما از وسایل حفاظتی مانند دستکش و ماسک، عینک، کلاه و لباس مخصوص استفاده کنید تا احتمال مسمومیت به حداقل برسد.

علائم مسمومیت شامل ضعف عضلات، تشنج و بی نظمی در تنفس است که به محض مشاهده با در دست داشتن برچسب سم باید به مراکز درمانی مراجعه کنید. دیازپام به عنوان پادزهر این حشره کش استفاده می شود هرچند پادزهر واقعی محسوب نمی شود و فقط برای تسکین سیستم اعصاب مرکزی استفاده می شود.

ملاحظات زیست محیطی سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
سمیت این حشره کش برای پستانداران 70-66/7 میلی گرم بر کیلوگرم، برای پرندگان 1089 میلی گرم بر کیلوگرم و برای ماهی ها 1/95 میکروگرم بر لیتر است. در نتیجه برای ماهی ها و موجودات آبزی بسیار خطرناک است.

به همین دلیل از سمپاشی حوالی محیط های آبی خودداری کنید و در صورت سم پاشی به کمک جریان هوا باید حاشیه 18 متری از نهرها و آب های سطحی در نظر گرفته شود.

دانیتول برای زنبور عسل نیز بسیار خطرناک است بنابراین نباید از آن در دوره گلدهی گیاهان یا علف هرز یا زمان فعالیت شدید گرده افشان ها و زنبورعسل استفاده کرد.

نحوه نگه داری سم حشره کش فن پروپاترین (دانیتول):
سم را در مکانی به دور از تابش مستقیم نور آفتاب و دور از دسترس کودکان و حیوانات خانگی و اهلی نگهداری کنید.